يکشنبه ۲۸ مهر ۱۳۹۲ ساعت ۲۲:۳۱

روزنامه ایران - ميثم لطفي - شبكه‌هاي اجتماعي ساختاري پيچيده از گروه‌هاي انساني محسوب مي‌شوند كه داخل گروه‌هاي دوستي، سازماني و... به‌وجود مي‌آيند. بين هر يك از اين گروه‌ها مباحث مختلف به اشتراك گذاشته مي‌شود و اعضاي آن پيرامون موضوعات مطرح شده با يكديگر بحث و گفت‌وگو مي‌كنند.
ورود به هزاره سوم كه حضور بيش از پيش اينترنت بين مردم را باعث شد، بر شبكه‌هاي اجتماعي گروهي هم اثر گذاشت و آنها را به‌قدري به خود وابسته كرد كه پس از مدتي شبكه‌هاي اجتماعي اينترنتي و مجازي براي حضور مردم راه‌اندازي شدند تا همگان بتوانند علاوه بر ارتباط آسان با يكديگر، گروه‌هاي دوستي جديد تشكيل دهند و در جمع‌هايي كه تا پيش از اين حضور نداشتند هم قرار گيرند.
اين قبيل اجتماعات در دنياي مجازي به‌قدري دايره گروه‌هاي انساني را گسترش داد كه مردم، سياستمداران و بزرگان جهان را كه تا پيش از اين فقط پشت شيشه تلويزيون مي‌ديدند، در جمع دوستان خود قرار دهند و بتوانند با آنها ارتباط نزديك برقرار كنند.بايد توجه داشت كه شبكه‌هاي اجتماعي مجازي از جمله فيس‌بوك، توئيتر، يوتيوب، ماي‌اسپيس، اينستاگرام و... اين روزها بيشترين مخاطبان خود را بين جوانان پيدا كرده‌اند و روز به‌روز بر محبوبيت آن‌ها افزوده مي‌شود.

اين طور كه بررسي‌هاي جديد مركز Pew Internet نشان داده است، ۷۲ درصد جوانان آنلاين در شبكه‌هاي اجتماعي عضو هستند و اين افراد بزرگترين گروه مخاطبان شبكه‌هاي اجتماعي را تشكيل مي‌دهند.
محبوبيت اين شبكه‌هاي اجتماعي به قدري نزد كاربران زياد شده است كه پس از روي كار آمدن سايت‌هايي مثل فيس‌بوك و توئيتر، ديگر شركت‌ها هم به فكر راه‌اندازي فضاي مشابه افتادند. از جمله آنها گوگل بود كه چند سال قبل شبكه اجتماعي Google+ را راه‌اندازي كرد، ياهو فضايي با نام Mash ترتيب داد، سازمان فضايي ناسا شبكه اجتماعي My Nasa را با موضوعيت هوا و فضا راه‌اندازي كرد و...شبكه اجتماعي فيس‌بوك كه در ۴ فوريه ۲۰۰۴ راه‌اندازي شد، تا پايان مارس ۲۰۱۳ بيش از ۱۵/۱ميليارد مشترك داشت كه معادل يك‌پنجم جمعيت جهان است و علاوه بر آن پس از گوگل، دومين سايت اينترنتي پرمخاطب جهان نيز به حساب مي‌آيد و به نوعي فيس‌بوك عنوان بزرگ‌ترين شبكه اجتماعي جهان را نيز از آن خود كرده است. توئيتر هم كه تنها هفت سال از زمان تأسيس آن مي‌گذرد تا پايان فوريه ۲۰۱۳ بيش از ۵۰۰ ميليون كاربر فعال داشت.

مخاطبان اين شبكه‌هاي اجتماعي كه روز به‌روز بر تعداد آنها افزوده مي‌شود، به گونه‌اي مردم را تحت پوشش خود قرار مي‌دهند كه علاوه بر مخاطبان عام و كاربران خانگي، توانسته‌اند سازمان‌هاي بزرگ، فعالان تجاري و حتي سياستمداران را هم جذب كنند. با اين روند كارشناسان در يك مطالعه جديد دريافتند كه دوسوم رهبران سياسي ۱۹۳ كشور عضو سازمان ملل متحد در شبكه‌هاي اجتماعي صفحه‌ شخصي دارند كه البته گفته مي‌شود تنها ۳۰ نفر از آن‌ها صفحه خود را به صورت شخصي به‌روز مي‌كنند و مابقي اين كار را به نزديكان‌شان واگذار كرده‌اند.
بيشتر سياستمداران براي آن‌كه ارتباط بهتر و نزديك‌تري با عموم مردم جهان برقرار كنند، زبان صفحه شخصي خود در شبكه‌هاي اجتماعي را انگليسي كرده‌اند و اين طور كه مطالعه جديد نشان داده است، زبان اصلي در صفحه شخصي ۹۰ نفر از رهبران سياسي جهان در شبكه اجتماعي توئيتر انگليسي است، ۴۱ نفر از آنها با زبان اسپانيايي صفحه شخصي خود را به‌روز مي‌كنند، ۲۱ نفر براي صفحه خود زبان فرانسوي را برگزيده‌اند، ۱۷ نفر با زبان عربي با مخاطبان خود صحبت مي‌كنند و مابقي هم به زبان‌هاي ديگر با هواداران‌شان ارتباط برقرار مي‌كنند.كارشناسان بر اين باورند كه افزايش حيات مجازي كاربران در شبكه‌هاي اجتماعي باعث شده است تا تسلط و كنترل شهروندان براي دولت‌ها آسان‌تر شود. اين فرآيندها همچنين با حضور فراگير و فرامرزي سياستمداران دنبال مي‌شود كه البته در طول فرايند يكسان‌سازي ظاهري در اين گونه شبكه‌ها، صاحبان قدرت مانند طيف‌هاي مختلف مردم به صورت مساوي از امكانات اين شبكه‌ها استفاده مي‌كنند و ارتباطي بي‌واسطه با مردم عادي برقرار مي‌سازند كه البته حضور سياستمداران و قدرتمندان در عرصه شبكه‌هاي اجتماعي و ارتباط مستقيم با مردم، راه را براي كنترل هرچه بيشتر بر جوامع هموار كرده است.

بايد توجه داشت كه اين روزها اهميت شبكه‌هاي اجتماعي به قدري افزايش يافته است كه براي انتخابات رياست جمهوري ۲۰۱۲ امريكا گفته شد اگر حضور سياسي نامزدهاي انتخابي در اين شبكه‌ها نبود، مشاركت مردم هم تا اين حد افزايش پيدا نمي‌كرد. رئيس جمهور امريكا چندي پيش اعلام كرد كه اگر در انتخابات سال ۲۰۰۸ زمان بهره‌برداري از شبكه‌هاي اجتماعي فرا رسيده بود، در انتخابات سال ۲۰۱۲ فرآيند استفاده از حجم وسيع اطلاعات شخصي به صورت آنلاين و آفلاين صورت گرفت که در نهايت منجر به پيروزي شد.
اوباما براي پيروزي در اين انتخابات به فناوري «داده بزرگ» (Big Data) روي آورد كه طي آن انواع اطلاعات از منابع مختلف در مورد رأي‌دهندگان به‌دست مي‌آمد و از تركيب آنها گام بعدي اوباما براي حركت در شبكه‌هاي اجتماعي مجازي مشخص مي‌شد. البته امريكا تنها كشوري نبود كه در عرصه سياست از شبكه‌هاي اجتماعي بهره برد.
«به‌په گريلو» كمدين ايتاليايي كه از مدتي قبل وارد فضاي سياسي شد، چندي پيش با استفاده از شبكه‌هاي اجتماعي و برقراري ارتباط نزديك‌تر با مردم توانست بيشترين آراي حزبي را در پارلمان ايتاليا از آن خود كند. او براي آن‌كه موفقيت خود در انتخابات پارلمان ايتاليا را تضمين كند، جنبشي موسوم به «پنج ستاره» ترتيب داد و با راه‌اندازي يك صفحه اختصاصي براي اين جنبش، هواداران فراواني را به سمت خود جذب كرد و در نهايت موفق شد با كسب ۲۵ درصد آرا بيشترين تعداد رأي براي يك حزب را از آن خود كند.
حضور پررنگ رهبران سياسي جهان در شبكه‌هاي اجتماعي موجب شده است بسياري از منتقدان نحوه اداره اين فضا را كاملاً سياسي بدانند و بر اين باور باشند كه سياستمداران نيز در اداره اين فضاي پرمخاطب و مردمي حضور دارند.

افزايش قابليت شبكه‌هاي اجتماعي در فضاي سياسي به قدري افزايش يافته است كه آنها از نظر تعداد هواداران خود در صفحه‌هاي شخصي با يكديگر رقابت مي‌كنند. همين امر موجب شده است تا كارشناسان بر اساس آخرين بررسي خود فهرست چند سياستمدار برتر جهان كه در شبكه‌ اجتماعي فيس‌بوك بيشترين مخاطب را دارند، به قرار زير اعلام شود:
۱- «باراك اوباما» (Barack Obama) رئيس جمهور امريكا – تعداد اعضاي صفحه: ۳۶,۹۱۷,۳۱۶ نفر – تعداد افرادي كه در مورد او صحبت كرده‌اند: ۳۷۳/۴۲۲/۱ نفر
۲- «سارا پالين» (Sara Palin) سياستمدار امريكايي، مفسر و نويسنده – تعداد اعضاي صفحه: ۳,۳۱۷,۳۹۱ نفر – تعداد افرادي كه در مورد او صحبت كرده‌اند: ۲۲,۷۵۰
۳- «دالاي لاما» (Dalai Lama) مؤثرترين چهره در گسترش آئين بودايي تبتي – تعداد اعضاي صفحه: ۱۴۸/۲۲۴/۳نفر – تعداد افرادي كه در مورد او صحبت كرده‌اند: ۲۲۱,۸۹۹ نفر
۴- «نوي‌نوي آكوئينو» (Noynoy Aquino) رئيس‌ جمهور فيليپين – تعداد اعضاي صفحه: ۲,۲۵۲,۸۲۴ نفر – تعداد افرادي كه در مورد او صحبت كرده‌اند: ۱۴,۲۳۸ نفر
۵- «جرج دبليو. بوش» (George W. Bush) رئيس جمهور اسبق امريكا – تعداد اعضاي صفحه: ۱,۷۴۹,۸۶ نفر – تعداد افرادي كه در مورد او صحبت كرده‌اند: ۱۳,۹۵۷ نفر
۶- «ماني ويلار» (Manny Villar) بيست‌وپنجمين رهبر مجلس سناي فيليپين – تعداد اعضاي صفحه: ۱,۶۵۵,۷۹۵ نفر – تعداد افرادي كه در مورد او صحبت كرده‌اند: ۹۸۵ نفر
۷- «ماهاتير بن محمد» (Mahathir Bin Mohamad) نخست‌وزير اسبق كشور مالزي – تعداد اعضاي صفحه: ۰۴۶/۳۲۲/۱ نفر – تعداد افرادي كه در مورد او صحبت كرده‌اند: ۸۵۴۵ نفر
۸- «ميت رامني» (Mitt Rimney) فرماندار اسبق ايالت ماساچوست امريكا – تعداد اعضاي صفحه: ۱,۶۱۰,۸۵۹ نفر – تعداد افرادي كه در مورد او صحبت كرده‌اند: ۲۱۴,۰۸۵ نفر
۹- «آرنولد شوارتزينگر» (Arnold Schwarzenegger) فرماندار اسبق ايالت كاليفرنياي امريكا – تعداد افراد صفحه: ۱,۵۳۰,۲۳۱ نفر – تعداد افرادي كه در مورد او صحبت كرده‌اند: ۴۳,۸۸۸ نفر
۱۰- «هريبرتو فليكس گوئـــ را» (Heriberto Felix Guerra) وزير توسعه اجتماعي كشور مكزيك – تعداد اعضاي صفحه: ۱,۴۵۲,۶۴۷ نفر – تعداد افرادي كه در مورد او صحبت كرده‌اند: ۲۵,۸۳۰ نفر
۱۱- «رجب طيب اردوغان» (Recep Tayyip Erdogan) نخست‌وزير تركيه – تعداد اعضاي صفحه: ۱,۴۴۷,۱۸۹ نفر – تعداد افرادي كه در مورد او صحبت كرده‌اند: ۵۳,۱۰۳ نفر

كاربردهاي انواع شبكه‌هاي اجتماعي در حوزه سياست به قدري افزايش يافته است كه از ۳۴۹ عضو پارلمان امريكا، ۲۷۵ نفر به نوعي عضو اين قبيل شبكه‌ها بوده‌اند. از اين مجموعه ۱۵۱ نفر صفحه شخصي خود در شبكه‌هاي اجتماعي را مسدود كرده‌اند و در مقابل، ۴۷ نفر از آن‌ها يك صفحه ويژه در شبكه‌هاي اجتماعي راه‌اندازي كرده‌اند كه تمامي هواداران مي‌توانند در آن حضور يابند. در كشور امريكا ۸ حزب فعاليت مي‌كند كه گفته مي‌شود ۷۵ درصد اعضاي ۷ حزب از آن‌ها به صورت مستمر در شبكه‌هاي اجتماعي حضور مي‌يابند.اين فرآيند نشان دهنده گستردگي تعامل شبكه‌هاي اجتماعي با دنياي سياست كه اين فضا هرچه بيشتر به جلو حركت مي‌كند، رابطه بين آن‌ها تنگ‌تر مي‌شود و در نهايت رهبران سياسي جهان براي موفقيت در دنياي حقيقي خود را بيش از هر زمان ديگري وابسته به دنياي مجازي مي‌دانند. اگرچه شبكه‌هاي اجتماعي فضايي نوپا و نوظهور در حوزه ارتباطات محسوب مي‌شوند، اما در آينده نزديك اين قبيل ابزارها به كاربردي‌ترين روش ارتباطي تبديل خواهند شد.