آیا ماهی‌ها هم یاد می‌گیرند؟!
اگر کارتون‌ها را کنار بگذاریم که در آنها حتی ماهی‌ها هم به مدرسه می‌روند، آیا واقعا این موجودات دریایی توانایی یادگیری دارند؟ پژوهشگران دانشگاه «واخِنینگِن» هلند در پژوهش خود به مطالعه‌ی توانایی‌های شناختی ماهی‌ها پرداخته‌اند.
ماهی‌ها متنوع‌ترین گروه مهره‌داران را تشکیل می‌دهند؛ اما برخلاف سایر مهره‌داران؛ مانند پستانداران یا پرندگان، پژوهش‌ها در مورد توانایی شناختی آنها اندک بوده است و بخش عمده‌ای از پژوهش‌های موجود در محیط‌های کنترل شده و در اسارت روی ماهی‌های صید شده از طبیعت یا پرورش‌یافته در آزمایشگاه انجام شده است.
اگرچه این پژوهش‌ها بینش ارزشمندی در مورد ظرفیت‌های شناختی ماهی‌ها در اختیار ما قرار می‌دهند؛ اما تعمیم آنها به محیط وحشی و طبیعی چالش برانگیز است؛ چرا که ماهی‌های صید شده از طبیعت، می‌توانند پاسخ‌های استرسی بیشتری از خود نشان دهند و افزایش هورمون‌های استرس بر توانایی یادگیری تأثیر می‌گذارد.
با این حال، پژوهشگران دانشگاه «واخِنینگِن» در هلند با ابداع روشی ساده و کم‌هزینه این مشکل را برطرف کردند و از طریق آن توانستند توانایی‌های شناختی ماهی‌ها را در محیط طبیعی‌شان، بررسی کنند. آنها نتایج پژوهش‌های خود را در مجله‌ی «Methods in Ecology and Evolution» منتشر کردند.
روش ابداعی هلندی‌ها
پژوهشگران هلندی دستگاهی ساده و قابل حمل و نصب در زیستگاه ماهی‌ها (مانند نهرها، برکه‌ها و اقیانوس‌ها) ساختند که عبارت است از یک «تخته غذایابی» (foraging board). این تخته از پلاستیکی محکم ساخته شده که روی آن سوراخهای کوچکی (۲۴ عدد) قرار دارد. این سوراخ‌ها با درپوش‌های پلاستیکی رنگی پوشیده شده‌اند که ماهی‌ها آموزش می‌بینند آنها را کنار زده و پاداش غذایی خود را دریافت کنند که در زیر این درپوش‌ها قرار داده شده‌اند. برخی از این درپوش‌ها نیز طوری به صفحه پیچ شده‌اند که قبال کنار زدن نیستند.
در این پژوهش دو نوع ماهی؛ گوپی (به انگلیسی: Guppy)، (نام علمی: Poecilia reticulata) جزایر گرمسیری ترینیداد و ماهی آبنوس نه خاره هلندی (Pungitius pungitius) مورد آزمایش قرار گرفت و پژوهشگران این پژوهش دریافتند که ماهی‌ها به مرور زمان توانایی یادگیری تدریجی از خود نشان می‌دهند.
نتایج پژوهش‌ها
پژوهش‌ها نشان داد ماهی‌ها بعد از چندین تلاش درپوش‌های درست را برای رسیدن به غذا انتخاب کردند که این امر بر یادگیری دلالت دارد. با این حال، برخی از ماهی‌ها از طریق تجربه مستقیم روند یادگیری را طی نکردند و از طریق زیرنظر قرار دادن رفتار ماهی‌های دیگر رسیدن به غذا را آموختند.
در حقیقت دو استراتژی رفتاری در این پژوهش مشاهده شده است:
نخست استراتژی حل مسئله و سود نبردن از تلاش دیگران و دوم استراتژی سود بردن از راه حل‌های دیگران.
بر اساس بیانیه‌ای که دانشگاه «واخِنینگِن» هلند منتشر کرده است، این پژوهش یکی از نخستین آزمایش‌هایی است که توانمندی‌های هوشی حیوانات آبزی را در محیط طبیعی‌شان بدون دخالت مستقیم انسان بررسی می‌کند. این پژوهشگران باور دارند دستگاهی که با موفقیت ابداع کرده‌اند، می‌تواند برای آزمایش مهارت‌های مختلف مانند حافظه، تشخیص رنگ و حتی شمارش ساده اصلاح شود.
∎[2][3]Authors: صاحب‌خبران - جدیدترین و آخرین اخبار ایران و جهان - علمی-فناوری