سفر حج یک زیارت معمولی نیست

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما^[1]، حجت الاسلام و المسلمین عبدالفتاح نواب نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت و سرپرست حجاج ایرانی با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری به موضوع ظرفیت ها و کارکردهای سیاسی و اجتماعی حج پرداخت و به سوالات در این باره پاسخ داد. متن کامل این گفتگو به شرح زیر است:

سوال: هر سال در موسم حج دست اندرکاران برگزاری حج تمتع دیداری را با رهبر معظم انقلاب دارند این دیداری که انجام شد ارزیابی شما از آن چیست، نکاتی که گفته شد و این دیدار را چطور دیدید و چه نکات مهمی مطرح شد؟

نواب: احاطه مقام معظم رهبری هم به مسائل داخلی و هم منطقه و جهان احاطه ویژه است گاهی از اوقات انسان پیش بینی می‌کند می‌گوید شاید مقام معظم رهبری در این دیدار به این مسائل بپردازند دقیقاً می‌بینید نه ایشان یک نگاه دیگری دارند یا یک جهت‌گیری دیگری را انجام می‌دهند یک مسئله دیگری برایشان مهم است مثلاً همین جلسه امروز شاید بعضی از افراد می‌گفتند آقا وقتی که شروع به صحبت می‌کنند در رابطه با حج صحبت می‌کنند ولی آقا یک مسئله مهم‌تر در ذهنشان بود و آن مسئله جانباختگان بندر شهید رجایی بود و به آن پرداختند، کسی نمی‌تواند پیش بینی کند که به چه صورتی آقا وارد صحبت می‌شوند ولی وقتی که بررسی می‌کنیم می‌بینیم دقیقاً تدبیری که برای انتخاب صحبت داشتند تدبیر به جا و دقیق بوده مسائلی که مطرح کردند امروز آن که خیلی مهم بود هم کارگزاران و هم برای حج گذاران این بود که شناخت حج یعنی همان که می‌گویند زیارت با معرفت یعنی اگر انسان حج را بشناسد و ظرفیت‌های حج را به آن توجه داشته باشد لحظه‌ای از لحظاتش از آن غافل نیست و غفلت نمی‌کند.
کسی که حج را نمی‌شناسد این گوهر گرانبها را به ارزانی از دست می‌دهد. الان در دنیا برخی از کشور‌ها من با برخی از مسئولین حج کشور‌ها صحبت کردم با وزیر دین مالزی که صحبت می‌کردم ثبت نامی که آنها برای زائر برای حج کردند بخواهد انجام بگیرد طول دوره‌ای که می‌گذرد ۱۵۰ سال است یعنی آنهایی که ثبت نام کرده‌اند خودشان نه، فرزنداشان هم نه، گاهی از اوقات شامل حال نبیره و نتیجه‌شان می‌شود، خود حج گذاری ایرانی‌ها عزیزانی که الان مشرف می‌شوند وسط کاروان حج ایران هستند ما همچنان نزدیک به ۱۴ تا ۱۵ سال دیگر زائر پشت صف داریم خوب این باید حج را بشناسد اینطور نیست که مثل یک زیارت معمولی باشد. اتفاقا مقام معظم رهبری فرمودند این یک زیارت معمولی نیست این نیست که حالا اگر امروز محقق نشد سال دیگر محقق شود یا دو سال دیگر محقق شود نه، اگر از دست رفت دیگر بسیار سخت است که به دست بیاید بنابراین انسان باید برای آن وقت بگذارد خوب شناسایی کند لحظه لحظه‌هایش را برنامه داشته باشد. زائری که وقتش را بشناسد اساساً اگر بخواهد سوغاتی هم بخرد در ایران می‌خرد می‌گوید این زمانی که می‌خواهم بگذارم، برای کار‌های مهمتر بگذارم، من اگر بروم در مسجدالحرام دو رکعت نماز آنجا بخوانم این دو رکعت نماز برای من بسیار ارزشش بالاتر از این است که بیایم بروم در بازار بگردم خودم را خسته کنم سوغاتی بخرم سوغاتی را در ایران می‌خرم ولی می‌روم آنجا وقتم را می‌گذارم برای معرفت، معرفت هم راه‌های زیادی دارد یکی این است که مثلاً وقتی می‌رود مسجدالنبی زائری که توجهی ندارد و شناخت لازم را ندارد شروع می‌کند ببیند طول و عرض مسجد چقدر است، چند ستون دارد، به چه صورتی است ولی آن زائری که معرفت دارد وقتی می‌نشیند مقابل منبر پیامبر، تاریخ را عقب می‌زند روی منبر، پیامبر نشسته‌اند جلوی من حضرت علی علیه السلام نشسته‌اند، سمت راستشان سلمان و سمت چپشان مقداد است مگر آنها امت پیامبر نبودند، مگر ما امت پیامبر نیستیم، پیامبر دارد برای ما صحبت می‌کند تمام روایاتی که در کتاب‌های حدیث است از پیامبر و اهل بیت بیان و نقل شده است حالا من چقدر به پیامبر نزدیک هستم خودش را می‌شناسد برای شناخت خودش، برای دگرگونی در خودش، برای تزکیه نفسش فرصت می‌گذارد، چون ببینید الان ما در ایران که هستیم مشغول کار هستیم، زائر هم مشغول کار است ولی وقتی آنجا می‌رود دیگر کار نیست فرصت است حالا این فرصت را بعضی‌ها می‌گویند خسته می‌شویم یک مقدار تلویزیون ببینیم، یک مقدار در بازار برویم حوصله مان سر می‌رود جای اینها نیست. مرحوم آیت الله دستغیب رضوان الله تعالی علیه در مکه آنقدر ایشان طواف کرده بود که پاهایشان آبله کرده بود یکی از همراهان گفته بود آقا یک مقدار به خودتان رحم کنید پاهایتان آبله کرده ایشان گریسته بود و فرموده بود چه کنم که دیگر هفته آینده این سفره از جلوی من برداشته می‌شود و دیگر کی پهن شود نمی‌دانم، کسی که قدردان باشد از این فرصت‌ها استفاده می‌کند. اینکه فرمودند مهم این است که حج شناخته شود، انسان اگر برای حج وقت بگذارد و آن را بشناسد یک جور دیگر با آن برخورد می‌کند.

کسی که از هتل می‌آید بیرون نمی‌داند سمت راست برود یا سمت چپ برود، او از سفر استفاده نمی‌کند ولی کسی که برنامه دارد با روحانی کاروان صحبت می‌کند من وقت‌هایم را چطور تنظیم کنم، عین برنامه‌های درسی که افراد و محصلین دارند عین آن برای ساعات خودش برنامه می‌نویسد، کی قرآن بخوانم چقدر بخوانم چه سوره‌هایی را بخوانم، مقام معظم رهبری فرمودند برای فتح مردم مظلوم غزه، سوره فتح را بخوانید حالا من در طول این سفر می‌خواهم هر روز یک سوره فتح بخوانم برایش برنامه بگذارد یا پدرم، مادرم، پدربزرگم، مادربزرگم فرض می‌کنیم زائر می‌گوید برای اعضای خانواده‌ام، بزرگتر‌هایی که مشرف نشده‌اند خوب من در مسجدالحرام برایشان لااقل یک شبانه روز نماز قضا بخوانم می‌دانید این چه تحفه ارزشمندی است که برای آنها در عالم برزخ می‌فرستد، وقتی آنها ببینند مباهات می‌کنند می‌گویند آفرین به نوه من، شاگرد من، همسایه من، دوست من، رفیق من، من را در سرزمین وحی فراموش نکرده است اینها چیز‌هایی است که در شناخت حج به دست می‌آید ولی اگر انسان حج را نشناسد می‌رود آنجا اعمال را هم انجام می‌دهد گاهی از اوقات خود اعمال کسلش می‌کند بنابراین پیشنهاد من به همه زائران عزیز که به عنوان خادم کوچکشان هستیم از خدای بزرگ هم می‌خواهیم که این خدمت را قبول کند و فردای قیامت شرمنده این عزیزان نباشیم دستشان را هم می‌بوسیم از خداوند می‌خواهیم که به همه آنها توفیق عنایت کند که وقتی از حج برمی‌گردند پشیمان نشوند.

سوال: در دوره‌های آموزشی که برگزار می‌شود این نکات گوشزد می‌شود که ممکن است این فرصت یک بار اتفاق بیفتد و نهایت بهره را از آن ببرید، یعنی چقدر راجع به فرهنگ سازی و توجه به عمق مسئله حج آن حج معنوی که جنابعالی به آن اشاره کردید چقدر در دوره‌های آموزشی است یا فقط آموزش مناسک است؟

نواب: اینها و بیش از اینها یعنی حتماً باید به مناسک توجه شود خود جناب ابراهیم خلیل الرحمان وقتی به درگاه خداوند دارد دعا می‌کند این دعا‌هایی که در صفحه ۲۰ قرآن آیات ۱۲۶ به بعد سوره بقره است دعا‌هایی است که حضرت ابراهیم در مکه از خداوند خواسته است یکی از درخواست‌ها این است که خدایا مناسک را به ما یاد بده، خود پیامبر به اصحاب فرمودند مناسک را یاد بگیرید از دین شما است، حساب مناسک جدا است یعنی انسان باید دقیق بفهمد دارد چه کار می‌کند، اگر درست انجام ندهد خدای نکرده برمی‌گردد ایران با مشکل مواجه می‌شود. من مکه بودم فردی از ایران تماس گرفت که من عملم را انجام دادم، آمدم بررسی کردم اشکال دارد به انگشتش لاک زده بود درست پاک نشده بود محرم شده و احرام واقع شده بود، رفته اعمال را انجام داده فتوای برخی از مراجع وقتی وضو باطل باشد طواف هم باطل است، طواف باطل باشد نماز هم باطل است، وقتی اینها باطل باشد به فتوای برخی از مراجع عمره هم باطل است، برخی از مراجع می‌فرمایند این فکر می‌کرده که صحیح دارد انجام می‌دهد بنابراین فقط طوافین و صلاطینش دو طواف و دو نمازش را باید اعاده کند ولی ببینید وقتی طرف از ایران تماس می‌گیرد که این سفری که من آمده‌ام یک بی‌توجهی کردم و اعمال برای خودش پشیمان کننده شده است از سفر لذت نبرده، مناسک را اگر یاد گرفته بود اگر یاد گرفته بود که من باید وضو را درست بلد باشم وضو را بگیرم، وضو صحیح بگیرم و برای طواف و نماز هم حتماً باید با وضو باشم، سعی وضو نمی‌خواهد البته با وضو باشد بهتر است، سعی و تقصیر مثلاً در عمره نیاز به وضو ندارد یا اعمال حج هم همینطور آنکه وضو می‌خواهد طواف‌ها و نمازهایش است بقیه نیاز به وضو ندارد ولی این اگر نداند و رعایت نکند بعد که برمی‌گردد تمام زحمتی که کشیده پیش چشمش سیاه می‌شود. مناسک را باید حتماً یاد بگیرند اسرار اعمال و مناسک را هم خیلی خوب است که یاد بگیرند آن هم بسیار تاثیرگذار است، چون می‌فهمد دارد چه کار می‌کند که مقام معظم رهبری امروز یک بخشی از نکاتی که بیان کردند در رابطه با فلسفه طواف، در رابطه با سعی، در رابطه با رمی جمره، در رابطه با قربانی، در رابطه با احرام، نکاتی را بیان فرمودند. تاریخ اسلام بسیار لازم است وقتی انسان دارد می‌رود در آن جغرافیا، جغرافیایی که تاریخ اسلام در آن اتفاق افتاده است در مدینه که است جنگ احد در مدینه بوده، جنگ خندق یا احزاب در مدینه بوده، تغییر قبله در مدینه بوده، حضور پیامبر و ائمه اطهار سلام الله علیهم اجمعین در همین مدینه بوده که راهنمایی کردند و تاریخ درخشان اسلام را درست کردند خوب این تاریخ را باید خوب بداند، تاریخ اسلام را خوب بداند جغرافی مدینه را بداند، اماکن مدینه را بداند، یکی از مباحثی که باز بسیار مهم است معارف است، آداب است اینها همه مسائلی است که روحانی کاروان به آرامی و به تدریج بیان می‌کند ولی آنکه حضرتعالی فرمودید هشدارها، این هشدار‌ها را مکرر بیان می‌کنیم.

سوال: در تعابیر امروز رهبر معظم انقلاب این بود که حج یک الگوی کاملی است برای اداره بشریت یعنی نه فقط مومنین نه فقط مسلمین کل بشر را ایشان در این مجموعه می‌آورند، این چه اهمیتی دارد و چگونه می‌تواند این قدر مهم باشد؟

نواب: ما در رابطه با عبادات دیگر دستور که می‌آید می‌فرماید مثلاً نماز برپا بدارید، در روزه که بیان می‌کند می‌گوید روزه را بگیرید همانطور که برای دیگران نوشته شده حالا اگر کسی بیمار است یا در سفر است مثلاً در زمان دیگر قضایش را به جا بیاورد ولی در رابطه با حج می‌فرماید که لله علی الناس حج البیت نمی‌گوید لله علی المومنین، ناس یا در همین نکاتی که مقام معظم رهبری اشاره کردند در رابطه با کعبه، جعل الله الکعبه بیت الحرام قیام للناس یا وضع للناس یا همینطور در آیات دیگر کلمه ناس را می‌آورد این اشاره به این دارد که این خانه تاثیرگذاری اش و بهره‌مندی اش بهره‌مندی منطقه‌ای یا بخشی نیست، این روی همه جوامع اثر می‌گذارد واقعا اگر این عملی که به عنوان یک واجب دینی است روی چارچوب‌های خودش انجام شود و مردمی که وارد می‌شوند برای انجام این اتحاد که مقام معظم رهبری و حضرت امام روی آن خیلی تاکید کردند وحدت خیلی مهم است که وقتی انسان می‌نشیند در مسجد الحرام کنارش یکی از شرق عالم است از مالزی، اندونزی یکی از غرب عالم است از مراکش، یکی از آفریقا، یکی از آمریکا، یکی از اروپا و یکی از استرالیا همه برای عبادت آمده‌اند هیچ جای دیگر ما نداریم درست است اربعین هم دارد دورنمایی از حج می‌شود ولی خیلی فاصله دارد در اربعین‌ها ما می‌بینیم در مکه و مدینه فقط مسلمان‌ها هستند، در اربعین می‌بینیم مسیحی‌ها و یهودی‌ها، هم زرتشتیان شرکت می‌کنند، هندو‌ها هم آمده‌اند می‌گویند گاندی گفته ما از امام حسین علیه السلام درس گرفته‌ایم همه دارند شرکت می‌کنند ولی در مکه که مسلمان‌ها می‌آیند اگر آنها با هم اتحاد داشته باشند وحدت داشته باشند به داد همدیگر برسند آقا فرمودند وقتی وحدت باشد پیشرفت است، وقتی وحدت باشد پشتیبانی است، وقتی وحدت باشد شما ببینید الان کشور یمن دارد از مردم مظلوم غزه پشتیبانی می‌کند زندگی آمریکا و رژیم صهیونیستی را با مخاطره رو‌به‌رو کرده است آنها مانده‌اند چطور با این کشور برخورد کنند بمباران می‌کنند ولی بعد می‌بینند نه، سرزنده است و دارد فعالیت می‌کند. گاهی از اوقات این کلیپ‌ها را که انسان می‌بیند واقعاً ناراحت می‌شود آیا ما برویم مکه آنجا زیارت خانه خدا و یاران پیامبر در یک گوشه جهان زیر بمباران باشند، بچه‌ها امشب نمی‌دانند آیا تا صبح پدرشان را دارند، مادرشان را دارند، مادر و پدر نمی‌دانند آیا تا صبح بچه‌هایشان را دارند آنها هم امت همین پیامبر هستند پیامبری که فرمود اگر کسی اهتمام نورزد به مسلمان‌ها یا بشنود مسلمانی دارد فریاد می‌زند و طلب کمک می‌کند مسلمان نیست، خوب ما با چه رویی می‌توانیم بگوییم ما مسلمان هستیم برویم آنجا برای زیارت خودمان ولی به یاد و فکر آنها نباشیم، خوشحال شدم که شنیدم جمع زیادی از زائران خودشان آمدند برنامه‌ای مثل ایران همدل درست کردند و خودشان دارند کمک می‌کنند برای مردمان عزیز غزه خودجوش، خوب مردم احساس مسئولیت می‌کنند جایی که شما می‌بینید بودایی‌ها می‌آیند راهپیمایی می‌کنند، هندو‌ها راهپیمایی می‌کنند، مسیحی‌ها راهپیمایی می‌کنند، ما مسلمان‌ها با آن پیامبر عزیزی که داریم باید حتماً سعی کنیم در صف ظالمین نباشیم در صف یاران مظلوم باشیم نه یاران ظالم.

سوال: امسال با توجه به همین مواردی که اشاره کردید از سوی بعثه مراسم قطعاً مشخص یا متعددی را پیش بینی کردید درست است؟ برنامه‌های مشخصی برگزار می‌شود؟

نواب: ما شاید برنامه اضافی نداشته باشیم، چون برنامه‌هایی که در طول این سال‌ها تجربه شده برنامه‌های ضروری و نیاز است، برنامه اضافی شاید نداشته باشیم ولی برنامه‌هایی که داریم کمش نخواهیم کرد البته ما در یک کشور دیگر هستیم در آن کشور رعایت را انجام می‌دهیم احترام هم می‌گذاریم یک جا‌هایی هم آنها همراهی کردند انتخاباتی که در حج گذشته انجام گرفت دو انتخابات بسیار عزتمندانه انجام گرفت البته ما در آن کشور اگر مخالفت می‌کردند می‌گفتند نباید انجام بدهید کما اینکه تا شب انتخابات اعلام کردند که نباشد ما همراهی می‌کنیم، نمی‌خواهیم آنجا مخالفتی بکنیم ولی این برنامه‌هایی که است این برنامه‌ها که در طول این سال‌ها انجام گرفته و به صورت متین و منطقی هم بوده آنها هم همراهی کردند برخی از این برنامه‌ها را خودشان به خاطر اینکه رعایت دیگران هم بشود می‌گفتند اینها در شهر نباشد بیرون از شهر انجام بگیرد، اینها انشالله انجام می‌شود.

سوال: حدوداً ۸۶ هزار زائر امسال داریم این نسبت تعداد زائرین ما با دیگر کشور‌ها چطور است و اساساً این تعداد برای کشور‌ها و آن سهمیه بر چه مبنایی مشخص می‌شود و آیا رایزنی‌هایی شده که برای سال‌های آینده افزایش پیدا کند؟

نواب: اینها یک هزارم جمعیت هر کشوری را سهمیه حج گذار می‌دهند، معمولا عمده زائران از جمعیت مسلمان هستند این کشور‌ها عموماً کشور‌های مسلمان شناخته می‌شوند، زمانی ایران ۸۵ میلیون جمعیت داشته ۸۵ هزار سهمیه‌اش بود، ما در عربستان کسی را به عنوان ایرانی که بتوانیم از او برای برنامه‌هایمان کمک بگیریم نداریم بنابراین ما باید برای خادمین این زائرین، کسانی که می‌خواهند خدمت کنند عربستان سهمیه به ما بدهند، در گذشته سهمیه ۳ درصد می‌داده یعنی ۳ تا ۸۵۰ نفر که می‌شود سه درصد این ۸۵ هزار نفر میشد ۲۵۵۰ نفر، اینها را در سال‌های قبل می‌داده انتظار هم داریم امسال هم کم نکنند، البته الان امسال یک درصد کرده‌اند وقتی که این کم شود از سهم زائر استفاده می‌شود و ما خوش نداریم که زائر عزیزی که ۲۰ سال انتظار کشیده محروم شود، به خاطر اینکه خادم برای کسانی که می‌خواهند مشرف شوند بیاید، ما انتظار داریم همانطور که در دوران‌های گذشته برخی از سال‌ها در دوران پادشاهان سابق عربستان ۵۰۰۰ اضافه بر سهمیه به ایران می‌دادند برخی از پادشاهان حالا روی حالت رفاقت و اینکه می‌خواستند یک خدمتی کنند ۵۰۰۰ اضافه می‌دادند، ما انتظار داریم، چون ببینید الان مثلاً افغانستان بسیاری از افغانی‌ها در عربستان هستند وقتی که من به مسئول حج افغانستان گفتم چه کار می‌کنید گفتند ما هر کجا رفتیم هتل دیدیم به همشهریانمان به هموطنانمان می‌گوییم که ما غذا می‌خواهیم می‌آیند دو تا سه تا مغازه آنجا اجاره می‌کنند آشپزخانه راه می‌اندازند، غذای این هتل را می‌رسانند، ولی اولاً ما نمی‌توانیم اون شکلی عمل کنیم باید تمام کارهایمان یک کار‌های حساب شده و بهداشتی باشد، ما الان این آشپزخانه‌هایی که در مکه و مدینه داریم بهترین آشپزخانه‌ها هستند برخی از این آشپزخانه‌ها که سال گذشته گرفتند اولین برنامه پخت انبوهش در اختیار ایران بود، سعی ما بر این است که هم تعداد عوامل کم شود، چون هر چه که ما یکی از خدمه‌ها را بیشتر ببریم یک زائر باید پیاده شود یک زائر هم که امسال پیاده شود بایستی سال آینده مشرف شود با ۳۰ تا ۴۰ میلیون گرانتر مشرف می‌شود اگر این خدمه اضافه نشود آن زائر امسال می‌آید زائر سال دیگر هم سال دیگر می‌آید، ولی اگر این بخواهد برود سال دیگر بیاید باید یکی نیاید تا باز این، همینطور تا ۱۴ سال به ۱۴ نفر حج گران تحمیل شود، بسیاری از کسانی که این را شنیده‌اند واقعاً همکاری کردند، ما حجی که گذشت هفت کاروان زائر بیشتر از حج قبل حج سال ۹۸ زائر داشتیم، به خاطر کاهش ظرفیت خادمین و افزایش ظرفیت زائرین.

سوال: پس به این ترتیب امسال پیش‌بینی‌تان این است که مثلا فرمودید ۷ کاروان؟

نواب: سال گذشته هفت کاروان اضافه شد، امسال هم در همان سطح است البته برخی از تغییراتی معمولاً پویایی حج و زیارت یک پویایی دیدنی است هر سال یک تغییراتی یک کارایی خوبی انجام می‌گیرد، مثلاً یکی از برنامه‌هایی که امسال است قبلاً در سال‌های قبل ما حتی برخی از سال‌ها ۳۰ تا کاروان زائران ایرانی خارج از کشور داشتیم سوال آنها که در سهمیه ایران نمی‌آیند درست است؟ قبلاً به آنها اجازه می‌دادند که از کشور‌هایی که هستند ویزا بگیرند و بیایند عربستان تصمیم گرفته که اینها را خودش هدایت کند، می‌گوید می‌خواهید بیایید من خودم اداره می‌کنم، ولی خوب زائران ایرانی فقهشان با فقه عزیزانی که آنجا برنامه دارند فرق می‌کند و اینها انتظار داشتند در طول این سال‌ها هم هیچ راهی نبود امسال یکی از کار‌هایی که اتفاق افتاد دو تا کاروان اجازه داده شد که دو تا از مدیران کاروان‌های خارج از کشور که سابقه داشتند بیایند و از همین بازار داخل فیش برای کسانی که در خارج از کشور هستند و می‌خواهند مشرف شوند برایشان بخرند و به نامشان بزنند، فیش باطل شود که حق زائری ضایع نشود و آنها مشرف شوند، اینها برادر و خواهر‌های ما هستند، حالا یا به خاطر کارشان، یا به خاطر شغلشان، یا به خاطر نیاز و برنامه‌شان رفتند خارج از کشور زندگی می‌کنند، ولی الان مستطیع است درخواست دارد می‌گوید که یه کاری کنید تا من بتوانم مستطیع هستم انجام بدهم حج‌ام را، ما اینقدر از خود افغانستان افرادی داریم مراجعه می‌کنند که ما مستطیع شده‌ایم و می‌خواهیم حج انجام بدهیم می‌گوییم که شما ظرفیتتان در ظرفیت افغانستان است، چون هر کسی باید تابع هر کشوری که هست از کشور خودش ویزای کشور خودش استفاده کند، می‌خواهم این را خدمتتان عرض کنم که در گذشته ما تعداد کاروان زیاد داشتیم برای ایرانیان خارج از کشور ولی طول بعد از کرونا دیگر این تعطیل شده امسال لازم بود، چون این هم در بازار است کسانی که می‌خواهند فیششان را واگذار کنند اینها می‌روند می‌خرند و این عزیزان مشرف می‌شوند و یه کمکی هم هست برای اینها و اینکه اینها هم برادر و خواهران ما هستند اینها درست است از ایران رفته‌اند بیرون ولی از تابع ایران بودند که خارج نشده‌اند تبعیت ایرانی دارند.

سوال: شما به مسائل فقهی اشاره کردید این ساخت و ساز‌هایی که در مسجدالحرام و اینها دارد اتفاق می‌افتد که متناسب با آنها هم یک دستورالعمل‌هایی از سمت کشور میزبان صادر می‌شود آیا انجام مناسک را وفق آن فقه شیعی متاثر نمی‌کند یا تمهیداتی دیده شده آموزش‌هایی که متناسب با این تغییرات چگونه اعمالشان را انجام بدهند که دچار مشکل نشوند؟

نواب: خوشبختانه دولت میزبان توجه به این نکات دارد، یعنی به فقه مذاهب مختلف احترام می‌گذارد، چون شیعه که فقط در ایران نیست در خود عربستان هم هست، خود عربستان هم منطقه مدینه جده و جا‌های مختلفش شیعه هستند، حتی در جنوبش خود همین شیعیانی که همسایه یمن هستند اینها هم خودشان یک برنامه مذهبی و فقه خاص خودشان را دارند، بنابراین باید به فقه مذاهب احترام گذاشته شود این به نفع همه کشور‌ها است که ما به فقه یکدیگر احترام بگذاریم، اگر نقطه نظری هم داشته باشیم نقطه نظرمان نقطه نظر علمی باید باشد اون هم با عالمان باید بنشینند صحبت کنند، ولی در جمعیت همه باید دستشان دست وحدت و همکاری و محبت باشد، بنابراین عربستان کاری نمی‌کند که مخالفت با فقه شیعه باشد، البته در دوره کرونا کسی که می‌آمد طواف انجام می‌داد در مسجدالحرام نماز طوافش را می‌خواند دیگر باید می‌رفت سعی، سعی که می‌رفت انجام می‌داد و تقصیر می‌کرد در عمره مفرده بعد از سعی و تقصیر باید طواف نساء و نماز طواف نساء را هم انجام می‌داد ولی آنها در دوران کرونا می‌گفتند فقط ۱۵ روز یک بار می‌تواند در مسجدالحرام بیاید طرف اگر طواف نساء و نماز طواف نساءش می‌ماند برای اینکه دور بعد باز اجازه بگیرد که بتواند بیاید اینها را انجام بدهد، آنجا یک کمی برای برخی از افراد آن روز‌های اول یا ماه‌های اول مشکل بود که ظاهراً آن هم بعداً حل کردند.

سوال: برای مشتاقانی که بعد از حج تمتع می‌خواهند به عمره مشرف شوند برای آنها الان چه تمهیداتی دیده شده که آنها هم بتوانند سفرهاشون را انجام بدهند؟

نواب: یکی از نکاتی که خدای بزرگ برای همه بندگانش توجه داشته یکی مسئله حج است که هر کسی استطاعت به حج پیدا کند باید انجام بدهد حج را آن کسی که بتواند حج انجام بدهد برایش واجب است، حالا اگر کسی نمی‌تواند حج انجام بدهد حج اصغر انجام بدهد که عمره باشد، برخی از مراجع هم نظرشان این است که اگر کسی به حج عمره استطاعت دارد عمره برایش واجب است ولی عموم مراجع می‌گویند نه عمره مستحب است و واجب نیست، بنابراین برای عمر یک فرصت بسیار خوبی است حتی من پیشنهاد می‌کنم اگر پدر عزیزی هست که کسالت دارد یا مادر گرامی هست که کسالت دارد آیا می‌داند که در سال‌های آینده نمی‌تواند مشرف شود به حج، چون ما وظیفه‌مان هست حتماً برای حج معاینات دقیق کنیم این خوب نیست که در سال‌های گذشته هم این اتفاق می‌افتاد که ما زائر را از خانواده‌اش جدا می‌کنیم می‌بریمش در آن هوای گرم در آن تجمع زیاد و نمی‌تواند تحمل کند و جنازه‌اش برمی‌گردد ایران، این را نه خدا از ما خواسته است و نه از آن خواسته است، چون حج یک استطاعت جسمی می‌خواهد یک استطاعت مالی می‌خواهد یک استطاعت راهی می‌خواهد استطاعت مالی را که خود زائر می‌داند که می‌تواند بپردازد یا نه، راهیش را هم به لطف خدا راه باز است و هر دو کشور ارتباطات در این زمینه خوب است جسمی را باید پزشکان بگویند در سال قبل و سال ۱۴۰۲ جلساتی را داشتیم در خدمت آقای دکتر مرندی و پزشکان متخصص در رشته‌های مختلف در فرهنگستان علوم پزشکی و بنا شد که آنها خودشان بیایند و جدولی تهیه کنند، البته در این زمینه ممشاه موضع‌شناسی فقهی قم هم جناب آقای فلاح‌زاده و دوستان دیگر هم همکاری داشتند که از همشون سپاسگزار هستیم جدول تهیه شد که یک کسی می‌تواند مشرف شود مکه که این ویژگی‌ها را داشته باشد اگر قلب باز عمل کرده باشد با این صورت می‌تواند اگر نه نمی‌تواند کسی که آلزایمر دارد بیاید آنجا هم خودش استفاده نمی‌تواند بکند و هم دیگران را جلوی فعالیتشان را می‌گیرد اینها برایشان استطاعت ندارد استطاعت حج ندارند برایشان حج واجب نیست خود قرآن می‌فرمایند کسی که استطاعت ندارد برایش واجب نیست اینها می‌توانند بروند پیششان را واگذار کنند عمره ثبت نام کنند عمره فیش بخرند مشرف شوند تا حالی دارند توانی دارند لااقل بروند عمره را استفاده کنند، چون خدا ازشون حج نخواسته ولی اگر این را هم استفاده نکنند به عمره هم مشرف نشده‌اند بعضی از این عزیزان را من واقعاً وقتی که می‌بینم متاثر می‌شوم ما هم راهی نداریم دارد سن حج می‌رود بالا میانگین سنی حج الان رفته در ۵۷ سال، من داشتم جدول را نگاه می‌کردم عمده زائر امسال ما بین دهه ۵۰ و ۶۰ است یعنی از ۵۱ تا هفتاد سال این عمده زائر ما است و قسمت همین در خود سال به سالش بیشترینش ۶۱ سال هستند، یعنی نزدیک ۵۷ تا ۵۸ درصد زائر ما سنشان اینقدر است، در این دو رنج سنی هستند، بنابراین پیشنهاد من این است که اگر عزیزانی می‌بینند ناتوانی‌شان رو به افزایش است محروم نکنند خودشان را اینها استطاعت ندارند بیایند همین امسال ما شاید نزدیک به ۱۷۰ تا ۱۸۰ نفر اینها در معاینات رد شدند ما هم نمی‌توانیم کاری کنیم ما هر ساله به خاطر اینکه زائر‌ها بیشتر بتوانند مشرف شوند لاغر کردیم این بخش خادم‌ها را خادمین حج را همه بخش‌ها حتی از پزشکان ما الان در خدمت برخی از پزشکان زائر هستیم، انصافاً این پزشکان زائر فعالیتشان تلاششان بسیار ارزشمند است اینها می‌آیند آنجا به جای اینکه در اتاقشان باشم می‌روند در مطبی که در هتل هست بیماران را درمان می‌کنند چه ثوابی دارد خدمت به مردم خودش خیلی ثواب دارد ولی خدمت به زائر خانه خدا خیلی ثواب دارد، ما غبطه حال پزشکان زائری را می‌خوریم که به این صورت می‌آیند و خدمتگزاری می‌کنند و همینطور قسمت‌های دیگر مثلاً خود قسمت روحانیون کاروان ما تعدادشان را کم کرده‌ایم در حدی که مشکلی برای کاروان ایجاد نشود و سعی هم می‌کنیم که برخی از برنامه‌ها را به صورتی انجام بدهیم که فراگیر باشد و همه بتوانند استفاده کنند، قبلاً مثلاً ما برای تقریباً یک پنجم کاروان‌ها معینه کاروان داشتیم که این معینه‌ها در کاروان می‌رفتند یک پنجم کاروان‌ها ۲۰ درصدشان معینه داشتند و ۷۰ تا ۸۰ درصدشان معینه نداشتند آنها هم بانوان دوست می‌دارند که همجنس خودشان باشد که برایشان مسائل خاص خودشان را بیان کند دیگر از امسال برنامه به این صورت شده که معینه در شهر برای کاروان است و برای چند کاروان باید برود خدمتگزاری کند می‌آید در مدینه جداگانه برای هتل‌ها در نظر گرفته شده برای مسجد شجره هم در نظر گرفته شده ولی در مکه که می‌آید دیگر معینه در هتل برای همه زائران خانم است یعنی همه بانوان زائر معینه دارند دیگر دیگر نمی‌توانند بگویند که ما معینه نداریم پس چرا برای ما معینه نگذاشتند این معینه وظیفه‌اش این است که مثلاً اگر در کاروان در هتل ۷ تا ۸ کاروان هستند اگر دو تا معینه اختصاص داده می‌شود یکی برای ۴ تا کاروان و دیگری برای آن چهار کاروان دیگر همشون معینه دارند حالا امکان دارد بگویند زمانش کم است یا تعداد زائر زیاد است ولی عمده مسائل احکام بانوان و آقایان مشترک است، خانم‌ها یک سری مسائل خاص خودشان را دارند برای آن مسائل خاص خودشان که درصدش کمتر است نسبت به کل مسائل هست، چون تاریخ اسلام و مناسک، معارف حج و جغرافیا و اماکن اینها مشترک است همشون می‌تواند استفاده کنند ولی مسائل خاص بانوان را آن معینه‌های محترم هم همراهی می‌کنند و هم اگر مشکلی داشته باشند آنها برطرف می‌کنند این در طول هر سال در برنامه‌های حج یک تغییرات و پویایی‌هایی بوده است که امسال هم این برنامه هست.

سوال: الان با توجه به اینکه روابط دیپلماتیک ما با عربستان برقرار شده و رو به بهبودی است همکاری عربستان را در حج امسال چطور می‌بینید و اگر مسائلی برای زائر پیش بیاید از چه روش‌هایی ارتباطی قابل حل است اینها؟

نواب: ببینید ایران و عربستان دو کشور بزرگ و تاثیرگذار منطقه هستند از گذشته زمان هم در شادی و غم هم شریک بودند، یعنی یک جوری بوده که اگر برای عربستان یک مشکلی پیش می‌آمده ایران می‌آمده کمک می‌کرده و اگر برای ایران یک مشکلی پیش می‌آمده آنها ابراز همدردی می‌کردند همین قضیه‌ای که برای بندر شهید رجایی اتفاق افتاد آنها اعلام کردند که ما آمادگی داریم و بیاییم کمک کنیم و اگر برای آنها هم مشکلی پیش بیاید ایران کمک می‌کند بنابراین دو کشور همسایه هستند و می‌خواهند هم با همدیگر همکاری داشته باشند اگر دیگران سایه نیندازند روی مسائل کشور عربستان کشور عربستان همکاری شان با زائران همه کشور‌ها با زائران ما هم خوب است یک فعالیت‌ها و همکاری‌هایی داشته‌اند عربستانی‌ها برای ایران که انصافاً قابل ستایش است، من فراموش نمی‌کنم فقط برای ایران اینها بین بقیع و مسجد النبی را قرق می‌کردند و در اختیار ایران می‌گذاشتند شب‌های جمعه دعای کمیل خوانده می‌شد و هیچ کشور دیگری نبود واقعا این عین همان کاری است که الان ایران برای زائران عرب زبان می‌کند در صحن غدیر حرم حضرت رضا سلام الله علیه کل صحن را فرش می‌کنند بلندگو می‌گذارند همه خدمات می‌دهند و در اختیار برادران عرب زبان می‌گذارند که حالا یا برای کشور‌های عرب زبان همسایه ما هستند، وظیفه خودشان می‌دانند خادمان حضرت رضا سلام الله علیه که این کار را بکنند عربستان هم در گذشته این کار را می‌کرد ما انتظار داریم که هر رقمی که خودشان مصلحت می‌دانند، چون زائران ما هم انتظار دارند اینها قبلاً انجام داده‌اند باز هم از این همکاری‌ها بکنند زائران ما خیلی خوشحال می‌شوند، من به نظرم می‌رسد که اگر در مکه هم اجازه بدهند که مثلاً همین برنامه را ما در مسجد خیف داشته باشیم، شب جمعه مثلاً برویم در مسجد خیر مسجد است الان درش بسته است یعنی من به عنوان خادم زائران ایرانی حاضر هستیم که همه خدماتی که باید داده شود را بدهیم آنها هم لطف بکنند و زائران ما بتوانند شب‌های جمعه در مسجد خیف هم نماز  هم دعای کمیل بخوانند.

References

1. ^{^}خبرگزاری صدا و سیما (www.iribnews.ir)

Authors: صاحب‌خبران - جدیدترین و آخرین اخبار ایران و جهان - علمی-فناوری