روز جهانی ام اس چه روزی است؟ + علت، علائم و درمان بیماری

به گزارش خبرگزاری ایمنا^[2]، مالتیپلاسکلروزیس یا اماس یک بیماری عصبی فلج کننده مغز و نخاع است. در بیماری اماس سیستم ایمنی بدن به غلاف محافظ (میلین) بافت عصبی حمله می‌کند و موجب اختلال در ارتباط بین مغز و دیگر مناطق بدن می‌شود؛ در نهایت این بیماری منجر به تخریب موقت یا آسیب دائمی به اعصاب می‌شود. دامنه بروز اختلالات بیماری اماس وسیع بوده و از خستگی و احساس ضعف تا عدم تحرک و یا مشکل دید و اختلالات حرکتی می‌توان نام برد. با توجه به منطقه درگیر در مغز و سیستم عصبی، نوع و شدت علائم و تظاهرات آن ممکن است متفاوت باشد.

تاریخ روز جهانی اماس ۲۰۲۵

جمعه ۹ خرداد ۱۴۰۴ برابر با ۳۰ مه ۲۰۲۵ روز جهانی اماس (MS) است.

بیماری اماس چیست؟

ام‌اس یک بیماری مزمن و خودایمنی است که در آن سیستم‌ایمنی بدن، که به‌طور معمول از ما در برابر ویروس‌ها، باکتری‌ها و سلول‌های ناسالم محافظت می‌کند، به اشتباه به دستگاه عصبی مرکزی (مغز، طناب نخاعی و اعصاب بینایی) حمله می‌کند. نتیجه این حمله تخریب میلین (ماده محافظ دور رشته‌های عصبی) و اختلال در سیگنال‌های ورودی و خروجی به مغز است که منجر به بروز علائم ام‌اس می‌شود.

علت بیماری اماس چیست؟

بیماری اماس یکی از پیچیده‌ترین بیماری‌های خودایمنی است که علت دقیق آن هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است. این بیماری ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است که به‌طور عمده ناشی از ترکیب چند عامل مختلف است. عوامل ژنتیکی نقش مهمی در ایجاد زمینه‌های بروز اماس دارند و وجود سابقه خانوادگی می‌تواند خطر ابتلاء را افزایش دهد.

بعضی از عواملی که به‌عنوان علل احتمالی ام‌اس مطرح شده‌اند عبارتند از:

• زمینه ژنتیکی: ام‌اس یک بیماری ارثی به شمار نمی‌رود، اما استعداد ابتلاء به ام‌اس ممکن است ارثی باشد. مطالعات نشان می‌دهند که بعضی از افراد مبتلا به ام‌اس سابقه خانوادگی ابتلاء به این بیماری را در یک یا چند نفر از اعضای خانواده یا خویشاوندان خود دارند.
• جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلاء به ام‌اس هستند.
• سن: ام‌اس معمولاً بین بیست تا چهل سالگی بروز می‌کند.
• منطقه جغرافیایی: بیماری ام‌اس در بعضی مناطق جغرافیایی (نواحی دور از خط‌استوا) شایع‌تر است.
• کمبود نور خورشید و ویتامین D‌: ام‌اس در کشورهای دور از خط استوا شایع‌تر است، که می‌تواند به این معنی باشد که کمبود نور خورشید و سطوح پایین ویتامین D ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشد. اگرچه هنوز مشخص نیست که آیا مکمل‌های ویتامین D می‌توانند به پیشگیری از این بیماری کمک کنند یا نه.
• سیگار کشیدن: احتمال ابتلاء به ام‌اس در افرادی که سیگار می‌کشند در مقایسه با افرادی که سیگار نمی‌کشند دو برابر بیشتر است.
• چاقی در سنین نوجوانی
• بعضی از عفونت‌های ویروسی

علائم و نشانه‌های بیماری اماس

زمانی که میلین در معرض آسیب قرار گیرد انتقال پیام‌های عصبی بین مغز و نخاع و سایر قسمت‌های بدن دچار اختلال می‌شود. در نتیجه این اختلال و عدم انتقال صحیح پیام‌های عصبی، نشانه‌های اولیه اماس ظاهر می‌شود.نشانه‌های اولیه اماس بسته به موقعیت میلین‌های آسیب دیده ممکن است متفاوت باشد. به‌طور کلی علائم و نشانه‌های اماس به دو دسته تقسیم می‌شود.

علائم اولیه

علائمی هستند که به‌طور مستقیم به‌دلیل آسیب به میلین‌ها ایجاد می‌شوند.

علائم ثانویه

این علائم در نتیجه آسیب به سیستم عصبی به صورت غیرمستقیم ظاهر می‌شوند.

متداول‌ترین علائم اولیه اماس عبارتند از:

• مشکلات بینایی مانند تاری یا دوبینی که باعث درد و از دست دادن سریع بینایی می‌شود.
• عدم شنوایی
• ضعف عضلانی، اغلب در دست‌ها و پاها و سفتی عضلات همراه با اسپاسم عضلانی دردناک
• گزگز، بی‌حسی یا درد در بازوها، پاها، تنه یا صورت
• عدم حفظ تعادل هنگام راه رفتن
• مشکلات کنترل مثانه
• سرگیجه متناوب یا مداوم
• مشکلات حرکتی، فلج جزئی یا کامل
• درد شدید و غیرطبیعی، مانند بی‌حسی و یا سوزن سوزن شدن در پاها یا اطراف شکم
• خستگی ذهنی یا فیزیکی که با علائم اولیه در طول حمله همراه است.
• تغییرات خلقی مانند افسردگی یا مشکلات گفتاری یا عدم کنترل هیجان
• اختلال عملکرد شناختی، عدم توجه، مشکلات تمرکز، یادگیری یا مشکلات حافظه
• مشکلات گفتاری
• لرزش
• مشکلات روده و مثانه
• تغییرات در عملکرد جنسی

آیا بیماری اماس کشنده است؟

بیماری اماس یک بیماری اختلال بین سیستم عصبی مغز و اندام‌ها است؛ یعنی اندام‌ها به‌طور دقیق از مغز فرمان نمی‌گیرند، پس اگر به‌موقع و به‌صورت مداوم مورد معالجه قرار نگیرد، می‌تواند باعث بروز بعضی اختلالات منجر به مرگ شود؛ اما بیماران زیادی هستند که دارای اماس بوده و طولانی‌مدت زندگی کرده‌اند.

آیا ام‌اس یک بیماری واگیردار است؟

ام‌اس یک بیماری خودایمنی است و واگیردار یا مسری نیست.

درمان بیماری اماس MS چیست؟

در حال حاضر، درمان قطعی برای مالتیپلاسکلروزیس یا اماس وجود ندارد. با این حال، داروها و روش‌های درمانی مختلفی در دسترس هستند که می‌توانند به کاهش تعداد حملات، کند کردن روند پیشرفت بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کنند.

رایج‌ترین روش‌ها برای درمان و کنترل بیماری اماس شامل داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی، توان‌بخشی، مشاوره روان‌شناسی و اصلاح سبک زندگی هستند. مراجعه منظم به پزشک متخصص مغز و اعصاب و پایش دوره‌ای وضعیت بیماری برای مدیریت بهتر ام‌اس بسیار اهمیت دارد.