واقعیت علمی پشت «The Last of Us»

به گزارش خبرگزاری ایمنا^[2] و به نقل از نیچر، در سال ۲۰۱۳ بازی ویدئویی «The Last of Us» با استقبال جهانی عرضه شد، این اثر روایتی از جهانی پسافاجعه‌ای را تصویر می‌کرد که انسان‌ها در آن بر اثر گسترش یک قارچ عفونی به نام «کورداپس»، به موجوداتی تهاجمی و بدون اراده تبدیل می‌شدند.

این داستان نه تنها محصول خیال بلکه برداشتی هنری از پژوهش‌های واقعی درباره قارچ‌هایی است که در طبیعت، رفتار برخی حشرات را کنترل می‌کنند، ضرورت بررسی علمی چنین محتوایی، به‌ویژه زمانی که به یکی از موفق‌ترین بازی‌های تاریخ و بعدها به سریال تلویزیونی پرمخاطبی تبدیل شد، اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. همکاری مستقیم یک متخصص قارچ‌های انگلی با تیم توسعه‌دهنده بازی، این اثر را به نمونه‌ای نادر از پیوند علم و سرگرمی تبدیل کرده است.

ایده اصلی بازی از قارچی واقعی به نام Ophiocordyceps unilateralis الهام گرفته شده است، این قارچ که به نام «قارچ زامبی مورچه» نیز شناخته می‌شود، توانایی تغییر رفتار مورچه‌ها را دارد. این موجود با نفوذ به بدن میزبان و ترشح ترکیبات شیمیایی به مغز، موجب می‌شود که مورچه‌ها به مناطق مطلوب برای رشد قارچ حرکت کرده و در نهایت، میزبان خود را از بین ببرد.

گزارش علمی Nature این پدیده را به تفصیل بررسی کرده است، توسعه‌دهندگان بازی، برای ساخت داستانی مستندتر از متخصصان متعددی مشورت گرفتند، دیوید هیوز، استاد دانشگاه پنسیلوانیا و پژوهشگر حوزه اکولوژی رفتاری از جمله این متخصصان بود. او درباره ساختار زیستی قارچ‌ها، نحوه تأثیر آن‌ها بر سیستم عصبی حشرات و محدودیت‌های علمی این پدیده توضیحات دقیقی ارائه داد. صفحه پژوهشی او در دانشگاه Penn State جزئیات این مطالعات را منتشر کرده است.

سازندگان بازی، نه‌تنها اطلاعات علمی را دریافت کردند، بلکه با وسواس آن‌ها را در طراحی روایت، محیط و جلوه‌های صوتی پیاده‌سازی کردند. کپک‌های لایه‌ای (Slime Moulds) که رفتار جمعی و ارتباطات زیستی را در طبیعت نمایش می‌دهند، نیز الهام‌بخش طراحی شبکه‌های قارچی در بازی و سریال بوده‌اند. این کپک‌ها توسط تیم نویسندگان تهیه و حتی در بشقاب‌های پتری کشت داده شدند. بخش مهمی از موفقیت بازی در باورپذیری دنیای آن نهفته است؛ دنیایی که در عین تخیلی بودن، بر پایه مدل‌های بیولوژیکی واقعی ساخته شده؛ در فصل دوم سریال تلویزیونی آنکه از شبکه HBO پخش شد، سازوکارهای شبکه‌ای قارچ‌ها، با تأکید بر ارتباط اسپورها و رشته‌های مایکوریزایی (mycorrhizae) نمایش داده شده است، این شبکه‌ها در واقعیت نیز با درختان و گیاهان تبادل اطلاعات و مواد مغذی دارند. پژوهش در ScienceDirect این ارتباط را توضیح داده است.

دیوید هیوز در گفت‌وگویی با نشریه Nature عنوان کرد «ناشر بازی از من و چند دانشمند دیگر دعوت کرد تا درباره امکان وقوع یک همه‌گیری جهانی سخن بگوییم. ما هم گفتیم: بله، ممکن است!»

وی افزود «تیم نویسندگان به‌طور جدی به سراغ قارچ‌ها رفت. آنها به واقع مجذوب این دنیا شدند. اما باید گفت که این فقط یک اقتباس هنری است. قارچ‌ها نمی‌توانند انسان را کنترل کنند» این سخنان نشان می‌دهد که سازندگان بازی با درک درستی از مرز علم و تخیل، اثری واقع‌گرایانه و جذاب خلق کرده‌اند»

«The Last of Us» نمونه‌ای موفق از همکاری میان پژوهشگران زیستی و صنعت سرگرمی است، این مدل همکاری می‌تواند الگویی برای دیگر محصولات رسانه‌ای باشد که به دنبال استفاده هوشمندانه از واقعیت علمی برای ساخت دنیایی قابل باور هستند، اگرچه سناریوی یک همه‌گیری قارچی انسانی دور از واقعیت است، اما توجه رسانه‌های سرگرمی به مفاهیم زیست‌محیطی و بیماری‌زا، موجب افزایش آگاهی عمومی و جلب توجه به موضوعاتی چون سلامت جهانی، تعاملات زیستی و کارکرد ناشناخته قارچ‌ها می‌شود. علاقه‌مندان به زیست‌شناسی رفتاری می‌توانند گزارش‌های علمی مرتبط را در سایت Nature و ScienceDirect مطالعه کنند.