فشار خون پیش از افزایش قابل اندازه‌گیری، مغز را دچار آسیب می‌کند

به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از ساینس دیلی، پژوهشگران مؤسسه Weill Cornell Medicine در یک مطالعه پیش‌بالینی نشان داده‌اند که فشار خون بالا می‌تواند مغز را بسیار زودتر از آنچه تصور می‌شد تحت تأثیر قرار دهد. این مطالعه که در مجله Neuron منتشر شده، نشان می‌دهد هیپرتانسیون نه‌تنها رگ‌های خونی بلکه نورون‌ها و ماده سفید مغز را پیش از افزایش قابل اندازه‌گیری فشار خون دچار اختلال می‌کند.

این یافته‌ها می‌تواند توضیح دهد چرا فشار خون بالا ارتباط تنگاتنگی با اختلالات شناختی، از جمله زوال عقل عروقی و بیماری آلزایمر دارد، افراد مبتلا به فشار خون بالا ۱.۲ تا ۱.۵ برابر بیشتر در معرض مشکلات شناختی هستند، اما دلیل زیستی این ارتباط تاکنون روشن نبود، در این مطالعه پژوهشگران با استفاده از هورمون آنژیوتانسین در موش‌ها شرایط مشابه هیپرتانسیون انسانی را ایجاد کردند. سپس تغییرات سلولی مغز را در دو بازه زمانی بررسی کردند:

• سه روز پس از القای فشار خون بالا (پیش از افزایش فشار قابل اندازه‌گیری)
• ۴۲ روز پس از آن (زمانی که فشار خون بالا و مشکلات شناختی آشکار شده بود)

نتایج نشان داد که تنها پس از سه روز، تغییرات ژنی قابل توجهی در سلول‌های اندوتلیال (پوشاننده رگ‌های خونی)، نورون‌های میانجی (اینترنورون‌ها) و الیگودندروسیت‌ها (تولیدکننده میلین) رخ داده است. سلول‌های اندوتلیال نشانه‌های پیری زودرس مانند کاهش متابولیسم انرژی و افزایش شاخص‌های پیری سلولی را نشان دادند، همچنین سد خونی-مغزی که وظیفه حفاظت از مغز در برابر مواد مضر را دارد، ضعیف‌تر شد.

اینترنورون‌ها که تعادل سیگنال‌های عصبی را حفظ می‌کنند نیز آسیب دیدند و این اختلال شبیه الگوهای اولیه آلزایمر بود. الیگودندروسیت‌ها نیز ژن‌های کمتری برای نگهداری و بازسازی میلین بیان کردند؛ موضوعی که در نهایت ارتباط عصبی را مختل می‌کند، پس از ۴۲ روز، تغییرات ژنی گسترده‌تر شد و با کاهش شناختی قابل اندازه‌گیری همراه بود.

یکی از نکات امیدبخش این مطالعه، اثر داروی لوزارتان بود. این دارو که گیرنده آنژیوتانسین را مهار می‌کند، توانست بخشی از آسیب‌های اولیه در سلول‌های اندوتلیال و اینترنورون‌ها را معکوس کند، این یافته نشان می‌دهد که برخی داروهای ضد فشار خون ممکن است علاوه بر کنترل فشار، اثر محافظتی بر مغز داشته باشند، کاستانتینویادکولا، نویسنده ارشد مطالعه، تأکید کرده است که چیزی فراتر از افزایش فشار خون در آسیب مغزی دخیل است، به گفته او پیری زودرس رگ‌های کوچک مغزی می‌تواند به اختلال عملکرد نورون‌ها و الیگودندروسیت‌ها منجر شود و در نهایت زمینه‌ساز زوال شناختی گردد.

این کشف اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا نشان می‌دهد که پیشگیری و درمان فشار خون بالا باید بسیار زودتر آغاز شود، حتی پیش از آنکه فشار خون در معاینات بالینی افزایش یابد، تغییرات مخرب در مغز شروع می‌شود، بنابراین راهبردهای درمانی آینده باید نه‌تنها بر کنترل فشار خون بلکه بر حفاظت از سلامت مغز تمرکز کنند.

از منظر اجتماعی، این یافته‌ها هشدار جدی برای سلامت عمومی محسوب می‌شود. فشار خون بالا یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در جهان است و میلیون‌ها نفر به آن مبتلا هستند. اگر این بیماری بتواند پیش از تشخیص بالینی به مغز آسیب برساند، بار اقتصادی و اجتماعی آن بسیار بیشتر از برآوردهای کنونی خواهد بود، مطالعه Weill Cornell Medicine نشان می‌دهد که هیپرتانسیون یک بیماری خاموش است که پیش از آشکار شدن علائم بالینی می‌تواند مغز را تحت تأثیر قرار دهد، این یافته‌ها می‌تواند مسیر تازه‌ای برای پژوهش‌های آینده و طراحی داروهای جدیدی باز کند که هم فشار خون را کنترل کنند و هم از مغز در برابر زوال شناختی محافظت نمایند.