۸۵ سال پیش در چنین روزی مورای ژلمن فیزیکدان آمریکایی و برنده جایزه نوبل فیزیک در سال ۱۹۶۹ متولد شد. شهرت این دانشمند بزرگ بخاطر کار بر روی ذره بنیادی کوارک است.

 ۸۵ سال پیش در چنین روزی یعنی ۱۵ سپتامبر ۱۹۲۹ مورای ژلمن فیزیکدان انگلیسی و برنده جایزه نوبل فیزیک در سال ۱۹۶۹ متولد گردید. مورای در یک خانواده مهاجر یهودی از امپراتوری اتریش-لهستان متولد شد. او در ۱۵ سالگی وارد دانشگاه ییل شد. در این دانشگاه خیلی زود استعداد خود را بروز داد و در قالب تیم ریاضیات دانشگاه خوش درخشید. مورای در سال ۱۹۴۸ موفق به دریافت مدرک کارشناسی خود در رشته فیزیک شد. سپس به دانشگاه MIT رفت و دکترای فیزیک خود را در سال ۱۹۵۱ دریافت کرد. مورای به همراه چند فیزیکدان دیگر در سال ۱۹۵۸ موفق به کشف پدیده ساختار دستوارگی تعاملات ضعیف در فیزیک شد. در میان دستاوردهای این فیزیکدان برجسته امریکایی فرمول الگوی کوارک او که برای ارتعاشات ذرات هادرونی ارائه شد از سایر دستاوردهایش برجسته‌تر است و به همین خاطر در سال ۱۹۶۹ مفتخر به دریافت جایزه نوبل فیزیک شد. کوارک یک ذره بنیادی است که بخش اصلی سازنده ماده به حساب می‌آید. کوارک‌ها با هم ترکیب می‌شوند تا ذرات مرکبی به نام هادرون را به وجود بیاورند که پروتون و نوترون از معروف‌ترین آن‌ها هستند. کوارکها هیچ‌وقت بصورت انفرادی یافت نمی‌شوند. کوارک‌ها حتی در محیطهای آزمایشگاهی و در شرایط آزمایشگاهی نیز تا کنون بصورت آزاد مشاهده نشده‌اند.

این فیزیکدان برجسته در کنار دستاوردهای زیادی که در علم فیزیک داشته است خدمات بسیاری را نیز به سایر فیزیکدانان در تحقیقاتشان انجام داده است و در بسیاری از پروژه‌های تحقیقاتی حضور داشته است. همچنین در کنار کارهای علمی به فعالیت‌های بشر دوستانه و محیط زیست نیز مشغول بوده است. این دانشمند در کنار جایزه نوبل فیزیک در سال ۱۹۶۹ توانست است جایزه ارنست او لارنس در سال ۱۹۶۶، جایزه آکادمی دستاوردها در سال ۱۹۶۲، مدال آلبرت اینشتین در سال ۲۰۰۵، دکترای افتخاری دانشگاه ییل در سال ۱۹۵۹،  جایزه انجمن فیزیک آمریکا در سال ۱۹۵۹، دکترای افتخاری دانشگاه شیکاگو در سال ۱۹۶۷، مدال فرانکلین در سال ۱۹۶۷، جایزه جان کارتر از اکادمی علوم ملی امریکا در سال ۱۹۶۸، دکترای افتخاری دانشگاه ایلینویز در سال ۱۹۶۸ ، دکترای افتخاری دانشگاه وسلین در سال ۱۹۶۸ ،جایزه تحقیقاتی در سال ۱۹۶۹، دکترای افتخاری دانشگاه تورین ایتالیا در سال ۱۹۶۹، دکترای افتخاری دانشگاه یوتا در سال ۱۹۷۰، دکترای افتخاری دانشگاه کلمبیا در سال ۱۹۷۷، دکترای افتخاری دانشگاه کمبریج انگلستان در سال  ۱۹۸۰، جایزه فعالیت‌های محیط زیست از سوی سازمان ملل در سال ۱۹۸۸، جایزه اریک از سوی فدراسیون دانشمندان جهان در سال ۱۹۹۰، دکترای افتخاری از دانشگاه آکسفورد انگلستان در سال ۱۹۹۲، دکترای افتخاری دانشگاه ایلینویز جنوبی در سال ۱۹۹۳، دکترای افتخاری علوم منابع طبیعی از دانشگاه فلوریدا در سال ۱۹۹۴، دکترای افتخاری از دانشگاه متودیست جنوبی در سال ۱۹۹۹ و جایزه فعال حقوق بشر سال از انجمن فعالان حقوق بشر امریکا در سال ۲۰۰۵ اشاره کرد.

این فیزیکدان بزرگ کماکان در جامعه‌‌ی علمی جهان به فعالیت مشغول است.