چهارشنبه ۴ دی ۱۳۹۲ ساعت ۱۰:۰۵

اما در حوزه تکنولوژی و علوم و فنون جدید این موضوع دارای اهمیت و حساسیت دوچندانی می‌شود. چراکه نمی‌توان جلوی ورود سیگنال‌های ارتباطی از دنیای خارج را به داخل گرفت و برای آن حصارهای زمینی ایجاد کرد.
این علوم و قواعد حاکم بر آن نیز از همین قانون تبعیت می‌کنند و در صورتی که در حوزه ارتباطات و علوم جدید، قانون دارای کارآمدی مناسب نباشد این انتظار نباید ایجاد شود که مردم به آن عمل کنند.

در گذشته نیز با این مشکل روبرو بوده‌ایم به‌گونه‌ای که، برای مقابله با پدیده‌ای به نام ویدئو، در تهران دادسرای وزرا را برای برخورد با دارندگان این دستگاه معین و با چشم خود دیدم که از ویدئو به عنوان دستگاهی نجس یاد و دستگاه‌هایی که از خانه‌های مردم توقیف می‌شد را با پا خرد می‌کردند ولی به فاصله چند سال پس از آن، ویدئو به عنوان بخشی از زندگی هر خانواده ایرانی تبدیل شد و امروز به واسطه پیشرفت علم و ارتباطات در جامعه، این دستگاه به فراموشی سپرده شده و کسی از آن استفاده نمی‌کند.

معتقدم با نگاهی به گذشته، در قانون نویسی باید به گونه‌ای عمل شود که نیازهای جامعه در آن پاسخ داده شود و قانون، تکمیل‌کننده این نیازها باشد؛ هر چند ممکن است، در مقابل تکنولوژی، بخشی از جامعه مقاومت کند ولی، باید این نکته را در نظر داشت که شاید در آینده نزدیک برای دسترسی به شبکه‌های اینترنتی و مجازی، دیگر نیازی به فیلترشکن نباشد و آن زمان یقینا این قوانین نیز کارآمد نخواهند بود.

امروز شاهد آن هستیم که عده‌ای از مسئولان کشور در شبکه‌های مختلف دارای صفحات اجتماعی هستند؛ صفحاتی که برای دسترسی به آن نیازمند بهره‌گیری از فیلترشکن هستیم، نرم‌افزاری که استفاده از آن براساس قانون جرم است و استفاده‌کننده مطابق قانون مورد مجازات قرار می‌گیرد.
هم‌اینک فناوری به قدری دارای پیشرفت شده است که با خریداری هر گوشی تلفن همراه، خود این گوشی دارای فیلترشکن اصلی است و نیازی به خرید وی‌پی‌ان از جایی نیست یا، نرم‌افزارهای رایگان بسیاری برای عبور از فیلتر در دسترس قرار دارند که حجم بالایی از کاربران از این نرم افزارها استفاده می‌کنند و هزینه‌ای نیز بابت استفاده از آن پرداخت نمی‌کنند که باید این موضوع را به عنوان نیازی در جامعه مورد توجه قرار داد و بر اساس این نیاز برای آن برنامه‌ریزی کرد.

در موضوع ماهواره نیز همانگونه که وزیر ارشاد در روزهای اخیر اعلام کرده است بیش از ۷۱ درصد مردم تهران از ماهواره استفاده می‌کنند، در حالی که، برای مقابله با ماهواره از سال ۷۱ قانونی برای مبارزه با آن تصویب و در حال اجراست که این موضوع نشان می‌دهد در این حوزه نیز به غیر از درصدی از مردم که دارای ساختار سنتی‌تر و عقاید خاص خود هستند مابقی از ماهواره استفاده می‌کنند.

از سوی دیگر، در سفر اخیر رئیس‌جمهور به نیویورک از او پرسیده شد که مردم چگونه به ماهواره دسترسی دارند که وی با لبخند اعلام کرد که مردم ایران حتی در روستاها نیز از ماهواره استفاده می‌کنند که این موضوع مهر تایید دیگری بر ناکارآمدی قوانین مربوط به مبارزه با ماهواره است.

فراموش نخواهیم کرد که در دوران گذشته، ایرانی‌ها دارای ایستگاه رادیویی نبودند و به همین علت، برخی شرکت‌های خارجی تولید کننده رادیو از هلند و انگلستان با ایجاد دفاتری در ایران، نسبت به فروش رادیو اقدام می‌کردند ولی خرید رادیو دارای آداب خاصی در آن زمان بود به‌گونه‌ای که هر فرد متقاضی خرید این دستگاه باید در ابتدا به شهربانی مراجعه و مورد استنطاق قرار می‌گرفت و در صورتی که صلاحیت آن را پیدا می‌کرد و شهربانی او را مورد تایید خود قرار می‌داد، گواهینامه‌ای از شهربانی خطاب به دفتر فروش رادیو می‌گرفت و فرد متقاضی با ارائه این گواهینامه و پول رادیو به خانه می‌رفت تا دستگاه مدنظرش پس از اینکه از سوی فروشنده به شهربانی تحویل شد و فعل و انفعالاتی روی آن به انجام می‌رسید، به فرد متقاضی تحویل داده می‌شد.
اما امروز شاهد آن هستیم که با گسترش علم و درهر خانه و دستگاه تلفن همراه و هر کوی و برزنی رادیو وجود دارد و محدودیت‌های صورت گرفته نتوانست از نفوذ رادیو و تکنولوژی آن در جامعه جلوگیری کند که از این موضوع باید درس آموخت.معتقدم باید مسئولان و برنامه‌ریزان امور به این درک واحد برسند که علم با ایجاد هر سدی در مقابل خود در اندک زمانی راه را پیدا کرده و از مسیر دیگری گسترش پیدا می‌کند و با علم به این موضوع باید گفت، قوانین موجود در حوزه اینترنت و ماهواره به عنوان قانونی موقت خواهند بود چرا که علم بسیار سیال تر از تصمیم‌های دولت‌ها در محدود سازی آن است.

اینجاست که باید گفت فیلترینگ کارساز نیست.
از سوی دیگر برخی افراد معتقدند که با آزاد سازی فعالیت در اینترنت و یا استفاده از ماهواره جامعه دچار مشکلات فرهنگی و... می‌شود در حالی که باید گفت خود مردم بهترین تعدیل‌گر در این بخش هستند و به وظیفه خویش در این زمینه به خوبی عمل خواهند کرد و نباید نگرانی زیادی در این زمینه داشت.

نباید به مردم اینگونه نگاه کرد که با ارائه آزادی در عمل، آنان به سمت ناهنجاری‌های اجتماعی و اخلاقی موجود در فضای مجازی سوق پیدا کنند. اگر هشت میلیون کاربر فیس بوک که در ایران دارای صفحه شخصی هستند را مورد بررسی قرار دهیم کمتر از یک درصد آنان از این فضا برای ناهنجاری‌های اخلاقی استفاده می‌کنند که این موضوع نشان‌دهنده سطح بالای فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی استفاده‌کنندگان از این صفحات در جامعه است.
-------------------------------------------------------
* حقوقدان