سال گذشته اپل با معرفی نسل جدید تلفن‌هوشمند خود یعنی آیفون 5S، پرده از تراشه‌ی ۶۴ بیتی A7 برداشت. تولید و عرضه‌ی این تراشه‌ توسط اپل گمانه‌هایی را مبنی بر احتمال قطع همکاری با اینتل و استفاده از تراشه‌های مخصوص دسکتاپ مبتنی بر معماری ARM را بالا برد. با زومیت همراه باشید.

 هنوز نمی‌توان به‌طور قطع در مورد زمان پایان پذیرفتن این همکاری اظهار نظر کرد، اما براساس یکی از مقالاتی که در سال 2011 توسط مت‌ریچمن منتشر شده، وی به بررسی دلایل و احتمال مهاجرت اپل از پردازنده‌های اینتل به سمت تراشه‌ی مبتنی بر معماری ARM پرداخته است، همانگونه که اپل در سال 2005 نیز در یک مهاجرت پیچیده، اما موفقیت‌آمیز با کنارگذاشتن تراشه‌های تولیدی PowerPC، به سراغ اینتل رفت. شاید خالی از لطف نباشد تا بدانید که سال 2011 همزمان با عرضه‌ی تراشه‌های A4 بوده که توسط اپل طراحی شده و سامسونگ نیز آن‌ها را تولید می‌کرد.

شاید بتوان عمده‌ترین دلیل برای این مهاجرت را کاهش هزینه‌ها و در نتیجه کاهش محسوس قیمت‌ مک‌بوک‌ها عنوان کرد.

در حال حاضر اینتل در ازای هر تراشه‌ی i7 مورد استفاده در گران‌ترین نسخه از مک‌بوک‌پروهای ۱۵ اینچی اپل، هزینه‌ای برابر 378 دلار دریافت می‌کند. این کمپانی اطلاعاتی درباره‌ی هزینه‌ی تراشه‌های i7 در نمونه‌های ارزان‌تر مک‌بوک‌پروهای 15 اینچی ارائه نکرده است، اما می‌توان با برآوردهایی هزینه‌ی دریافتی توسط اینتل را در حدود 300 دلار تخمین زد. با این وجود در صورتی که اپل تراشه‌های مبتنی بر معماری ARM را در مک‌بوک‌های خود استفاده کند، شاهد کاهش محسوسی در قیمت این لپ‌تاپ‌ها خواهیم بود.

 اما چرا تراشه‌های تولید شده توسط اینتل دارای چنین قیمت‌های بالایی هستند؟ چرا دو تراشه با قدرت پردازشی برابر، اتلاف انرژی یکسان و همچنین هزینه‌ی تمام شده‌ی برابر در زمان عرضه دارای قیمت‌های بسیار متفاوتی هستند؟ شاید یکی از دلایل این تفاوتِ قیمت را بتوان در قابلیت پشتیبانی از اجرای سیسم‌عامل ویندوز یافت. از این‌رو است که اینتل دست بالاتر را داشته و این کمپانی است که تعیین می‌کند پردازنده‌های مبتنی بر معماری x86 وی با داشتن چه قابلیت‌هایی، در چه زمانی و با چه قیمتی روانه‌ی بازار خواهد شد.

در مقابل پردازند‌ه‌های مبتنی بر معماری ARM قرار دارند که از ساختار بسیار ساده‌تری بهره برده و در نتیجه هزینه‌ی پایین‌تری نیز دارند. یکی دیگر از دلایل پایین بودن قیمت این پردازنده‌ها رقابت شدید در دنیای ابزار‌های قابل حمل است که از پردازنده‌های مبتنی بر معماری ARM استفاده می‌کنند و این همان حوزه‌ای است که اینتل و ویندوز حرفی برای گفتن در آن ندارند.

هزینه در درجه‌ی اول و انرژی در جایگاه دوم از اهمیت قرار دارد

 حول معماری x86 لایه‌ای از انواع معماری‌های موفق نرم‌افزاری و سخت‌افزاری شکل گرفته است که برگرفته از دستورات x86 اینتل هستند. هرچند فورمت‌های جدید وجود ابزار‌های نو را می‌طلبد، اما کل سیستم به‌دلیل پشتیبانی از زیرساخت‌های قدیمی مایکروسافت ثابت باقی مانده و امکانات جدید نیز با باقی‌ماندن قابلیت‌های قبلی اضافه شده است. معماری x86 مایکروسافت برای سه‌دهه‌ی متمادی است که با موفقیت به کار خود ادامه می‌دهد. تراشه‌هایی که همکاری مایکروسافت با اینتل یا به بیان بهتر تراشه‌های اینتل با ویندوز را پیوند داده، به پردازنده‌های 8086 اینتل باز می‌گردد که در سال 1978 میلادی روانه‌ی بازار شدند.

همانطور که گفتیم ستون اصلی معماری x86 دست نخورده باقی مانده و در طول سه‌دهه‌ی گذشته نیز براساس نیازهای دوره‌های مختلف، امکانات و قابلیت‌هایی جدیدی نیز روی این معماری اضافه شده است که از این‌رو میزان ترانزیستورهای مورد نیاز برای ساخت یک پردازنده‌ی مبتنی بر معماری x86 بسیار بیشتر از تعدادی است که یک پردازنده‌ی مبتنی بر معماری ARM به آن نیاز دارد. بالا بودن تعداد ترانزیستور به معنای بالارفتن انرژی مصرفی است که اتلاف بیشتر انرژی و درنتیجه بالا رفتن حرارت را نیز در پی دارد.

رهبری کمپانی اپل همیشه به‌دلیل استقلال بیش از حد و همچنین عدم  استفاده ار یافته‌های سایر کمپانی‌ها در مورد محصولات تولیدی با انتقادات فراوانی همراه بوده است. شاید بهترین مثال برای این مورد که با اعتراضات فراوانی نیز همراه شد تلاش برای طراحی تراشه‌ها توسط خود اپل بود که تجربه نشان از موفقیت محصولات اپل با استفاده از تراشه‌های خود کمپانی دارد.

شاید انتشار اخباری در مورد احتمال تعویض تراشه‌های مورد استفاده در مک‌ها و علاقه‌ی اپل برای استفاده از پردازنده‌ی آرم نیز ناشی از موفقیت‌ تراشه‌های سری Ax باشد که در ابزارهای موبایل اپل مورد استفاده قرار می‌گیرند. با جستجوی عبارت Mac running on ARM گوگل 10 میلیون نتیجه نمایش می‌‌دهد که نشان از حجم اخبار، گمانه‌زنی‌ها و مباحث انجام شده در این مورد دارد.

همانطور که پیش از این نیز گفتیم، اپل سال گذشته‌ی میلادی تلفن‌هوشمند خود را همراه با تراشه‌ی 64 بیتی روانه‌ی بازار کرد که در روزهای ابتدایی این تولیدکننده را به باد انتقاد گرفته و عمر تراشه‌های ۶۴ بیتی در دنیای تلفن‌های‌هوشمند را بسیار کوتاه خواندند. از این‌رو می‌توان چنین تصور کرد که اپل با داشتن سابقه‌ی مهاجرت و تعویض ساختار پردازنده، می‌تواند این تغییرات را در مک‌های خود انجام دهد، چراکه فلسفه‌ی استقلال و تولید همه‌ی جزئیات توسط خود اپل حتی در دوران نبود استیوجابز نیز در اپل زنده بوده است. برای مثال می‌توان به تولید زبان برنامه‌نویسی Swift اشاره کرد که مکمل Xcode و کامپایلر Clang/LLVM به شمار می‌رود.

 تاخیر در عرضه‌ی مک‌بوک‌ها به‌دلیل عرضه‌ی دیرهنگام پردازنده‌های x86 برادول

تاخیر ایجاد شده در عرضه‌ی نسل جدید پردازنده‌های اینتل مربوط به یک تغییر برنامه‌ی جاه‌طلبانه در ساختار تراشه‌‌های هسول است. اینتل در نظر دارد تا تولید تراشه‌های Core i جدید خود را مبتنی بر لیتوگرافی 14 نانومتر تولید کند. مطمئناً چنین مشکلاتی گریبان اپل را نیز در صورت تولید تراشه‌های سری A برای مک‌بوک‌ها خواهد گرفت، اما مزیت تولید این تراشه‌ها توسط اپل کنترل بیشتر روی محصولات و همچنین زمان بندی دقیق‌تر است. در واقع اپل برای عرضه نسل جدید مک بوک‌های خود باید با اینتل هماهنگ باشد اما اگر خود نسبت به تولید تراشه‌های مورد نظر این کامپیوترها اقدام کند آنوقت مستقل عمل خواهد کرد.

برخی از تحلیل‌گران توانایی اپل برای تولید یک تراشه‌ در کلاس کامپیوترهای دسکتاپ را ناکافی می‌دانند، اما با توجه به اینکه اپل قادر است تراشه‌‌ای به قدرت A7 را طراحی و تولید کند که برای اولین بار پشتیبانی از پردازش 64 بیتی را به دنیای موبایل وارد کردند، احتمالا برای طراحی یک پردازنده جدید در کلاس کامپیوترهای رومیزی نیز چندان به مشکل بر نخواهد خورد.

تراشه‌های مبتنی بر معماری ARM‌ در مقایسه‌ با نمونه‌هایی که بر مبنای معماری x86 توسعه داده شده‌اند، دارای مزیت‌های بسیاری هستند که از جمله‌ی آن می‌توان هزینه‌ی تولید کمتر، مصرف انرژی بهینه‌تر و هماهنگی بهتر با سایر قسمت‌های گجت، اشاره کرد. برای سالیان متمادی اینتل با ادعای بالا بودن دانش و فناوری خود در تلاش برای فائق آمدن بر پیچیدگی‌های معماری x86 محصولاتی را تولید کرده و روانه‌ی بازار کرده است، اما به‌نظر می‌رسد پیچیدگی معماری x86، مشکلاتی را برای اینتل به همراه داشته است. هرچند این کمپانی در تئوری راهکارهایی را برای مقابله با این مسائل در نظر دارد، اما عملاً این راهکارها را محصولات خود بکار نگرفته است، از این‌رو است که تراشه‌های مبتنی بر معماری ARM در حال شکست دادن معماری x86 و بیرون راندن آن از بازار هستند.

مک‌ها برای اپل تجارتی ۲۰ میلیارد دلاری در سال هستند که در مقایسه با درآمد آیفون‌ها که پنج برابر مک‌ها است، چندان حیاتی به‌نظر نمی‌رسد. البته این حوزه از محصولات اپل در سه‌ماهه‌ی اخیر شاهد رشدی ۱۸ درصدی بوده و درآمدی 5.5 میلیارد دلاری را برای اپل در سه‌ماهه‌ی اخیر رقم زده است. شاید این عدد در نگاه اول چندان بزرگ نرسد، اما جالب است بدانید که مجموع درآمد اچ‌پی در سال 30 میلیارد دلار است. همانطور که گفتیم درآمد حاصل از مک بوک‌‌ها در سه‌ماهه‌ی اخیر 5.5 میلیارد دلار بوده که نزدیک به درامد 5.9 میلیارد دلاری آیپدها است. امروز قیمت نسخه‌ی ۱۱ اینچی مک بوک ایر 899 دلار و قیمت یک آیپدایر ۱۲۸ گیگابایتی 799 دلار است. درصورتی که اپل در مک‌بوک‌ها به استفاده از تراشه‌های مبتنی بر معماری ARM روی بیاورد، در اینصورت قیمت مک بوک‌ها به چه اندازه کاهش خواهد یافت؟

مهاجرت برای استفاده از تراشه‌های مبتنی بر ARM‌مطمئناً منجر به بالارفتن سهم اپل از بازار پی‌سی‌ها در جهان خواهد شد. این کمپانی هم‌اکنون بیش از نیمی از درآمد حاصل از فروش پی‌سی‌ها در جهان را از آن خود می‌کند و در صورتی که به سمت استفاده از تراشه‌های مبتنی بر معماری ARM پیش رود، شاهد بالا رفتن این درآمد خواهیم بود، چراکه کاربران قادر خواهند بود تا محصولاتی کم‌مصرف، ارزان قیمت و در عین حال لوکس را از برندی معتبر تهیه کنند.

اما اینتل با آگاهی از این امر چه اقداماتی را در پیش خواهد گرفت؟ اپل یکی از بهترین و پرسودترین مشتری‌های اینتل در زمینه‌ی تولید پی‌سی ها است. اما این همه‌ی ماجرا برای اینتل نیست؛ همانطور که پیش‌تر در زومیت خواندید، صنعت تولید تراشه‌ها و ترانزیستورها در سال‌های پیش‌رو با چالش بزرگی روبرو خواهد شد که از هم‌اکنون کمپانی‌های این حوزه را به انجام اقداماتی واداشته که از جمله‌ی آن می‌توان به سرمایه‌گذاری ۳ میلیارد دلاری IBM‌ در زمینه ی یافتن راهکارهایی برای انتقال به دوران پست-سیلیکون اشاره کرد. همچنین یکی از بزرگ‌ترین رقبای اینتل، یعنی AMD نیز محصولاتی در حوزه‌ی سرور‌ها را با استفاده از معماری ARM عرضه کرده است که به‌واقع زنگ‌های خطر برای اینتل را به صدا درآورده است.

نظر شما در این مورد چیست؟ آیا انقلابی دیگر در راه است که شماری از کمپانی‌های نام‌آشنا را در کام خود فرو خواهد برد؟ آینده‌ی معماری ARM در دنیای کامپیوترهای شخصی چگونه خواهد بود؟