اهمیت تربیت و اخلاق در آموزش
به گزارش خبرگزاری ایمنا[1]، در روزگار کنونی، دانشگاه‌ها دیگر محیط‌هایی برای انتقال معارف و مفاهیم علمی نیستند؛ بلکه به‌مثابه پرتوهایی نورانی در مسیر رشد فردی و اجتماعی دانشجویان عمل می‌کنند، در این چارچوب، استاد به‌عنوان ستون اصلی نظام آموزش عالی، باید فراتر از نقش مرسوم انتقال‌دهنده اطلاعات ظاهر شود و با به‌کارگیری ترکیبی از علم، اخلاق و مهارت‌های تربیتی، الگوی الهام‌بخش نسل آینده شود؛ این تغییر رویکرد نه‌تنها پاسخ‌گوی انتظارات متحول‌شده جامعه دانشجویی است، بلکه راه را برای تولید نیروی انسانی متعهد، خلاق و مسئولیت‌پذیر هموار می‌سازد.
ابتدا باید به اهمیت «بعد اخلاقی» در رابطه استاد و دانشجو تأکید کرد، استاد اخلاق‌مدار به‌واسطه برخورد صمیمانه و محترمانه با دانشجویان، فضایی از اعتماد و احترام متقابل پدید می‌آورد، در چنین فضایی است که دانشجو احساس امنیت می‌کند تا سوالات و دغدغه‌های خود را بدون ترس از قضاوت مطرح نموده و در مسیر حل مسائل تحصیلی و شخصی خود قدم بردارد، این حمایت اخلاقی و عاطفی، انگیزه‌ی تلاش و یادگیری را در دانشجو تقویت می‌کند و به‌تدریج او را به باور توانمندی‌های خویش هدایت می‌کند؛ «بعد علمی» استاد را نباید نادیده گرفت، اما کافی هم نیست، انتقال شیوه تفکر نقادانه، آموزش روش‌های پژوهش و تأکید بر ضرورت به‌روز ماندن در مرزهای دانش، همگی از وظایف استادان محسوب می‌شود، استاد امروز باید با ارائه مباحث عمیق و کاربردی، دانشجو را در فرایند حل مسئله و تحلیل موضوعات پیچیده یاری رساند تا او با پشتوانه علمی قوی قدم در عرصه‌های نوین تحقیقاتی و صنعتی گذارد، با طرح پرسش‌های چالشی و هدایت بحث‌های گروهی، استاد می‌تواند روحیه پژوهشگری را در ذهن دانشجو جرقه زده و او را به کنکاش در پاسخ‌ها و دستیابی به راه‌حل‌های نو ترغیب کند.
اما اصل سوم و شاید مهم‌ترین رکن، «بعد تربیتی و راهنمایی فرد به فرد» است، هر دانشجو علاوه بر نیاز به اطلاعات علمی، دغدغه‌ها و چالش‌های خاص خود را دارد؛ از چشم‌انداز شغلی و انتخاب رشته گرفته تا مسائل شخصی و اجتماعی، استاد الگو باید با شناخت دقیق ویژگی‌ها و نیازهای هر یک از دانشجویان، نقشه راهی روشن برای آن‌ها ترسیم کند، بازخورد مستمر و سازنده ارائه دهد و در مسیر تبدیل نقاط ضعف به قوت، همراه و مشوق باشد. این همراهی نه‌تنها موجب افزایش اعتمادبه‌نفس دانشجو می‌شود، بلکه او را برای روبه‌رو شدن با مشکلات آینده آماده می‌سازد.
در کنار این سه رکن، «مسئولیت‌پذیری اجتماعی» استاد به‌عنوان یک وظیفه مهم معرفی می‌شود، دانشگاه و استاد، علاوه بر تعلیم و تربیت فردی، نقش عمده‌ای در شکل‌گیری نگرش اجتماعی و فرهنگی دانشجویان ایفا می‌کنند. استاد با هدایت پروژه‌های گروهی در محیط دانشگاه، مشارکت در برنامه‌های خدمت اجتماعی و انتقال ارزش‌هایی چون عدالت، هم‌بستگی و تعهد به جامعه، می‌تواند حس تعلق دانشجو به جامعه و انگیزه مشارکت فعال در حل مسائل کلان ملی و جهانی را تقویت کند.
در حقیقت، ترکیب این ابعاد (اخلاقی، علمی، تربیتی و اجتماعی) است که استاد را از سطح یک معلم ساده به جایگاهی بالاتر ارتقا می‌دهد: «استادی» که الهام‌بخش نسل آینده است، نسلی که با تکیه بر این الگوها، نه‌تنها در میدان علم و فناوری بدرخشند، بلکه با رویکردی اخلاق‌محور، در توسعه پایدار و رشد فرهنگی و اجتماعی کشور نیز سهمی مؤثر ایفا کنند.
علی موسوی‌آذر عضو هیئت علمی دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا[2] اظهار کرد: استاد فقط یک معلم یا محقق علمی نیست، بلکه فردی است که با ترکیبی از اخلاق، علم و تربیت، یک الگوی الهام‌بخش برای جوانان محسوب می‌شود. در گذشته استادان هم از لحاظ علمی و هم از لحاظ رفتاری زبان زد بودند و امروزه این سطح بالا را در بسیاری از استادان دیده نمی‌شود و تغییرات فرهنگی و نسلی، منجر به کاهش ارزش اخلاقی و حضور علمی در استادان فعلی شده است
وی گفت: دانشجویان امروز به اخلاق استاد نیاز دارند یک استاد با اخلاق خوب می‌تواند بهتر از هر محتوا، یک تأثیر عمیق بر فرد داشته باشد. برخورد استاد با دانشجو نباید فقط یک رابطه علمی باشد؛ باید یک رابطه صمیمی وجود داشته باشد که دانشجو بتواند مشکلاتش را مطرح کند و استاد به دانشجو کمک کند.
استاد دانشگاه به یکی از دانشجویانش اشاره کرد که در ابتدا بی‌خیال و غافل از مسئولیت‌های تحصیلی بود و بیان کرد: ما به طور مداوم تشویق می‌کردیم و حوصله می‌کردیم، اما دانشجو به جای پاسخ مثبت، همچنان بی‌خیال بود، در نهایت تصمیم گرفتیم که با او صحبت جدی‌تری داشته باشیم این دانشجو بعد از این برخورد جدی، متوجه تفاوت رفتار ما با استادهای دیگر شد و به مرور بهبود یافت.
موسوی‌آذر در انتقاد از وضعیت استادان امروز، تصریح کرد: بسیاری از استادان امروز فقط در حوزه علمی قوی هستند، اما از لحاظ اخلاقی و تربیتی، پیشرفتی ندارند، بعضی از آن‌ها همچون کودکان رفتار می‌کنند و قادر به تحلیل و حل مشکلات دانشجو نیستند، نسل امروز با نسل قبل متفاوت است، دانشجویان امروز به استادانی نیاز دارند که تنها مدرس نباشد، بلکه توانایی تربیت و هدایت فردی داشته باشد.
وی با برجسته کردن نقش دانشگاه در توسعه شخصیت دانشجو، عنوان کرد: دانشگاه فقط یک مکان برای یادگیری علم نیست، دانشگاه باید یک محیطی باشد که دانشجو در آن تحت تأثیر استادان الگو، شخصیت‌سازی کند؛ استادان باید دانشجو را به عنوان یک فرد کامل ببینند، نه فقط یک واحد علمی.
عضوهیئت علمی دانشگاه با تاکید بر اهمیت تربیت و اخلاق در آموزش، خاطرنشان کرد: استادانی که تنها علم دارند، موفق نمی‌شوند. استادانی که اخلاق دارند و می‌دانند چگونه با دانشجو برخورد کنند، موفقیت را رقم می‌زنند؛ استادان باید الگویی باشند که دانشجویان به آن‌ها تقلید کنند.
به گزارش ایمنا، باید پذیرفت که تحولات سریع فناوری و تغییرِ الگوهای ذهنی نسل جوان، نیازمند بازتولید مداوم شیوه‌های آموزشی و تربیتی است. استاد تراز اول کسی است که در این جریان، خود را به‌روز نگه‌دارد، از روش‌های نوین تدریس و فناوری‌های آموزشی بهره گیرد و ضمن حفظ ارزش‌های اخلاقی و انسانی، فضای دانشگاه را به محیطی پویا و پرانگیزه تبدیل کند، چنین استادانی میراثی گران‌بها برای آینده کشور خواهند ساخت؛ میراثی که در آن علم و اخلاق در انسجامی تزلزل‌ناپذیر همزیستی دارند و راه پیشرفت و تعالی انسان را هموار می‌سازند.
References
- ^خبرگزاری ایمنا (www.imna.ir)
- ^ایمنا (www.imna.ir)
Authors: صاحب‌خبران - جدیدترین و آخرین اخبار ایران و جهان - علمی-فناوری