- طرح جست‌وجوگر ملی" از جمله پروژه‌های پر سروصداست که البته گویا چندتجربه ناموفق نیز در عقبه خود دارد.
اطلاعات درباره مرورگر ملی هنوز کامل نیست و شورای راهبردی که قرار است بنیانگذار آن باشد در دولت جدید هم اقدامات تازه‌ای انجام نداده است.
پیش از این و در دو دولت قبلی هم قرار براین بود که مرورگر ملی که درواقع راهی است برای جست‌وجوی سریع اطلاعات محلی و داخلی، راه‌اندازی شود؛ اما این پروژه از آن رو که گفته می‌شد این موتور همزمان با راه‌اندازی اینترانت سراسری برای استفاده کاربران آماده می‌شود به‌دلیل توقف اینترنت ملی، منتظر تصمیمات جدید است.
به گفته مسوولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، ایجاد موتور جست‌وجوگر ملی در برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور پیش‌بینی شده است. برای اجرایی شدن این بخش از برنامه‌های توسعه‌ای هم بود که موتورهای جست‌وجو گر داخلی با عنوان‌های مختلفی آغاز به‌کار کردند و این فعالیت‌ها موجب شد تا سیاست وزارت ارتباطات برای اجرای موتور جست‌وجوگر ملی تغییر کند و مسوولان اعلام کنند که این وزارتخانه قصد دارد نسبت به ارتقای موتورهای جست‌وجوگر داخلی فعلی اقدام کند و تنها به یک موتور جست‌وجوی ملی واحد بسنده نکند.
با این حال فعالیت همین موتورهای جست‌وجو نیز که تنها محدود به ارائه اطلاعات شرکت‌های سرویس‌دهنده است نتوانست چندان راهگشا و قابل رقابت با موتورهای جست‌وجوی بزرگ خارجی باشد. با وجود موتورهای جست‌وجوی مختلفی در دنیا که مشهورترین آن گوگل است کاربران به راحتی قادر به یافتن هر نوع اطلاعاتی هستند.
به‌روزرسانی قابلیت‌های این مرورگرها چنان سریع است که عملا فضای رقابتی را برای مرورگرهای داخلی باقی نمی‌گذارد. با این حال مسوولان وزارت ارتباطات اعلام می‌کنند که اگرچه نمی‌توان برای همه کاربران اما برای مواردی همچون خدمات دولت الکترونیک و دسترسی به اطلاعات بین بانکی می‌توان از این مرورگرها بهره جست. بر این اساس هم شورای راهبردی تعیین شد تا ناظر بر اجرای این ایده باشد.
شورای راهبری چه می‌کند؟
حالا اما شورای راهبری موتور جست‌وجوی بومی با هدف عملیاتی‌سازی در شبکه ملی اطلاعات چندین سال است که در وزارت ارتباطات فعالیت می‌کند؛ این شورا متشکل از نمایندگان پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان فناوری اطلاعات ایران، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و سه عضو به نمایندگی بخش خصوصی و نمایشگاهی است که وظیفه جهت‌دهی، هدایت و راهبری پروژه‌های موتورجست‌وجوی بومی برای شبکه ملی اطلاعات با پشتیبانی کامل از خط و زبان فارسی، خدمات جست‌وجوی دولت الکترونیک و درگاه مجتمع سازی خدمات فناوری اطلاعات را دارد.
از نظر محمود واعظی، وزیر ارتباطات کاربری موتور جست‌وجوی ملی، ارائه سرویس جست‌وجو روی منابع اطلاعاتی مورد استفاده در خدمات دولت الکترونیک، سلامت الکترونیک، بانک داری الکترونیک و آموزش الکترونیک است. او چندی پیش اعلام کرد که در سال‌های اخیر در پژوهشگاه فناوری اطلاعات یا همان مرکز تحقیقات مخابرات و سازمان فناوری اطلاعات ایران فعالیت‌هایی در حوزه‌های توسعه خدمات موتور جست‌وجو، دادگان و ابزارهای پردازش زبان فارسی صورت گرفته است؛ اما این فعالیت‌ها تاکنون منجر به اقدام عملی واحدی نشد. این موضوع هم بهانه آخرین نظر وزیر درباره راه‌اندازی موتور جست‌وجوی ملی شد و از معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی وزارت خواست تا با توجه به اهمیت پروژه به اولویت دادن اعتبار برای آن اقدام کند.
پروژه‌های ناتمام
تجربه ناکارآمد راه‌اندازی نرم‌افزارهایی که با عنوان ملی نام گرفتهاند و تاکنون نتیجه مشخصی نداشته کارشناسان را ناامید از اجرای کامل چنین پروژه‌هایی کرده است. یک کارشناس در حوزه آی‌تی معتقد است که این پروژه نیز همانند بقیه پروژه‌های ملی عملا به سرانجام نمی‌رسد.
نیما شایان‌فر گفت: مرورگرها نرم‌افزارهای حساسی هستند که برای استفاده همه مردم طراحی می‌شوند و با توجه به این ویژگی باید پیوسته همراه با تکنولوژی‌های جدید به‌روزسانی شوند.
او به مواردی که پیش از این بودجه و امکانات برای راه‌اندازی آن صرف شده، اشاره می‌کند: «به‌عنوان مثال همین چند وقت پیش بود که کارشناسان خبره و دوستان ما هزینه و وقت خود را برای راه‌اندازی سیستم‌عامل زمین مصرف کردند، این سیستم‌عامل قرار بود در اختیار کارگزاری‌ها قرار گیرد اما در نهایت دیدیم که این پروژه هم پس از مدتی به امان خدا رها شد؛ درحالی‌که این همه وقت و انرژی برای آن مصرف شد اما به علت عدم مدیریت صحیح همانند نمونه‌های دیگر به نتیجه خاصی نرسید.
اگر بخواهیم مواردی از این دست مثال بزنیم زیاد است که با هیاهوی رسانه‌ای معرفی شد اما در نهایت خروجی مناسبی نداشت. شایان‌فر درباره استفاده از این موتور جست‌وجو در بانکداری الکترونیک اعلام کرد: همین حالا هم سیستم تعاملات بین بانکی وجود دارد و به خوبی کار می‌کند اما ما به‌دلیل تحریم‌های بانکی که با آن مواجه هستیم، نمی‌توانیم از سیستم‌های با تضمین بالا در این موارد استفاده کنیم و در حال حاضر هم پروتکل HTTP درحال به روز شدن به نسخه ۲ است و در نوع پیشرفته آن درباره هر آنچه که برای یک موتور سرعت جست‌وجو لازم است، فکر شده؛ بنابراین تا ۲ یا ۳ سال آینده عملا استفاده از HTTP بدون نسخه ۲ قابل استفاده نیست.
او ادامه می‌دهد: به نظر من ابداع مرورگری که صرفا برای تعاملات بین بانکی باشد، فکر اشتباهی است چراکه پیش از طراحی یک محصول باید به آینده و پروتکل آن فکر شود و وقتی به نقشه راه اهمیت داده نشود، خواهیم دید که برخی از این تصمیمات بیهوده است به نظر می‌رسد. تصمیماتی که در این زمینه در حال اتخاذ است جز اینکه منافع خاصی را تامین کند مشکل دیگری را حل نخواهد کرد.
موتوری پشت سد بودجه
این پروژه قرار است توسط تیم تحقیقاتی در دانشگاه امیرکبیر ساخته و اجرایی شود. تیمی که خود منتظر بودجه است. چندی پیش مجری طرح ساخت مرورگر نرم‌افزاری «ناپ» در این زمینه اعلام کرده بود این طرح تنها با بودجه‌ای که شورای عتف (شورای‌عالی تحقیقات فناوری) در اختیار دانشگاه قرار داده تا حدودی پیش رفته ولی هنوز بودجه‌ای از سوی دستگاه اجرایی در اختیار این طرح قرار نگرفته است.
به گفته مهدی شجری مرورگر، فناوری بسیار پیچیده‌ای است که برای نمونه‌های خارجی مطرح در سایر کشورها معادل هزاران میلیارد تومان در این رابطه سرمایه‌گذاری شده است. این طرح می‌تواند افزایش اعتماد به امنیت فضای تبادل اطلاعات را در بسیاری از حوزه‌ها فراهم کند.
