همه ما هنگام نصب یک برنامه یا عضویت در یک سرویس آنلاین، بی معطلی گزینه «Agree to Licence And Agreement» را انتخاب می‌کنیم؛ بی‌خبر از آنکه قوانین و مجوزهایی که آن سرویس از شما در حین ثبت‌نام دریافت می‌کند، می‌تواند حریم‌خصوصی شما را به ورطه نابودی بکشاند و اجازه می‌دهد که میزبانان آن شبکه‌ی اجتماعی هر کاری که می‌خواهند، با اطلاعات شما انجام دهند. با بررسی این موضوع در شبکه‌های بزرگی مثل فیس‌بوک، همراه زومیت باشید.

در این مقاله، می‌خواهیم شما را با قوانینی که شک نداریم تاکنون نمی‌دانسته‌اید ولی به آسودگی آن‌ها را با زدن تیک گزینه «Agree to Licence And Agreement» یا «قوانین و مقررات را خوانده‌ام و قبول کرده‌ام» پذیرفته‌اید، آشنا کنیم. قوانین و مقررات و حتی مجوزهایی که در هنگام استفاده از یک سرویس بدان می‌دهیم، شاید در نگاه اول موضوع مهمی نباشد، ولی آنگاه که در آینده تبعات منفی خود را بر حریم شخصیمان می‌گذارد، اهمیتش را نشان می‌دهد. آن هم هنگامی که دیگر خیلی دیر شده است.

در واقع، یکی از مشکلات اساسی و بنیادیی که شاید گریبان‌گیر تمامی کاربران اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، کاربران اپلیکیشن‌ها می‌شود، آن است که هیچ وقت، کسی حاضر نمی‌شود حتی چند خط کوتاه از قوانین را مطالعه کرده و از مجوزهایی که به یک اپلیکیشن،‌ یک سرویس خاص یا در ابعاد بزرگتر، به یک شبکه اجتماعی می‌دهد، آگاهی پیدا کند. 

در رابطه با حفظ حریم‌خصوصی و اطلاعاتمان در دنیای مجازی،‌ صداهای بسیاری برای اعتراض بلند می‌شود؛ صداهایی که برای مقابله با اطلاعات گسترده‌ای که در راستای بازاریابی‌های جهانی به فروش می‌رسند و حاوی ده‌ها اطلاعات شخصی یا علاقمندی‌های خصوصی و عمومی شما هستند و صد البته غیرقانونی هم  نیستند، حتی یک ذره!

می‌گوییم غیر قانونی نیستند، ولی به هیچ وجه نگهدارنده حریم شخصی شما نیز نیستند؛ چرا که شما خودتان انتخاب کرده‌اید که حریم شخصیتان به راحتی قابل خرید و فروش باشد. در واقع هیچ جلوداری از آنکه حجم وسیعی از اطلاعات در اختیار سازمان‌های جاسوسی و دولتی آمریکایی قرار بگیرد، وجود ندارد و دلیلش هم قانون شکنی یا زور زیادتر نیست! دلیل آن قوانین و اجازه‌هایی است که شما خودتان با انتخاب گزینه «Agree to Licence And Agreement» یا «قوانین و مقررات را خوانده‌ام و قبول کرده‌ام» به سادگی آب خوردن، آن‌ها را پذیرفته‌ و در اختیار نهادهای جاسوسی قرار داده‌اید.  حقیقتش را بخواهید، همین موضوع سبب شده تا همه ما به عنوان کاربران دنیای دیجیتال، عامل اصلی آن باشیم که این مکانیزم به آسانی و سهولت قابل اجرا باشد. 

بیایید با یک مثال نزدیک و قابل لمس‌تر ادامه دهیم. فیس‌بوک، توییتر، پینترست و ... همان سرویس‌هایی هستند که در هنگام ثبت نام، ده‌ها هزار کلمه‌ای که به عنوان مقررات در آن نوشته‌‌اند را چشم بسته قبول می‌کنیم؛ ولی هنگامی که حریم شخصیمان اندکی در خطر می‌افتد و می‌فهمیم که سازمان NSA اطلاعات کاربران فیس‌بوک را رصد می‌کرده است،‌ فریاد اعتراضمان در گلو بلند شده و تا کهکشان راه شیری ادامه می‌یابد. 

در همین راستا، انستیتو تکنولوژی جورجیا تحقیقات بسیاری را طی چند سال گذشته بر روی 30 شبکه اجتماعی که در آن اطلاعات و محتوایمان را به اشتراک می‌گذاریم، صورت داده است. قوانینی که در این شبکه‌ها به ما گفته می‌شود، برخی اوقات کاملاً منطقی بوده و پذیرش قوانین میزبان شبکه توسط کاربران، هیچ مشکلی ندارد. اما گاهی پیش می‌آید که حتی اگر قوانین یک شبکه یا سرویس را بخوانیم، آنقدر از اصطلاحات پیچیده یا فنی یا سردرگم استفاده شده که فهم آن دشوار یا حتی ناممکن می‌گردد و برای فهم درست آن نیازمند تحصیلات بالا در زمینه‌های خاص می‌گردیم یا حداقل جملات را باید چند بار حلاجی کنیم تا معنایشان کاملاً قابل لمس گردد.

برای مثال می‌خواهیم قوانین فیس‌بوک، به عنوان تقریباً جامع‌ترین و پرطرفدارترین عضو دنیای دیجیتال را مورد بررسی قرار دهیم. بخشی از قوانین این شبکه اجتماعی محبوب را عیناً برایتان منتقل می‌کنیم:

You grant us a nonexclusive, transferable, sub-licensable, royalty-free, worldwide license to use any IP content that you post on or in connection with Facebook

جدا از معنای تحت‌الفظی جمله، این جمله بدان معناست که فیس‌بوک می‌تواند هر کاری که دوست دارد با هر آنچه که شما به اشتراک می‌گذارید، انجام دهد و از این بابت نه قانونی را زیر پا گذاشته و نه حقی را از شما ضایع می‌کند. اما چرا؟‌ به دلیل اینکه در هنگام ثبت نام خودتان می‌گویید که  I Accept to Terms !

این تنها یک بخش از قوانین 4500 کلمه‌ای  فیس بوک است. اگر به صورت میانگین شما بتوانید در هر دقیقه 250 کلمه را بخوانید و در عین حال متوجه معنای آن نیز بشوید چیزی در حدود 20 دقیقه باید برای مطالعه قوانین این شبکه وقت صرف کنید.  می‌توانید از این صفحه شانس خود را امتحان کنید.

شاید در نگاه اول، برای ما که اطلاعات خاصی را در فیس‌بوک به غیر از تصاویر ناهار دسته جمعی‌مان اشتراک نمی‌گذاریم، این موضوع از اهمیت چندانی برخوردار نباشد؛ ولی برای اطلاعات مهم‌تر از تصاویر و احساسات رومزه،‌ این موضوع نقش مهمی دارد.

Pinterest سرویس محبوب اجتماعی دیگری است که میلیون‌ها عکس از میلیون‌ها کاربر در آن به اشتراک گذاشته شده است. شیوه توضیح قوانین Pinterest، جالب‌تر از فیس‌بوک است. به طوری که با جمله‌بندی‌های نامفهوم، قوانینی را که مطابق میل و سلیقه کاربران است بنا می‌نهد؛ ولی در چند جمله بعدی با اعلام یک استثناء،‌ راه نقض آن را هموار می‌سازد. بخشی از قوانین پینترست را با هم مرور می‌کنیم:

Pinterest allows you to post content, including photos, comments, links, and other materials. Anything that you post or otherwise make available on our Products is referred to as ‘User Content.’ You retain all rights in, and are solely responsible for, the User Content you post to Pinterest

همانطور که می‌بینید، جمله‌ی بالا جدای از مفهوم تحت‌الفظی، اعلام می‌کند که تمامی حقوق و مسئولیت تصاویر، لینک‌ها و نظراتی که در این سرویس قرار می‌دهید، متعلق به شماست و این یعنی حفظ حریم‌شخصی اطلاعاتی که در این سرویس دارید. اما اندکی بعد با جمله زیر همه چیز زیر و رو می‌شود: 

, More simply put: If you post your content on Pinterest, it still belongs to you but we can show it to people and others can re-pin it

جمله بالا یک استثنای به ظاهر ساده است؛ ولی کاملاً حریم شخصی که پیش از این از آن صحبت می‌شد را تحت شعاع قرار می‌دهد. در پشت معنای این جمله، پینترست این اجازه را به خودش می‌دهد که تصاویر و اطلاعاتی که شما در آن به اشتراک گذاشته‌اید، در اختیار دیگران قرار بگیرد. 

امتیاز‌بندی شبکه‌های اجتماعی از نظر میزان  قابل درک و مفهوم‌بودن قوانین حقوقی

در ادامه،‌ سری به نتیاج تحقیقاتی که در انستیتو جورجیا صورت گرفته است، می‌اندازیم. محققین طی این تحقیق، بیش از 100,000 کلمه از این متون حقوقی پیچیده و با تلکف را مورد بررسی قرارداد‌ه‌اند و به هر یک از آن‌ها امتیازی از معیار Flesch-Kincaid، که برای اندازه‌گیری میزان تکلف و نامفهومی یک متن به کار گرفته می‌شود، داده‌اند. این مقیاس Flesch-Kincaid بر اساس زبان انگلیسی تنظیم شده است. امتیاز‌بندی میزان سختی درک و نامفهومی جملات نیز بدین گونه است که امتیاز کمتر نشان‌دهنده سخت‌تر بودن متن و نامفهوم‌تر بودن آن است. همچنین هر متنی که امتیاز کمتر از 30 دریافت کند، برای فهم کامل و بهترین درک ممکن، نیازمند به یک فرد با دانشی معادل فارغ التحصیلی از دانشگاه است. امتیاز صد نیز توسط سن 11 سال نیز قابل فهم است. حالا نکته قابل توجه در رابطه با 30 شبکه‌ی اجتماعی مورد تحقیق آن است که کلیه آن‌ها امتیازی کمتر از 30 دریافت‌ کرده‌اند.

در میان غول‌های شبکه‌های اجتماعی ... 

شاید بخواهید بدانید که کدامیک از شبکه‌های اجتماعی محبوبی که هر روزه به آن‌ها سر میزنید، مشکل‌ترین قوانین را به لحاظ فهم را دارد؟ گوگل پلاس با کسب امتیاز 11.5 در بین دیگر شبکه‌های اجتماعی، سخت‌ترین و غیر قابل فهم‌ترین شیوه را برای بیان قوانینش انتخاب کرده است. در طرف دیگر MySpace با امتیاز 16.5 بهترین شبکه در بین شبکه‌های معروف محسوب می‌گردد. Facebook و LinkedIn  و Twitter هر یک به ترتیب امتیازهایی معادل 12.9 و 15و 15.3 را به ثبت رسانده‌اند که باتوجه به محبویتشان و اطلاعاتی که در آن‌ها به اشتراک گذاشته می‌شود، حرف‌های قابل توجه و ناگفته‌ای در خود دارد. 

برای دیدن امتیاز دیگر شبکه‌ها و سایت‌هایی که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته‌اند، به این صفحه مراجعه نمایید. 

تکلیف حریم‌شخصی میلیون‌ها کاربر دنیای دیجیتال چیست؟

تنها با نگاهی به قوانین تازه اپلیکیشن موبایل فیس‌بوک که مجوز استفاده از میکروفون دستگاه برای ثبت و اشتراک‌گذاری اطلاعاتتان را از سوی خود شما دریافت می‌کند، کافیست تا بدانید که در عصر دیجیتال زندگی‌کردن چه معنایی دارد. معنایی که در ورای خوبی‌های آن،‌ چه بخواهید یا نخواهید، هر گونه حریم‌خصوصی‌ را از زندگی روزانه شما بیرون می‌راند. نظر شما در این رابطه چیست؟