بازگشت امتحانات دانشگاه‌ها در شهریور؛ تمهیدات و دغدغه‌ها
به گزارش سرویس صنفی و آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران[1]»؛ پس از ماه‌ها نگرانی و بلاتکلیفی، حالا دانشجویان ایرانی می‌دانند که قرار است امتحانات نیمسال دوم تحصیلی خود را در شهریورماه ۱۴۰۴ برگزار کنند؛ تصمیمی که در پی حملات اخیر رژیم صهیونیستی به خاک ایران، از سوی وزارت علوم اتخاذ شد و به تعویق یکپارچه امتحانات در تمامی دانشگاه‌ها ـ دولتی و غیردولتی ـ انجامید. هرچند این تصمیم در فضای ملتهب امنیتی و برای پاسداری از جان دانشجویان و آرامش خانواده‌ها اتخاذ شد، اما خود پرسش‌ها و نگرانی‌های تازه‌ای را پیش روی نظام آموزش عالی کشور قرار داده است.
تصمیمی ناگهانی در روزهای پراضطراب
در واپسین روزهای خرداد، حملات موشکی اسرائیل به زیرساخت‌ها و مراکز شهری در برخی استان‌ها، کشور را در بهت فرو برد. کمی بعد، وزارت علوم در اطلاعیه‌ای فوری اعلام کرد که «تمام امتحانات پایان‌ترم نیمسال جاری تا هفته اول شهریور به تعویق می‌افتد». این تصمیم، علاوه بر امتحانات کتبی و عملی، شامل کلیه آزمون‌های مجازی هم شد. به موازات آن، دفاع پایان‌نامه‌های کارشناسی‌ارشد و دکتری و همچنین مصاحبه‌های ورودی مقطع دکتری، الزاماً به صورت مجازی برگزار خواهد شد.
این تصمیم کم‌سابقه از منظر زمان‌بندی و گستره تأثیرگذاری، شاید در چند دهه اخیر آموزش عالی کشور بی‌سابقه بوده باشد. حتی در دوره اوج کرونا نیز چنین یکپارچه‌سازی و تعویق گسترده‌ای در امتحانات رخ نداده بود. اما شرایط امنیتی کشور و لزوم پرهیز از هرگونه تجمع در مراکز دانشگاهی، چاره‌ای جز این باقی نگذاشت.
دانشگاه‌ها و آماده‌سازی دوباره زیرساخت‌ها
حالا که قرار است امتحانات در شهریورماه برگزار شوند، بخش‌های مختلف دانشگاه‌ها بلافاصله درگیر آماده‌سازی مجدد شده‌اند. معاونت‌های آموزشی دانشگاه‌ها موظف شده‌اند برنامه امتحانات را بازنویسی کنند. کار جدی از ابتدای تیر شروع شد؛ بخش‌های برنامه‌ریزی آموزش، به سرعت در حال هماهنگی با دانشکده‌ها برای طراحی زمان‌بندی‌های جدید هستند.
این بار اما مشکلات فنی و اجرایی بیشتر است. بسیاری از اساتید پیش‌تر برای تیرماه برنامه دفاع از پایان‌نامه یا حتی سفرهای مطالعاتی خود را چیده بودند. حالا باید بخش عمده‌ای از این برنامه‌ها را جابجا کنند. همچنین خوابگاه‌ها که طبق روال هر سال پس از امتحانات تعطیل و به تعمیرات تابستانه می‌پردازند، باید تا شهریور در آماده‌باش کامل بمانند. شرکت‌های پیمانکار تغذیه دانشگاه‌ها هم در هفته‌های گذشته برای پایان کار در تیرماه آماده می‌شدند، اما اکنون می‌بایست قراردادهای جدیدی را تا شهریور تنظیم کنند.
دغدغه‌های دانشجویان؛ از فراغت تا اضطراب
برای دانشجویان، این تعویق معناهای متفاوتی دارد. گروهی که به هر دلیلی مطالعه کمتری داشته‌اند، از این فرصت برای آمادگی بیشتر استقبال می‌کنند. بسیاری دیگر، به‌خصوص دانشجویان سال آخر، در انتظار پایان یافتن این ترم و شروع دوره کاری یا ادامه تحصیل در مقطع بالاتر بودند. حالا آنها با ماه‌ها تعویق در زمان فراغت از تحصیل روبرو شده‌اند.
یک دانشجوی سال آخر مهندسی صنایع دانشگاه تهران می‌گوید: «من برای شهریور آزمون زبان آیلتس گرفته‌ام. برنامه‌ام این بود که امتحاناتم تیر تمام شود و بعد دو ماه روی زبان تمرکز کنم. اما حالا ممکن است مجبور باشم وسط امتحانات دانشگاه بروم آیلتس بدهم. یا بدتر، مجبور به لغو آزمون بشوم.»
نگرانی مشابهی در میان دانشجویانی که قصد شرکت در آزمون‌های استخدامی را داشتند، دیده می‌شود. بعضی آزمون‌های مهم دستگاه‌های اجرایی معمولاً در شهریور یا مهر برگزار می‌شود و این هم‌پوشانی می‌تواند فشار مضاعفی ایجاد کند.
آزمون‌ها حضوری یا غیرحضوری؟ این بار پاسخ روشن است
در اوج بحران کرونا، نوع برگزاری امتحانات (حضوری یا مجازی) محل مناقشه‌های زیادی میان دانشجویان و دانشگاه‌ها بود. اما در تصمیم جدید وزارت علوم، صراحتاً آمده که «تمام امتحانات معوقه در شهریور به صورت حضوری برگزار خواهد شد، مگر آن‌که ستاد ملی امنیت مجدداً محدودیت وضع کند.» بنابراین دانشگاه‌ها موظف شده‌اند همه زیرساخت‌های فیزیکی برگزاری آزمون را، اعم از سالن‌های امتحانات، تهویه، شماره‌گذاری صندلی‌ها و حضور مراقبان را برای شهریور آماده کنند.
البته دفاع پایان‌نامه‌ها و مصاحبه‌های دکتری، قطعاً باید آنلاین باشد. این یک تصمیم استراتژیک برای کاهش ترددهای غیرضروری دانشجویان تحصیلات تکمیلی است که اغلب از شهرهای مختلف برای حضور در دانشگاه مادر سفر می‌کنند.
نگاه وزارت علوم؛ آزمون‌ها را سریع و متمرکز جمع کنید
وزارت علوم در بخشنامه تکمیلی خود خطاب به رؤسای دانشگاه‌ها تأکید کرده که برنامه امتحانات شهریور باید «در کوتاه‌ترین بازه ممکن» برگزار شود. به زبان دیگر، دانشگاه‌ها نباید امتحانات را مثل قبل، در بازه یک ماهه بگذارند. بلکه بهتر است ظرف ۷ تا ۱۰ روز امتحانات کل ترم را برگزار کنند. این تصمیم برای این است که بازه درگیری دانشجویان با امتحانات حداقل شود و اگر وضعیت امنیتی مجدداً تغییر کرد، امکان برگزاری در مدت کوتاه فراهم باشد.
همچنین از دانشگاه‌ها خواسته شده در حد امکان امتحانات را در دو یا سه نوبت (صبح، ظهر و عصر) برگزار کنند تا از تراکم دانشجویان در محوطه دانشگاه کاسته شود.
چالش آموزش الکترونیکی و نرم‌افزارهای آزمون آنلاین
هرچند فعلاً تصمیم به برگزاری حضوری است، اما دانشگاه‌ها یک الزام دیگر هم دارند: باید سامانه‌های آزمون آنلاین (مثل مودل، کلاس‌پلاس، ویژوال‌کوئیز یا نرم‌افزارهای بومی) را در حالت آماده‌باش نگه دارند. اگر وضعیت امنیتی یا دستور ستاد ملی تغییر کرد، امکان سوئیچ سریع به برگزاری مجازی فراهم باشد.
به همین دلیل، معاونت‌های فناوری اطلاعات در دانشگاه‌ها در این دو ماه وظیفه دارند همه نرم‌افزارها را تست و آماده کنند. چند دانشگاه (از جمله صنعتی شریف و علوم پزشکی اصفهان) حتی از دانشجویان خواسته‌اند در تیرماه در آزمون‌های آزمایشی شرکت کنند.
فارغ‌التحصیلی و تمدید سنوات؛ دغدغه تازه دانشجویان ارشد و دکتری
موضوع مهم دیگر که در این تصمیم تحت‌الشعاع قرار گرفت، مسأله فارغ‌التحصیلی و تاریخ صدور مدارک است. به‌طور طبیعی، دانشجویی که قرار بود در پایان تیر دفاع کند، حالا دفاعش به مرداد یا حتی شهریور موکول می‌شود. این یعنی تاریخ فارغ‌التحصیلی او به تعویق می‌افتد. وزارت علوم البته در بخشنامه خود تصریح کرده که «سنوات تحصیلی دانشجویانی که مشمول این تعویق اجباری می‌شوند، تمدید خواهد شد و مشمول اخذ شهریه اضافی نخواهند شد.» این نکته تا حدی خیال دانشجویان را راحت کرده است.
همچنین دانشگاه‌ها موظف شده‌اند در کارنامه و دانشنامه این دانشجویان قید کنند که تأخیر به دلیل شرایط خاص ملی بوده است تا بعدها در ارزیابی‌های استخدامی یا مهاجرت مشکلی پیش نیاید.
همه این‌ها در حالیست که خانواده‌های دانشجویان نیز دغدغه‌های جدی دارند. پس از هفته‌های پرتنش امنیتی، آنها امیدوارند که در شهریور اوضاع کشور به ثبات کامل برسد و امتحانات در آرامش برگزار شود.
بخشنامه وزرات علوم
پیرو ابلاغیه حسین سیمایی؛ وزیر علوم به تاریخ چهارم تیرماه دستورالعمل حاضر برای برگزاری امتحانات پایانی نیمسال تحصیلی دوم ۱۴۰۳-۱۴۰۴ و سایر فعالیت‌های مرتبط آموزشی برای اجرا ابلاغ شد.
بر این اساس، امتحانات پایان نیمسال دوم تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ در تمام دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی دولتی و غیر دولتی کشور و در زیر نظام‌های مختلف از سوم تیر ماه تا آخر مرداد ماه به تعویق افتاده و بر اساس برنامه‌ای که توسط دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی اعلام خواهد شد در شهریور ماه برگزار می‌شود.
آن دسته از امتحانات پایانی که از شروع شرایط فوق‌العاده ٢٣ خرداد تا دوم تیرماه امسال به صورت حضوری یا مجازی برگزار شده، معتبر و ملاک عمل است. همچنین لازم است دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی برای دانشجویانی که امکان حضور در این امتحانات را نیافته‌اند آزمون جبرانی را در شهریورماه پیش‌بینی کنند.
جلسات دفاعیه پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و رساله‌های دکتری، مصاحبه‌های داوطلبان آزمون دکتری و همچنین ارائه طرح پایانی دوره کارشناسی تا پایان مرداد ماه می‌تواند به شیوه مجازی برگزار شود.
با هدف تسهیل امور مرتبط با دانشجویان در شرف دانش‌آموختگی تدابیر لازم با تشخیص دانشگاه یا موسسه آموزش عالی برای مواردی همچون درس کارآموزی دانشجویان دوره کارشناسی که صرفا با گذراندن این درس در تابستان ١۴٠۴ دانش‌آموخته می‌شوند دروس معرفی به استاد و غیره انجام پذیرد.
دوره تابستانی صرفا به شیوه مجازی و مطابق با ابلاغیه معاونت آموزشی در تاریخ ١٣ خرداد امکان برگزاری دارد.
مرخصی تابستانی استادان و کارکنان دانشگاه‌های وزارت علوم تا سوم شهریور خاتمه یابد
سیمایی در نامه جداگانه‌ای خطاب به روسای دانشگاه‌ها، مراکز آموزشی، پژوهشی و فناوری تابعه و وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تاکید کرد که با استناد به تصویب‌نامه شماره ت/۵١۶٧۵ تاریخ ٢٩ خرداد امسال هیات وزیران و اختیارات حاصل از اصل یکصد و بیست و هفتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مقرر می‌دارد پیرو اعلام قبلی مبنی بر برگزاری باقیمانده آزمون‌های نیمسال دوم تحصیلی ١۴٠۴-١۴٠۳ در شهریورماه امسال به گونه‌ای برنامه‌ریزی کند تا مرخصی تابستانی استادان و کارکنان با رعایت قوانین و مقررات مربوطه تا سوم شهریورماه خاتمه یافته و آمادگی لازم برای برگزاری آزمون‌ها در شهریور ماه فراهم شود.
گزارش از عرفان عباسی
References
- ^خبرنامه دانشجویان ایران (iusnews.ir)
Authors: صاحب‌خبران - جدیدترین و آخرین اخبار ایران و جهان - علمی-فناوری