از آناتولی تا اروپا | مسیر مهاجرت‌های مرموز انسان پیش از تاریخ

همشهری آنلاین^[2] - یکتا فراهانی: کشفیات جدید باستان‌شناسی در منطقه فلگ‌استون در دورست، تاریخ بشری را دگرگون کرده است. این یافته‌ها که از تمدن‌های پیش از استون ‌هنج حکایت دارند، شواهدی از ساختارهای فرهنگی و اجتماعی انسان‌های باستانی را آشکار می‌کنند که تاکنون ناشناخته بودند. این کشف‌ها می‌توانند نگاه جدیدی به روند توسعه تمدن‌ها و تعاملات بشری در دوران‌های باستانی ارائه دهند.

مهاجرت‌های بزرگ در دوران نوسنگی
دو پژوهشگر دانشگاه وایومینگ آمریکا، در مطالعه‌ای بین‌المللی با هدف بررسی مهاجرت‌های بزرگ انسانی در دوران نوسنگی و عصر برنز شرکت کرده‌اند. این تحقیق که در مجله معتبر Nature منتشر شده، با تحلیل DNA باستانی ۲۲۵ اسکلت انسانی در منطقه بالکان و شرق اروپا، پرده از دو موج بزرگ مهاجرت در پیشاتاریخ برداشته است؛ یکی از آن‌ها مربوط به اولین کشاورزان آسیای صغیر در حدود ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد، و دیگری مربوط به مهاجرت مردمانی از استپ‌های اوراسیا حدود ۳۰۰۰ تا ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد.

منطقه‌ای کلیدی در تقاطع شرق و غرب

یافته‌های ژنتیکی نشان می‌دهد منطقه جنوب‌شرقی اروپا، به‌ویژه بالکان، برای هزاران سال محل برخورد تمدن‌های شرقی و غربی بوده است. برخلاف آنچه در شمال و غرب اروپا دیده می‌شود، ترکیب ژنتیکی در این منطقه بیشتر متعادل و دوسویه بوده و فاقد سوگیری مردانه‌ی شکارگران است که در دیگر نقاط اروپا رایج بوده است.

موزاییکی از تبارها و تعامل‌ها

پژوهشگران با تحلیل گسترده‌ی DNA از سراسر منطقه بالکان، حاشیه‌های استپ پونتیک شمالی، حوزه دانوب، و دشت‌های مرکزی اروپا، دریافته‌اند ترکیب ژنتیکی انسان‌های باستان، پیچیده‌تر از آن بوده که تصور می‌شد. حتی در میان کشاورزان اولیه، تنوع خیره‌کننده‌ای از تبارها وجود داشته است که نشان از آمیزش‌های مداوم با گروه‌های شکارگر دارد.

پرسشی برای آینده

درحالی‌که این مطالعه توانسته تصویری نسبتاً روشن از تحولات ژنتیکی انسان‌ها از دوره میان‌سنگی تا عصر برنز در جنوب‌شرقی اروپا ارائه دهد، همچنان یک پرسش کلیدی بی‌پاسخ مانده: چگونه این تحولات به جمعیت امروز اروپا پیوند می‌خورد؟ پژوهشگران امیدوارند در مراحل بعدی، با بررسی ژنوم انسان‌ها در دوران‌های آهن، روم و قرون وسطی، بتوانند مسیر این گذار را تا انسان امروزی دنبال کنند.

پژوهشگران دانشگاه وایومینگ به سرپرستی ایور جانکوویچ و ایور کاراوانیک در مطالعات جدید خود نشان داده‌اند که جنوب شرقی اروپا در دوران پیش از تاریخ، نقطه تلاقی دو جریان بزرگ مهاجرتی از شرق و غرب بوده است. این تحقیقات با استفاده از DNA استخوان‌های باستانی، مسیرهای مهاجرتی و تاثیرات آن بر ژن‌های انسان‌های امروز را آشکار کرده است.