توسعه گردشگری ایران: از تسهیلات دولتی تا گسترش روابط بین‌المللی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما^[1]، با حضور دکتر سید رضا صالحی امیری وزیر میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی در برنامه صف اول با موضوع " میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در دولت چهاردهم " جاذبه‌های گردشگری ایران بعنوان موتور پیش‌ران اقتصادی کشور بررسی شد. متن کامل این گفت‌و‌گو به شرح زیر است:

مقدمه: در روزگاری که جهان با آن شتاب بی‌سابقه‌ای به سوی اقتصاد‌های نوظهور فرهنگی، تجربه محور و هویت ساز پیش می‌رود، سه گانه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نه تنها گنجینه‌ای از اعضای گذشته ماست بلکه موتور پیش‌ران اقتصادی کشور نیز محسوب می‌شود. میراث فرهنگی حافظه تمدنی ما، صنایع روح اقتصاد مردمی و خرد بومی ما را متجلی می‌کند و گردشگری در حوزه‌ای برای دیپلماسی اقتصادی، اشتغال پایدار و بازتعریف برند ملی ایران در جهان است. در قانون برنامه هفتم پیشرفت نیز همان طور که حتماً همه شما عزیزان اطلاع دارید فصل ویژه‌ای به وظایف وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اختصاص یافته که از جمله مهم‌ترین تکالیف می‌توانیم به صیانت از هویت هویت تمدنی و میراث ملموس و نا ملموس، ارتقا سهم گردشگری در تولید نا خالص داخلی و اشتغال، تسهیل سرمایه گذاری داخلی و خارجی در این حوزه، توسعه صادرات فرهنگی از مسیر صنایع دستی و تحول در حکمرانی داده‌ها و زیر ساخت هوشمند گردشگری.

می‌توانیم بگوییم این برنامه نه تنها ماموریت کمی برای وزارتخانه ترسیم کرده بلکه نوعی چشم انداز تمدن‌ساز را برای ایران در جهان امروز ترسیم کرده که اگر محقق شود می‌تواند جایگاه کشورمان را از یک مقصد بالقوه به قدرت فرهنگی بالفعل تبدیل کند امشب در برنامه صف اول قصد داریم به این سه گانه تمدن ساز و موتور پیش‌ران اقتصادی کشورمان بپردازیم و افتخار میزبانی آقای دکتر سید رضا صالحی امیری وزیر محترم میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی را داریم.

سوال: از نگاه دولت چهاردهم آقای رئیس جمهور چطور به این قضیه نگاه می‌کند، وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی توی حال حاضر از حوزه‌هایی دارد که توی اقتصاد‌های نوظهور بسیار روش تکیه می‌شود و قاعدتاً میطلبد که دولت‌ها هم توجه ویژه‌ای بهش داشته باشند پس طبیعتاً آنچه که مهم است اینکه نگاه دولت چهاردهم به این سه حوزه مهم چیه؟ نگاه آقای رئیس جمهور چطور است و خوب شرایط امروز را برای بینندگان بفرمایید؟

صالحی امیری: جناب آقای سیفی، ملت عزیز ما وقتی که از میراث فرهنگی و تمدنی ایران صحبت می‌کنیم فراتر از چهل و سه هزار اثر ثبت ملی بیست و هشت اثر ثبت جهانی بیست و شش شش اثر ناملموس ثبت یونسکو است ما فقط از بنای تخت جمشید و بنای نقش جهان و سی و سه پل و از بنای بیستون و بقیه صحبت نمی‌کنیم ما از هویت، از شخصیت و از تمدن ملتی صحبت می‌کنیم که در ازای این تمدن به درازای تاریخ است و از این منظر ما از ایران زیبایی صحبت می‌کنیم که همه جغرافیایش ویژگی‌های خاص و منحصر‌به‌فرد دارند. باور کنید من اگر بخواهم الان از ایران صحبت کنم نمی‌دانم از کدوم جغرافیا آغاز کنم من در این مسئله واژه‌ای را تکرار می‌کنم ایران سرزمین رمز‌ها و راز‌ها است. دلیلش این است که هر نقطه از این جغرافیا را بر هر انگیزه‌ای بشکافند و کاوش کنند از دلش یه هویت جدید خلق می‌شود. هر روز ما در سراسر ایران این کشف هویت جدید را داریم، از فیروزآباد ما گرفته این نوار ساسانی که فقط در یک شهر صد و نوزده اثر ثبت ملی دارد و حرکت می‌کند به سمت نیشابور و کازرون و می‌آید تا می‌رسد به حوزه تمدنی نهاوند و حوزه ملایر و بعد می‌آید می‌رود هریس و کرمانشاه از اینجا میرود به سمت بابل و طاق کسرا همه این جغرافیا نه فقط در جغرافیا بسته‌ای که امروز ما به نام ایران ازش نام می‌بریم من از ایران بزرگ صحبت می‌کنم وقتی من رفتم ارمنستان یکی از زیباترین اثر شهر ایروان مسجد کبود آنجاست که مربوط به دوره قاجار است و میروی توی آذربایجان این آثار تمدنی را می‌بینید. توی تاجیکستان، در افغانستان، پاکستان در هند همه این جغرافیای ایران فرهنگی نقطه به نقطه اش آثار زیادی در دل خودش دارد که ارزش آن فراتر از مخازن بانک مرکزی ماست. بلاشک ما باید به نسل جوان مان این احساس غرور را احساس افتخار را بیاموزیم و آنها را با این ظرفیت آشنا کنیم صد افسوس که ما توانایی بازشناسی این ظرفیت بزرگ را به نسل جدید نداشتیم.

سوال: توی سال‌های اخیر هم از واژه حکمرانی فرهنگی خیلی توی بحث سیاست‌گذاری آمده بالا و خیلی برجسته شده اکثر کارشناسان و مسئولین بهش اشاره می‌کنند، اما سؤالی که به وجود می‌آید این است که ساختار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چه قدر با این واژه حکمرانی فرهنگی همخوانی دارد چقدر ما ساختار ظرفیت مان قابلیت و بستر را برای اجرای این حکمرانی فرهنگی دارد و نگاه دولت چهاردهم به این چیه؟

صالحی امیری: ما وقتی از حکمرانی صحبت می‌کنیم یعنی رویکرد کلان نگر، همه‌جانبه نگر و آینده‌نگر به پدیده داریم با پدیده‌های روزمره کاملاً متفاوتند مقوله حوزه میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی در نظام حکمرانی یکی از کانون‌های اصلی تولید قدرت نرم هست برای اینکه ما بتوانیم این ظرفیت را تبدیل کنیم به ظرفیت عملیاتی یعنی اقتصاد فرهنگ بتوانیم از میراث ما از منابع طبیعی ما از دریای ما از ساحل ما از کویر ما درآمدزایی کنیم این اقتصاد را فعال کنیم ما نیازمند خلق یک الگوی جدید هستیم خوشبختانه ما جزو محدود کشور‌ها در دنیا هستیم که علاوه بر یک میلیون اثر تاریخی بله همه بیست نه الگو و مدل مو و انواع گردشگری بیست‌گانه را در ایران داریم ما جزو معدود کشور‌های منطقه هستیم و در آسیا که از چهارصد نوع اثر صنایع دستی ۲۹۹، سیصد قلم را در کشور تولید می‌کنیم شخص آقای دکتر پزشکیان رئیس جمهور یکی از سیاست‌های اصلی اش توسعه دیپلماسی فرهنگی و گردشگری با کشور‌های همسایه آسیای میانه و قفقاز خلیج هاست، دنیای اسلام هست که به شدت روی مساله تاکید دارد.

سوال: دلیل سفر‌های زیاد اخیر حضرتعالی هم همین بود دیگر مصر و روم، تاجیکستان و گرجستان و... من مرور می‌کردم ماشاالله خیلی فعال بودید توی سفر‌های خارجی؟

صالحی امیری: مردم عزیز بدانند آقای دکتر پزشکیان خستگی ناپذیر است و ما دولت وظیفه خود می‌دانیم که همراهشان حرکت کنیم نقطه آغاز یک خیزش جدید برای اینکه ما بتوانیم گردشگر را به ایران بیاوریم همان دیپلماسی گردشگری است که در نظام حکمرانی مفهوم دیپلماسی دیپلماسی سیاسی است، دیپلماسی فرهنگی. اشکال دیپلماسی؛ دیپلماسی ورزشی، دیپلماسی‌های متعادل، اما توی حوزه دیپلماسی گردشگری ما یک سلسله برنامه آغاز کردیم سه تا هدف را در گردشگری دنبال می‌کنیم.

سوال: برنامه هفتم یکسال گذشت تکالیفی را برای وزارت میراث فرهنگی مشخص کرده در حوزه گردشگری از آن طرف مرور می‌کردم صحبت‌های حضرت‌عالی را بیشتر سه تا محور بود اول اینکه توجه جدی به زیرساخت‌ها اگر اشتباه می‌گویم اصلاح بفرمایید، دوم اولویت بندی در سرمایه گذاری‌ها در بحث مشوق‌ها و سوم این که به هر حال این گردشگر را چه حالا داخلی چه خارجی چطور می‌خواهیم از کجا بیاوریم و مدیریت کنیم آن را گذاشتم کنار سفر‌های خارجی حضرت عالی که توی این مدت خیلی زیاد بود همه اینها را که میگذاریم حالا سؤال اینجاست که خوب حالا با این تکالیف برنامه هفتم پیشرفت و این تاکیداتی که خود شما در دولت چهارده در حوزه گردشگری دارید چطور می‌خواهید این افزایش گردشگر را فکر می‌کنم از چهار میلیون دویست باید می‌رسید به پانزده میلیون درست است؟ طبق برنامه الزاماتش چیست و برنامه دولت چهاردهم؟

صالحی امیری: ببینید گردشگری یک زنجیره است ما نمی‌توانیم در اینجا بنشینیم و بگوییم گردش گر شما بیایید ما منتظریم اولین نقطه این زنجیره بحث گردشگری خارجی را عرض می‌کنم گردشگری داخلی هم در جای خودش توضیح خواهم داد که دو مقوله مستقل است در گردشگری خارجی اولین نیاز شما هدف گذاری پانزده میلیون که تعریف کردیم در برنامه هفت باید ظرفیت پذیرش هم متناسب با این هدف‌گذاری باشد ما در برنامه هفتم متعهد شدیم که ظرفیت زیرساخت‌های گردشگری را دو برابر کنیم و این بسیار نکته مهمی است.

سوال: چطور؟

صالحی امیری: الان ما هجده هزار را چهل و سه هتل، اقامتگاه، بوتیک هتل، بوم گردی و اقسام اقامتگاه‌ها و اشکال آن را در ایران داریم ما در کاشان بوتیک هتل‌های بسیار زیبا در بنا‌های تاریخی داریم.

سوال: بومگردی‌ها را که جزو این آمار نیاوردید؟

صالحی امیری: بله، سه هزار و پانصد بومگردی فعال در سه هزار و پانصد روستا و بخش داریم هزار چهار صد و سی هتل داریم و مجموعه‌ای از اقامتگاه‌های مختلف در سراسر کشور، اما این در هدف‌گذاری اگر پانزده میلیون نفر گردشگر خارجی است باید متناسب با ظرفیت دو برابر شود. برای اینکه این کار را انجام دهیم نیاز به سرمایه و سرمایه‌گذار داریم به همین خاطر من بار‌ها و بار‌ها تاکید کردم سرمایه مقدس است و سرمایه‌گذار باید تقدیس شود. وقتی سرمایه حرکت می‌کند به سمت گردشگری زیر ساختهایش گسترش پیدا می‌کند ما آن وقت می‌توانیم برویم به زنجیر بعدی، حلقه بعدی زنجیره که جذب گردشگر است الان که من با شما صحبت می‌کنم دو هزار و هفتصد پروژه در حوزه گردشگری در سراسر کشور فعال است سرمایه‌گذاری که بخش خصوصی انجام داده هشتصد و هفتاد هزار میلیارد تومان هست، هشتصد و هفتاد همت خوب نکته‌ای که اینجا بسیار اهمیت دارد سرمایه گذار کجا سرمایه گذاری می‌کند.

سوال: جایی که سودآور باشد؟

صالحی امیری: جاییکه بازگشت سرمایه برایش معنا دار باشد به همین دلیل هم مجلس شورای اسلامی که باید از همین تریبون تقدیر کنم در برنامه هفتم و هم دولت در این چند ماهه اخیر همه آیین نامه‌های مشوق سرمایه‌گذاری در گردشگری را تصویب کرد. امروز که من با شما و مردم عزیز ایران زمین صحبت می‌کنم دولت طی شش ماه گذشته تمام آیین‌نامه‌های مشوق برای سرمایه‌گذاران تصویب کرد که بسیار با اهمیت است.

سوال: ما در تمام حوزه‌ها، تمام مسئولینی که توی برنامه صفحه اول صحبت از شعار سال و سرمایه گذاری می‌شود من این سؤال را مطرح می‌کنم که شما چگونه می‌خواهید سرمایه‌گذاری در حوزه خودتان را آن قدر جذاب کنید که سرمایه‌گذاری که در بازار غیر مولد دارد انجام می‌شود، حرکت کند بیاید به سمت حالا حوزه شما می‌شود سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری علیرغم آن ریسک‌های بالایی که در حوزه گردشگری هم وجود دارد آیا واقعاً این‌قدر الان در نیمه اول هزار چهارصد و چهار سرمایه‌گذاری بخواهد ورود کند در حوزه گردشگری آن قدر سرمایه‌گذاری جذاب هست بازگشت سرمایه آن اطمینان خاطر توی سرمایه‌گذاری اقتصادی‌اش وجود دارد یا خیر اگر بله چه کار کردید که فکر می‌کنید این جذابیت را دارید؟

صالحی امیری: خوشبختانه دولت آگاه و شخص رئیس جمهور با اراده حداکثری همه موانعی که ما در مطالعه درگذشته شناسایی کرده بودیم به عنوان موانع سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گردشگری شناسایی شد این موانع تبدیل شد به عوامل مشوق یعنی بر عکس شد.

سوال: مثل چی؟

صالحی امیری: ما مثلاً در بحث ساختن هتل معمولاً در دنیای امروز مرسومی که فقط ساخت هتل ممکن پاسخگو نباشد. چون خیلی از اوقات سال ظرفیت یک مسافر را کم دارد ما مجتمع ترکیبی را که در برنامه هفتم پیش‌بینی شده بود آیین نامه اش در دولت تصویب کرد یعنی می‌تواند سرمایه‌گذار امروز بیاید طبقه تجاری بسازد رویش اداری بسازد و بالاترش هتل بساز این در حقیقت بهش می‌گوید مجتمع ترکیبی یا همان میکس.

سوال: مدیریت سرمایه‌گذاری اتفاق می‌افتد؟

صالحی امیری: این یعنی که فرد تمرکز می‌کند روی فضای اقتصادی تجاری که تولید می‌کند یک سرمایه بزرگ دارد، مسکونی اداری تولید می‌کند. یک سرمایه دارد و بر روی آن هتل ایجاد می‌کند. یادم هست برای ماموریت رفتیم تایلند طبقه بیست و ششم یک برج لابی هتل بود، اما مشوق دومی که دولت قائل شد حذف عوارض بوده. در کلان شهر‌ها تا ۸۰ درصد و برخی شهر‌ها مثل تهران، مشهد، اصفهان و تبریز، شهرداران این شهر‌ها و شورای شهر‌ها تصویب کردند معافیت عوارض شهرداری ۱۰۰ درصد است. این جمله برای مردم عزیز مهم است و هم برای سرمایه گذار‌ها پیام خیلی خوبی دارد، این آئین نامه، که در گذشته معادل قیمت زمین در کلان شهر‌ها عوارض را شهرداری طلب می‌کرد. از الان با مصوبه‌ای که مجلس و دولت تصویب کرده این عوارض ۸۰ درصد معافیت دارد، بقیه بعد از ۵ سال استمهال، برخی کلان شهر‌ها این عوارض را صفر کرده‌اند. مثل تهران، تبریز، اصفهان و به تدریج شهر‌های بزرگ دارند این عوارض را صفر می‌کنند که بتوانند سرمایه گذار جذب کنند.

سؤال: اگر دارید با سرمایه گذار‌ها صحبت می‌کنید، سه محور اصلی که فکر می‌کنید سرمایه گذار‌ها را جذب می‌کند به سرمایه گذاری در حوزه گردشگری؟

صالحی امیری: مخاطب من همه سرمایه گذاران بزرگ و خرد هستند در سراسر کشور. ورود ۲۰۰ قلم تجهیزات مورد نیاز هتل‌ها در کشور با عوارض و گمرک و عوارض صفر گمرکی، مجاز شناخته شد.

سؤال: الان دارد اجرایی می‌شود؟

صالحی امیری: آئین نامه ابلاغ شده است، توسط دولت تصویب شده است.

سؤال: نکته دوم؟

صالحی امیری: مفهوم این سخن این است که ورود خودرو برای گردشگران با پلاک گردشگری، تجهیزات استاندارد جهانی برای هتل‌های ۵ ستاره، ۴ ستاره و در شهرها، مجموعه تجهیزاتی که در دریا نیاز است برای گردشگری، اینها همه مجاز شناخته شده. نکته دوم که بسیار اهمیت دارد بحث عوارض است که معافیت داده شده. بحث بعدی تغییر کابری زمین‌ها برای مجتمع گردشگری و هتل که تا الان ۸۰ درصد از قیمت زمین در مناطق مختلف عوارض تعلق می‌گرفت. دو هفته قبل دولت تصویب کرد که ۸۰ درصد عوارض برای تغییر کاربری زمین به صفر تبدیل شد.

سؤال: فکر می‌کنید این مشوق‌ها سرمایه گذار‌ها را سوق خواهد داد یا اینکه نیاز دارد دوباره اقدام‌های جانبی یا تکمیلی دیگری هم انجام شود؟

صالحی امیری: حتماً اتفاق خواهد افتاد. مشوق بعدی تسهیلات است، یعنی الان داریم تعداد زیادی از سرمایه گذار‌ها که هتل‌ها را ۷۰ درصد، ۸۰ تا ۹۰ درصد ساخته‌اند، نیاز به تسهیلات دارند و تکمیل. دولت برای امسال ۲۰ هزار میلیارد تومان بانک مرکزی، خط اعتباری ایجاد کرد و ۴ هزار میلیارد تومان صندوق توسعه، به همین میزان بانک‌ها خواهند گذاشت. اینجا از بانک مرکزی و صندوق توسعه ملی هم تشکر کنم. سیاست شخص رئیس جمهور، معاون اول و دولت این است که مسیر گردشگری را برای سرمایه گذاری باز کنند. ما یک زنجیره اول عرض کردیم توسعه زیرساخت، نکته دوم عرض کردیم سرمایه گذاری، اما زنجیره سوم اینکه باید گردشگر وارد کشور شود، ارز بیاید و ۱۰۰ شغل فعال شود. چه کار باید کرد که گردشگر بیاید، ما با پدیده‌ای دروغ به نام ایران هراسی مواجهیم. تصویر نازیبایی را از ایران به دروغ در دنیا تبلیغ می‌کنند. چگونه می‌توانیم کشور هدف را قانع کنیم که باید گردشگر به ایران بیاید. این کار را به صورت گسترده آغاز کرده‌ایم، سفر‌های دوره‌ای آغاز کرده‌ایم، به همراه رئیس جمهور یا مستقلاً. با تاجیکستان تفاهم نامه جدید امضا کرده‌ایم. از ۸ هزار و ۶۰۰ به ۱۰۰ هزار گردشگررسیده‌ایم. لغو روادید با ۳۳ کشور ایجاد کرده‌ایم، از جمله تاجیکستان، تاجیکستان لغو روادید آن تهران و دوشنبه بود. لغو روادید مربوط به دولت گذشته است. من اینجا از زحمت‌های دولت‌های گذشته برای توسعه گردشگری تشکر می‌کنم. اما تاجیکستان فقط تهران و دوشنبه بود، دولت تصویب کرد که همه شهر‌های تاجیکستان و همه شهر‌های ایران لغو روادید. الان که با شما صحبت می‌کنم هم پرواز‌های ما و هم پرواز‌های تاجیکستان به سمت مشهد و تهران و کیش و شیراز و اصفهان در حرکت است. بعد از آن آذربایجان، مسیر ما با آذربایجان هموار شد، دیدار شخص ریاست جمهوری با ریاست جمهوری آذربایجان سرفصل جدیدی را آغاز کرد برای توسعه روابط اقتصادی و گردشگری. در آینده نزدیک اتفاق‌های خوبی خواهد افتاد. ما روزی یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر آذری در ایران داشتیم که مقصدشان مشهد و سراسر ایران بود. به دلیل حادثه‌ای که در سفارت اتفاق افتاد و روابط دو کشور، ایجاد مشکل شد، خوشبختانه با ارتباطات سازنده شخص رئیس جمهور با رئیس جمهور آذربایجان این مسیر هموار شد. این مسیر را داریم باز می‌کنیم. مسیر بعدی ترکیه است، من در همین دو سه هفته اخیر دو بار با وزیر گردشگری ترکیه جلسات سازنده‌ای داشتیم. مقصد بعدی ما ازبکستان و گرجستان است. اخیراً مصر بودیم. جامعه مصر جامعه بزرگی است. ۱۱۵ میلیون، به شدت به اهل بیت علاقمندند. در مصر علاوه بر ظرفیت‌های میراثی که بسیار تمدن مصر به اهرم ثلاثه مشهور است، دارای آثار زیارتی بسیار فاخر و ارزشمندی است. آنجا مقبره زینب کبری (س) را داریم، ما آنجا صحابه را داریم، بزرگانی داریم که آنجا مدفونند. بی دلیل روابط دو کشور نزدیک به ۴ دهه دچار بحران است. حرکتی که شخص رئیس جمهور در نشست آذرماه گذشته در قاهره با رئیس جمهور مصر داشت، سرفصل جدیدی آغاز شد. رئیس جمهور مصر رسماً اعلام کرد آماده‌ام برای هرگونه ارتباط و همکاری. نتیجه این شد که بلافاصله با مصری‌ها گفتگوی مستقل داشتم و آنها حرکت مثبت نشان دادند. با نخبگان مصری گفت‌و‌گو کردیم. بعد از آن دکتر عراقچی، وزیر خارجه، هفته قبل سفر داشتند. بعد از آن رئیس جمهور تلفنی با آقای السیسی صحبت کرد. تمام ظرفیت دولت بسیج شده برای اینکه مسیر مصر را باز کنیم. چرا مصر، برای اینکه مصری‌ها به ایران علاقمند هستند و ایرانی‌ها هم به مصر علاقمند هستند. این حرکت یک هدف را دنبال می‌کند. افزایش ظرفیت گردشگری. نکته بعدی اینکه ما خلیج فارس را داریم، از عربستان تا عراق. ما الان ۳ و نیم میلیون گردشگر عراقی داریم، از مشهد گرفته تا شمال و تا کیش همه مناطق ایران سفر می‌کنند، یعنی حدود ۵۰ درصد از ظرفیت ما را عراقی‌ها تشکیل می‌دهند. عربستان الان پروازهایش در مشهد می‌نشیند. الان بحرینی‌ها به مشهد می‌آیند، کویتی‌ها می‌آیند، این مسیر خلیج فارس برای ما بسیار اهمیت دارد که دارد به تدریج باز می‌شود. بعد به سراغ چینی‌ها و روس‌ها و بعد هند رفته‌ایم و در دنیای اسلام هم به دنبال.

سؤال: اگر همه اینها که می‌فرمایید فعال شود، فکر می‌کنم هم از گردشگری مذهبی هم از گردشگری سلامت آنطور که باید از آن استفاده نشده، بتوانیم به خوبی استفاده کنیم و کمک بسیار خوبی به رشد اقتصادی کنیم؟

صالحی امیری: معتقد هستیم که ریل گذاری برای ۱۵ میلیون گردشگر الان درحال اجرا و ساخت است و خواهید دید که امسال ظرفیت مان از سال قبل بیشتر است.

سؤال: ظرفیت بیشتر است، اما زیرساخت چطور است؟

صالحی امیری: ما باید به موازات ..

سؤال: اگر گردشگر را جذب کنیم، بستر شایسته آن نباشد، امکان دارد یک تجربه نامبارکی داشته باشد؟

صالحی امیری: تأکید کرده‌ام باز هم تأکید می‌کنم به مفهوم زنجیره. شما باید به حقیقت در ابتدا زیرساخت‌ها را هدفگذاری و برنامه ریزی کنید. ما از لحاظ عملیاتی برای این کار، سه کار انجام داده‌ایم. یک برنامه ۵ ساله تدوین کرده‌ایم که انتهای برنامه ۵ ساله، ما ۱۵ میلیون گردشگر را در کشور هدفگذاری کرده‌ایم، الان ۷ میلیون و ۳۹۹ هزار هستیم، این عدد باید ۲ برابر شود؛ لذا هدفگذاری کرده این در ۵ سال که چگونه باید به این نقطه برسیم. کار دوم معاونت بین المللی ایجاد کرده‌ایم، برای اینکه بتواند فعالیت بین المللی را تشدید کند برای جذب گردشگر. کار سوم معاونت سرمایه گذاری ایجاد کرده‌ایم، چون سال سرمایه گذاری است؛ بنابراین ساختار را اصلاح کرده‌ایم، متناسب با سیاست‌های کلان دولت و نظام.

سؤال: وقتی گزارش‌ها را در حوزه گردشگری مرور می‌کنیم با اختلاف آماری در تعداد گردشگر‌ها از منابع مختلف رو‌به‌رو می‌شویم، دلیل اختلاف‌های آماری در خصوص تعداد گردشگران خارجی و داخلی چه است؟

صالحی امیری: مراجع تولید آمار متعددند. به طور طبیعی باید به مراجع رسمی اتکا کنیم این یک امر کاملاً روشنی است. درخصوص میزان ورودی‌ها هر خارجی حتماً با پاسپورت می‌آید و حتماً در پاسپورت اش مهر ورود به ایران را خواهد خورد. فراجا مرجع رسمی اش است. آمار ۷ میلیون و ۳۹۹ هزار، آمار رسمی است که فراجا می‌دهد. ضمناً همزمان هم مراکز دیگر آمار تولید می‌کنند، اما آمار فراجا از نظر ما محکم‌ترین و قابل اتکا است. آمار گردشگران داخلی، تا الان اختلاف جدی بود، برای نوروز امسال اولین بار از هوش مصنوعی استفاده شد. شبکه ابری همراه اول با کمک وزارت ارتباطات به کار گرفته شد. جنابعالی که از تهران حرکت می‌کنید به مشهد می‌روید این حرکت گوشی شما با شما همراه است. در اینجا در یک شبکه بزرگ ابری قرار می‌گیرید. اگر در مشهد ۲۴ ساعت، ۴۸ ساعت یا هر چند روزی استقرار داشته باشید، یک سفر از نظر ما انجام شده. این عدد در نوروز امسال برای سراسر کشور نشان داد که ۳۶ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر به سفر رفته‌اند. این به معنای این نیست که به هتل‌ها رفته‌اند، بیش از ۵۰ درصد به خانه اقوام شان رفته‌اند، ۳ و نیم میلیون نفر در مدرسه بوده‌اند، یک میلیون در سوله‌های شهرداری‌ها بوده‌اند.

سؤال: بخش خصوصی را بگویید در حوزه گردشگری یا بحث مردمی کردن حوزه گردشگری؟

صالحی امیری: سیاست رسمی دولت، سیاست نظام و سیاست رسمی وزارتخانه است. ما به تولی گری قائل هستیم و واگذاری کلیه امور تصدی گری به مردم. برای اینکه این اتفاق بیفتد، دولت باید بپذیرد که سه کار انجام دهد، یک سیاستگذاری. دو حمایت گری، همین مشوق‌هایی که عرض کردم، حمایت کند، رفع موانع. سوم نظارت کند بر اینکه مجموعه‌هایی که در حال زیرساخت هستند و سرمایه گذاری می‌کنند، از مسیر تعیین شده منحرف نشوند، بقیه امور باید واگذار شود.

سؤال: راجع پایتخت بفرمایید، چون بحث گردشگری را کامل از ابعاد مختلف تعریف کردید، در حوزه گردشگری چه در حوزه گردشگری، ما این گردشگری را در سلامت داریم، در گردشگری مذهبی داریم، حتی گردشگری و تجارت با هم ترکیب می‌شود. ولی تهران آنطور که در حد اسم اش پایتخت ایران آنطور که باید ظرفیت و بستر فراهم نیست. اگر ۴ همایش بین المللی با هم زمان اش یکی شود، آن وقتی می‌بینیم که حتی در ابتدایی‌ترین چیز‌ها مثل هتل و امکانات اولیه به مشکل می‌خوریم. آیا فکر نمی‌کنید باید نگاه ویژه‌ای به تهران داشت و دلیل این عقب ماندگی را چه می‌دانید؟

صالحی امیری: در تهران ۱۴۰ هتل بیشتر نداریم و تعداد هتل‌های ۵ ستاره در تهران از انگشتان دست هم کمتر است. تهران به دلیل اینکه پایتخت است و مرکز سیاسی است به طور طبیعی بیشترین همایش ها، بیشترین رویداد‌ها و بیشترین نمایشگاه‌ها و بیشترین سفر‌ها در آن شکل می‌گیرد. به طور طبیعی در تهران باید به این ظرفیت بیشتر پرداخته شود. خوشبختانه اخیراً با حمایت دولت و با تحرکی که در شهرداری تهران اتفاق افتاد، برنامه ریزی کرده شهرداری تهران برای ۱۰ نقطه، ۱۰ هتل را، ما سرمایه گذاران زیادی از داخل و خارج دعوت کرده‌ایم. اخیراً با چند سرمایه گذار خارجی گفت‌و‌گو داشتیم، برای اینکه در تهران هتل‌های با ستاره‌های بالا ۴ و ۵ ستاره ایجاد کنند. الزاماً تهران نیاز دارد به حداقل ۱۰ برابر ظرفیت فعلی.

سؤال: با همه همان مشوق‌هایی که عنوان کردید؟

صالحی امیری: بله نکته بسیار مهم خوشبختانه جهت گیری دولت و سرمایه گذار‌ها در تهران بسیار مثبت است، چون بازگشت سرمایه در تهران زودتر به نتیجه خواهد رسید. یک نکته دیگر اینکه ما یک شعاری داریم به نام توزیع مکانی و توزیع زمانی. باید ظرفیت را هدایت کنیم به سمت مراکز استانی و کلان شهرها. برای مثال کاشان یکی از بزرگ‌ترین ظرفیت‌های زیرساختی را دارد و می‌توانیم بسیاری از همایش‌ها و نشست‌ها و برنامه‌ها را به کاشان یا به شهر اصفهان یا به شیراز یا به یزد ببریم. مثال زنده ما سه شنبه در یزد، همایش بین المللی ثبت شهر جهانی یزد بعنوان شهر زیورآلات را داریم. از ده‌ها کشور مهمان می‌آیند به یزد و این رویداد را یزد برگزار می‌کند، شهر جهانی زیورآلات. همزمان ما در چهارشنبه در همدان همایش بین المللی سلامت را داریم که اکو برگزار می‌کند. در آنجا و ۱۰ کشور، جمعیت بزرگی از سراسر دنیا، وزرای گردشگری، مقامات ...

سؤال: یعنی این توازن در گردشگران خارجی و هم داخلی؟

صالحی امیری: این سیاست توزیع که از تبریز تا کیش در دستور کار است. مثلا یکی از بزرگترین ظرفیت‌های ما جزیره زیبای کیش است. الان ۵۰ هتل فعال دارد، ۵۳ هتل در حال ساخت دارد و یکی از جزایر بزرگی است که قدرت برگزاری بسیاری از همایش‌های بین المللی را دارد. باید بیشتر به کیش توجه کنیم.

سوال: این دقیقا آن چیزی است که در کف میدان در خصوص حریم آثار فرهنگی و آثار تاریخی مشاهده می‌شود و دغدغه‌های زیادی ایجاد کرده. آقای وزیر صحبت‌های رئیس سازمان بازرسی کل کشور را می‌خواندم نوشته بود از مجموع بیش از ۳۴ هزار اثر ثبت شده تنها ۴ هزار اثر دارای حریم مصوب هستند و این موضوع در مرمت و حفاظت از آثار تاریخی مشکلاتی ایجاد کرده که الان در گزارش هم دیدیم. قانون چه می‌گوید؟ و کجا‌ها را ایراد داریم؟ خلاء داریم، چه باید کنیم و نگاه دولت چهاردهم و وزارتخانه متبوع حضرتعالی؟

صالحی امیری: در بحث حریم، در هر نقطه تاریخی، در حاشیه هر اثر تاریخی، هر ۲۲ هزار محوطه و تپه تاریخی، ۴۳ هزار اثری که ثبت شده، ۱۴ هزار بنای تاریخی که حدود ۱۰ هزار تای آن بخش خصوصی است و مردم هستند و ۲ هزار تا مالکیت آن برای دولت است دست میراث فرهنگی است و بقیه دست اوقاف است. این‌ها دو تا مفهوم جدا از هم دارند، اول عرصه است و دوم حریم، عرصه همان نقطه‌ای است که اثر در آن قرار دارد این حریم ما در بیش از ۴۰۰ شهرستان حریم قائلیم برای بنا‌های تاریخی. آن چیزی که امروز محل مناقشه است دو تا مفهوم است، اول اگر ما حریم قائل می‌شویم آیا منجر به تضییع حقوق مردم می‌شود یا خیر؟ این حریم در یزد ۷۰۰ هکتار بنای تاریخی داریم، در شیراز ۵۰۰ هکتار، در نیشابور همچنین، در سبزوار، در تبریز و همه ایران زمین، این جا دو تا مفهوم باید تفکیک شود، یک: نباید به بهانه حق حاکمیت حق مردم را تضییع کنیم و نباید به بهانه حق مردم حق حاکمیت تضییع شود؛ بنابراین این جا نیازمند سیاست بسیار دقیق و کلان نگر به نفع منافع ملی هستیم که ما هم منافع مردم را در آن ببینیم. این جا قانونگذار گفته یا باید بخرید یا باید معوض بدهید، خیلی روشن و شفاف، دولت منابع لازم برای خرید را ندارد، چرا ندارد؟ الان به میزان کل بودجه کشور، فرض بر این می‌گذاریم که دولت یک ریال برای هیچ کجا هزینه نکند صد در صد بودجه دولت بیاید برای خرید املاک در حریم که همه شهر‌های ایران دارند، همه می‌گویم یعنی بالای ۹۰ درصد، دولت چنین توانایی مالی را ندارد، در قانون آمده که باید این تملک و خریداری شود چنین توانی وجود ندارد. نکته بعدی معوض است، هم با شهرداری‌ها و هم مسکن و شهرسازی در تعامل دوجانبه دائمی هستیم، الان فقط یک نقطه را عرض کنم رفتیم کاشان بعد رفتیم تپه سیلک، از همین جا به مردم عزیز و سختکوش و فرهیخته کاشان و مردم حریم و عرصه سیلک هم عرض سلام دارم. در گذشته در عرصه این تپه املاک واگذار و تفکیک شد به مردم. تصمیم غلط در گذشته اتفاق افتاد. با مسکن و شهرسازی صحبت کردیم چند نقطه زمین را در حاشیه کاشان شناسایی کردیم که این‌ها بیاید در حریم کاشان و بعنوان عوض داده شود در این جا بحث‌های زیادی شهرسازی شکل می‌گیرد، آیا این بیاید در حریم شهر و اضافه شود یا خیر؟ دو: اگر قرار است این اتفاق بیفتد این جا برای خدمات رسانی چه مشکلاتی دارد؟ اما جمع بندی آخر راجع به حریم را عرض کنم، بر اساس قانون برنامه هفتم، مکلف هستیم به بازنگری حریم، در بسیاری از شهر‌ها مشاور گرفتیم کار را آغاز کردیم. این تغییر یا بازنگری حریم، کار صد در صد تخصصی است با سخنرانی، شعار یا بخشنامه امکان نیست برای هر شهر یک تیم مشاور فنی صاحب صلاحیت

سوال: نمی‌شود نسخه یکسان هم برای همه پیچید

صالحی امیری: اصلا، هر شهری شرایطش متفاوت است.

سوال: پس در دستور کار وزارتخانه است

صالحی امیری: جزو اولویت‌های ما است که این بحث را داریم دنبال می‌کنیم. تعامل جدی با مجلس داریم. گفتگوی جدی داریم با دولت و باید ما به ساز و کار‌های جدید برای این که منافع مردم را تامین کنیم، در عین حال هم باید حق حاکمیت که حفظ آثار تاریخی و بناهاست توجه کنیم.

سوال: یک نکته مهم هم مدیریت بنا‌های تاریخی است که دو تا نکته ما در این خصوص داریم، یک نکته اینکه بسیاری از این بنا‌ها کارشناسان می‌گویند که بدون بهره برداری اقتصادی و فرهنگی خاصی رها شده و نکته دوم هم بحث هزینه نگهداری آنها که آن طور که من در گزارشات می‌خواندم هزینه نگهداری بنا‌های تاریخی بسیار ناچیز است نظر شما راجع به این دو مورد و این که راهکار الان در دولت چهاردهم چیست؟

صالحی امیری: مردم عزیز بدانند بنا‌های تاریخی اکثریت بخش خصوصی است، مالکیت آن دست مردم است ما آن را ثبت کردیم فرض کن ملک شما در بازار تهران قرار دارد آن را ثبت کردیم شما مجوز نه ساخت دارید نه فروش، ولی بخش خصوصی است ما حق نداریم در این ملک تصرف کنیم، چون مالکیت خصوصی است. سطح اول خصوصی است. سطح دوم اوقاف است. یعنی وابسته است به یا دستگاهها، نهاد‌ها و اوقاف. این جا عرض می‌کنم خیلی از دستگاه‌ها و نهاد‌ها بنا‌های تاریخی دارند. سطح سوم متعلق به دولت و در مالکیت میراث فرهنگی است بنابراین وقتی از بنا‌های تاریخی صحبت می‌کنیم بلافاصله شما باید ۸۰ درصد این بنا‌ها را بدانید که یا صاحب دارد یا در اختیار نهاد‌ها یا در اختیار اوقاف است. یک صندوق احیا بنا‌های تاریخی داریم. این صندوق به صورت ماهیانه اعلام واگذاری می‌کند با هدف فقط نگهداری نه درآمدزایی، یعنی به صورت بی او تی به بخش خصوصی می‌دهد که آن را بازسازی کنند به مدت ۱۰ تا ۳۰ سال آن را بهره برداری کنند که احیا شود، الان که با شما صحبت می‌کنم بیش از ۸۰۰ بنای تاریخی در سراسر کشور واگذار شده، از یزد تا کرمان، از کرمان تا تبریز آنچه بنای تاریخی در اختیار داریم در حال واگذاری به بخش خصوصی هستیم برای احیا

سوال: رویکرد دولت چهاردهم در حوزه صنایع دستی چیست؟ می‌خواهیم ببینیم در رشد هشت درصدی صنایع دستی نقش و جایگاهش کجاست؟ و راهکار؟

صالحی امیری: همیشه می‌گویم صنایع دستی مظلوم واقع شده. از همین تریبون اجازه می‌خواهم به جامعه بزرگ صنایع دستی ایران عرض تبریک داشته باشم. اساسا پشتوانه اصلی وزارتخانه تشکل‌های صنفی حرفه‌ای انجمن‌ها و مجامع هستند، در هتلدارها، مجمع هتلداران هستند، در تورگردان‌ها در آژانس ها، در راهنماها، در حوزه میراث فرهنگی، در حوزه صنایع دستی هم انجمن و تشکل‌های صنایع دستی این‌ها پشتوانه اصلی ما هستند، اما ۵۷۰ هزار نفر ثبت نام شده در ۳۴ هزار کارگاه در حال فعالیت هستند برای تولید، یک میلیون زن خانه دار در کنار خانواده در حال تولید است باید از همین جا عرض سلام داشته باشم به همه هنرمندان صنایع دستی ایران که با خلاقیت، با هنر، با آن نوآوری که از طریق دست و هنر ایرانی شکل می‌گیرد هم ارزش اقتصادی تولید می‌کنند و هم از زیباشناختی ایران را به جهان معرفی می‌کنند.

سوال: مهم‌ترین رویکرد دولت چهاردهم؟

صالحی امیری: سه تا کار دولت تصمیم گرفته انجام دهد اول این است که امنیت شغلی را از طریق بیمه کردن ایجاد کنیم که این در دستور جدی کار ماست قدم‌های جدی برداشتیم انشاالله در آینده نزدیک خبر آن را اعلام خواهیم کرد.

سوال: انشاالله تا پایان سال؟

صالحی امیری: حتما خبر آن را اعلام خواهیم کرد، نکته دوم بازاریابی داخلی است وقتی تولید می‌کند در کارگاه، در منزل، باید ما آن زنجیره فروش را برای او پیدا کنیم که بازار پیدا کند، سطح سوم صادرات است، صنایع دستی ما زمانی به آن نقطه اوج می‌رسد که بتواند صادرات خود را فعال کند، لذا یکی از استراتژی‌های سه گانه ما یک: بیمه، دو: بازاریابی داخلی و سوم صادرات است.

سوال: پیشنهاد می‌کنم روی شرکت‌های مدیریت صادرات که به صورت تخصصی کار می‌کنند روی این‌ها کار کنید. ما شرکت‌های مدیریت صادرات داریم که به صورت تخصصی کارمی کنند می‌توانند روی بخش صنایع دستی از این‌ها استفاده شود نکته‌ای راجع به آسیب‌ها و دغدغه‌ها و حاشیه‌هایی که تور‌های بدون مجوز ایجاد می‌کردند بعضا، این‌ها ساماندهی شدند؟

صالحی امیری: هر نوع اقدام بدون مجوز را تخلف تلقی می‌کنیم و هر وقت مطلع شویم به مراجع ذیصلاح معرفی می‌کنیم. الان نسبت به گذشته خیلی تفاوت کرده، نظارت پذیری بیشتر شده، برخورد‌ها جدی‌تر شده، قانون مداری قوی‌تر شده راجع به این نکته که بحث تخریب الان این جا مطرح شد، این نکته ما اگر به صورت جدی هر میزانی که ظرفیت داریم جلوی تخریب را خواهیم گرفت و این یکی از اهداف اصلی ما است، ما یگان حفاظت داریم، چند هزار نیرو در سراسر کشور داریم، رسالت آن جلوگیری از تخریب است. اما ما این را نمی‌توانیم تضمین کنیم که در یک ایران بزرگ در همه کوه و برزن و جاده و خیابان و دره بتوانیم ۲۴ ساعت. نکته بعدی هم راجع به ثبت جهانی است که من نگفتم ما الان خبر خوش به مردم عرض کنم، در حوزه میراث ما چند تا اتفاق خوب دارد شکل می‌گیرد، اجازه بدهید مردم از این مطلع شوند. الان که با شما صحبت می‌کنیم غار‌های لرستان به همراه فلک الافلاک در مسیر ثبت یونسکو است، خیلی مهم است قلعه الموت در حال پیگیری است برای این که در سال بعد ثبت شود، آسپاد‌های سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی و خراسان رضوی در مسیر ثبت است. ثبت موقت شده، مسجد ایرانی از هزار مسجد که بررسی شد بعد رسیدیم ۵۰۰ تا بعد به ۱۰۰ تا الان ۵۳ مسجد در مسیر ثبت قرار گرفتند. دیوار گرگان و ده‌ها نقطه ایران زمین در مسیر ثبت جهانی است. انشاالله در آینده نه چندان دور جزو سه قدرت اول ثبت آثار در جهان خواهیم بود.

References

1. ^{^}خبرگزاری صدا و سیما (www.iribnews.ir)

Authors: صاحب‌خبران - جدیدترین و آخرین اخبار ایران و جهان - علمی-فناوری