حریم خصوصی و امنیت شخصی طی سال‌های گذشته تحت حملات مداوم بوده و به لطف تلاش‌های قهرمانانه‌ی افرادی چون ادوارد اسنودن و نهادهایی همچون ویکی‌لیکس همگی ما از هوشیاری بالاتری برخوردار بوده و می‌توانیم اقدام‌های احتیاطی لازم برای حفاظت از حق حریم شخصی خود را اجرا کنیم. در این مطلب به معرفی سه مرورگر که با هدف حفظ حریم خصوصی توسعه‌ یافته‌اند خواهیم پرداخت.

 لیست شرکت‌ها و سازمان‌هایی که به داده‌های شما دسترسی داشته یا علاقه دارند از شما جاسوسی کنند روز به روز گسترده‌تر می‌شود. همانگونه که تا به حال بارها و بارها از فعالیت‌های آژانس امنیت ملی ایالات متحده و دیگر سازمان‌های مشابه برای شما گفته‌ایم، شرکتی نظیر گوگل نیز همچنان به نفوذ خود در زندگی ما ادامه داده و مقادیر فراوانی داده‌های شخصی را از طریق محصولات متعدد خود جمع‌آوری می‌نماید. فیسبوک نیز اخیرا خود را به این لیست وارد کرده و با اجرای آزمایشات Psych به این مساله دامن می‌زند. مدتی پیش حتی در مقاله‌ای با عنوان «قوانین شبکه‌های اجتماعی در حین ثبت‌نام، چگونه باعث تخریب حریم‌شخصی کاربران می‌شود» به بررسی نفوذ اینگونه شبکه‌ها به حریم شخصی کاربران سخن گفتیم.

مرورگری که برای گشت و گذار و مطالعه‌ی وب مورد استفاده قرار می‌دهید فاکتوری کلیدی در حفاظت از حریم شخصی شما محسوب می‌شود. در حالت عادی، Google Chrome و Firefox اسکریپت‌های جاوا اسکریپت را اجرا کرده و کوکی‌ها را می‌پذیرند، و اگرچه مرورگر اینترنت اکسپلورر کوکی‌های جانبی را مسدود می‌نماید اما باز هم تمامی کدهای جاوا اسکریپت را چشم‌بسته اجرا می‌کند. بنابراین باید بدانید که مرورگرهای مطرح و محبوب اینترنتی در زمینه‌ی جلوگیری از رهگیری شدن شما چندان کار خود را به خوبی انجام نمی‌دهند و این مساله نه از سر ناتوانی، بلکه از سر تصمیمات مدیریتی و در راستای توسعه‌‌ی آن‌ها قرار دارد. بصورت پیش‌فرض این کوکی‌ها و کدهای جاوا برای بررسی رفتار کاربران به منظور کمک به مدیران بنگاه‌ها و وب‌سایت‌ها و نیز بهبود تجربه‌ی کاربری اجرا می‌شود، اما از همین‌ها می‌توان برای رهگیری و بررسی فعالیت‌های کاربران در فعالیت‌های نفوذ به حریم خصوصی نیز بهره جست.

شما همیشه می‌توانید از حالت مرور مخفی موجود در مرورگر خود استفاده کنید، اما در مقاله‌ای که به این مساله اختصاص داشت، گفتیم که حالت Private Browsing یا Incognito Mode در مرورگرها آنچنان که تصور می‌کنید هم امن و مخفی نیست. بنابراین در این حالت نیز ممکن است سازمان‌های اطلاعاتی به سادگی شما را زیر نظر داشته باشند. ما پس از مدتی جستجو و تحقیق، سه مرورگر مخصوص را یافتیم که با هدف ایمن و مخفی نگاه داشتن گشت و گذار شما در وب تا حد امکان طراحی شده و توسعه یافته‌اند.

در اسناد فاش شده توسط ویکی‌لیکس، NSA سیستم Tor را با عنوان "سلطان امنیت بالا، پوشیدگی و ناشناسی در اینترنت" خطاب کرده است. با در نظر گرفتن اینکه چنین عنوانی توسط یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های جاسوسی دنیا مطرح شده باید حسابی آن را جدی گرفت. از نظر منطقی اگر به دنبال مرورگری برای حفاظت از حریم شخصی خود باشید این مورد باید انتخاب اول شما باشد.

Tor در حقیقت یکی از پروژه‌های لابراتوار تحقیقات نیروی دریایی ایالات متحده بود که به خوبی دلیل بنای مستحکم و دژ مانند آن را توجیه می‌کند. در حقیقت پروژه‌ی Onion Routing که بعدها به Tor منتهی شد در سال 1198 توسط نیروی دریایی ایالات متحده پتنت شده بود. امروزه Tor توسط Tor Project توسعه می‌یابد که یک سازمان آموزشی تحقیقاتی و غیرانتفاعی است.

Tor ضمن محافظت از حریم شخصی، امکان برقرار ساختن ارتباطات محرمانه و مطمئن را نیز فراهم می‌کند. جاوا اسکریپت و کوکی‌ها در مرورگر و پروژه‌ی Tor بصورت پیش‌فرض غیرفعال هستند. مرورگر Tor، ترافیک اینترنت را از شبکه‌ای آزاد که توسط کاربران داوطلب در سراسر جهان تشکیل شده عبور داده که از حدود 5000 مشارکت‌کننده تشکیل شده است. هر تبادل پیغامی در چندین لایه‌ی رمزنگاری‌شده پیچیده می‌شود و هر یک از این لایه‌ها همچون لایه‌های پیاز در جریان حرکت خود باز (رمزگشایی) می‌شود. هر یک از گیرندگان تنها قادر هستند آخرین گره سطح میانی را مشاهده کرده و در نهایت این دریافت کننده خواهد بود که لایه‌ها را بصورت کامل دریافت و رمزگشایی خواهد کرد. گره پایانی، لایه‌های درونی را رمزگشایی کرده و پیغام را به مقصد نهایی آن ارسال می‌کند.

مرورگر Tor بر بستر نسخه‌ای منشعب شده از فایرفاکس توسعه یافته که اکستنشن‌های NoScript و HTTPS استفاده می‌کند و ابزارهای TorButton ،TorLauncher و TorProxy بر روی آن سوار شده است. این مرورگر قابلیت اجرا از روی حافظه‌های جانبی نظیر فلش را داشته و برای سیستم‌عامل‌های Mac OS X ،Windows و Linux در دسترس است.

 در صورتی که از آن دسته کاربران هستید که به رابط کاربری گوگل کروم عادت کرده‌اند و در عین حال اهمیت ویژه‌ای نیز برای ناشناس ماندن در مرور وب قائل هستید، پس Epic گزینه‌ی منتخب شما خواهد بود. مرورگر Epic با رابط کاربری و طراحی مشابه با کروم ارائه شده که بسیاری از کاربران به آن وابسته هستند.

در صفحه‌ی دانلود این مرورگر، ۱۱ مورد نشتی مربوط به حریم شخصی که Epic آن‌ها را پوشش خواهد داد معرفی شده است. این مرورگر در حالت پیشفرض دسترسی وب‌سایت‌هایی که شما را رهگیری می‌کنند و بنگاه‌های تبلیغاتی را  قطع خواهد کرد. اپیک همچنین یک حالت مرور امن جامع نیز در اختیارتان قرار می‌دهد که در آن از ذخیره‌ی کوکی‌ها، کش، تاریخچه و فرم‌های پر شده یا هر نوع داده‌ی شخصی که سایر مرورگرها به ذخیره‌ی آن‌ها می‌پردازند خودداری می‌شود. اپیک همچنین به محض بسته شدن کلیه‌ی داده‌های مربوط به آن نشست را حذف می‌کند. جستجوهای اینترنتی با این مرورگر از مسیر یک پروکسی عبور داده خواهند شد تا از ذخیره شدن رکوردهای مربوط به آدرس IP شما جلوگیری شود.

مزیت دیگری که می‌توان برای اپیک متصور بود، قابلیت فعال‌سازی ساده‌ی مسیر پروکسی از طریق کلیک بر روی آیکن پریز موجود در نوار آدرس است. این قابلیت IP شما را تغییر خواهد داد و با استفاده از آن می‌توانید هویت خود را به شکل بهتری مخفی نمایید. همچنین این انتقال IP امکان بهره بردن از سرویس‌هایی نظیر Hulu که بصورت جهانی ارائه نشده‌اند را نیز فراهم می‌کند. علاوه بر این شما قادر خواهید بود با استفاده از این مرورگر، هنگامی که از شبکه ی وای‌فای استفاده می‌کنید به راه‌اندازی یک اتصال رمزنگاری شده  نیز بپردازید.

اپیک از یک خصوصیت کوچک دیگر نیز برخوردار است که به کاربر امکان می‌دهد سرویس‌هایی که قصد رهگیری کاربر بر روی سایر مرورگرهای باز شده در سیستم دارند را شناسایی کند. این ویژگی با باز کردن یک تب جدید در مرورگر به کاربر ارائه می‌شود.

اگرچه مرورگر Epic به اندازه‌ی Tor جامع و پیچیده نیست اما می‌توان از آن به عنوان یک نسخه‌ی بسیار بهبود یافته از حالت Incognito Mode کروم یاد کرد.

Pirate Browser به دست افرادی که پشت سرویس تورنت The Pirate Bay هستند توسعه یافته است. جالب است بدانید که این وب‌سایت محبوب‌ترین مرجع تورنت محسوب شده و موسسان آن مدت‌هاست با اتهامات و محاکمه‌های قضایی روبرو هستند. همانند Tor، مرورگر دزدان دریایی نیز بر پایه‌ی فایرفاکس توسعه یافته و ضمن برخورداری از کلاینت Vidalia Tor از افزونه‌ی FoxyProxy فایرفاکس نیز استفاده می‌کند. بنابراین در این مورد چندان با شیوه‌های اختصاصی شده و طراحی هدف دار به منظور حفاظت از حریم شخصی و امنیت روبرو نیستیم.

این مرورگر در وحله‌ی اول با هدف عبور از سد مسدود شدن وب‌سایت The Pirate Bay در برخی کشورها ساخته شد، اما این گزینه نیز دارای خصوصیاتی برای حفاظت از حریم شخصی کاربر است که در مرورگرهای معمولی چندان اثری از آن‌ها نخواهید یافت. در این مرورگر گزینه‌های بیشتری در قسمت Options برنامه خواهید یافت که به حفظ حریم شخصی شما اختصاص یافته‌اند. با استفاده از این تنظیمات می‌توانید مشخص کنید که آیا مایل هستید به سرویس‌ها و وب‌سایت‌ها گفته شود که شما را رهگیری نکنند یا اینکه به کلی هیچ نشانی از حضور خود به آن‌ها ارائه نکنید. در مرورگر معمولی فایرفاکس شما تنها قادر هستید گزینه‌ی اول یعنی اعلام عدم تمایل به رهگیری را انتخاب کنید.

یک اخطار مهم

در حال حاضر، Tor سلطان حریم شخصی در اینترنت است. بنابراین در صورتی که بسیار بر روی حفاظت از خود و داده‌های شخصی خود حساس بوده و مایل هستید هیچ اثری از فعالیت شما در وبگردی قابل رهگیری نباشد بهترین راه استفاده از سرویس یا مرورگر Tor خواهد بود. اما اگر تنها نگرانی شما از بابت رهگیری شدن فعالیت تان توسط وب‌سایت‌ها و سرویس‌ها و فروش اینگونه داده‌ها است، می‌توانید از مرورگری نظیر Epic استفاده کنید. در صورتی که تنها قصد دارید اندکی گزینه‌های حفاظتی بیشتر در اختیار داشته و کنترل بیشتری بر وبگردی خود داشته باشید، مرورگر Pirate Browser گزینه‌ی مناسب شما خواهد بود.

متاسفیم که مجبوریم اندکی شما را از خیال امنیت خارج کنیم اما هیچ مرورگری قادر نیست حریم خصوصی شما را بصورت صد در صد تامین و محافظت نماید. حتی Tor نیز قادر نیست شما را از برخی آسیب پذیری‌ها مصون نگاه دارد. بهترین مثال برای این مورد، موفقیت FBI در رهگیری و متلاشی کردن بزرگترین شبکه‌ی وب‌سایت آزار کودکان است که در وب عمیق و به کمک Tor محافظت می‌شد. این عملیات از طریق تزریق بدافزار به مرورگر کاربران صورت گرفت و پس از آن FBI موفق شد آدرس IP اعضای سایت را بدست آورد. صد البته که نفوذپذیری در چنین مواردی نتیجه‌ی مثبت و صحیح به دنبال دارد اما عملکرد جالب سازمان‌های جاسوسی ثابت کرده که آن‌ها همیشه در راه خیر قدم بر نمی‌دارند و اگر بتوانند تمام انسان‌های دنیا را تحت شنود خود داشته باشند چندان هم بی‌میل نخواهند بود.

نکته‌ای که باید از آن درس گرفت این است که، هنگامی که با دولت‌ها یا سازمان‌هایی سر و کار داریم که وقت و منابع نامحدودی در اختیار دارند، حفظ حریم شخصی بصورت همیشگی چندان امکان‌پذیر نخواهد بود؛ خصوصا زمانی که شخص از این حفظ حریم خصوصی، نیت و قصد فعالیت‌های مجرمانه داشته باشد. اما در حالتی که بدانید شما هدف مستقیم چنین سازمان‌هایی نیستید، جای نگرانی در خصوص تلاش‌های سرسختانه برای نفوذ به حریم شما نیز وجود ندارد، و در همین حد که با استفاده از راهکارهای موجود جلوی رهگیری شدن به منظور کنترل اجتماعی یا شنود شدن توسط جاسوس‌ها و هکرها را بگیرید بهترین اقدام را به انجام رسانده‌اید.

دیدگاه شما در خصوص حریم شخصی در اینترنت چیست؟ آیا تا کنون هیچ یک از این مرورگرها را مورد استفاده قرار داده‌اید؟ دیدگاه و تجربه‌ی کاربری خود از عملکرد این روش‌ها را با ما و سایر خوانندگان زومیت در میان بگذارید.