3322

 [ شهروند] افسردگی فصلی و به انگلیسی (Seasonal Affective Disorder (SAD یکی از انواع افسردگی ها که در زمان خاصی از سال، معمولاً در ماه‌ های پاییز و زمستان که ساعات روز کوتاه‌تر است، رخ می‌ دهد. افسردگی فصلی یک اختلال خلقی است که در درجه اول افرادی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد که در مناطقی با زمستان طولانی یا نور خورشید محدود زندگی می‌کنند. اگرچه معمولاً با تغییر فصول بهبود می‌یابد، عوارض عاطفی و جسمی آن می‌‌تواند به طور قابل‌ توجهی بر عملکرد روزانه فرد تاثیر بگذارد. افسردگی فصلی یا اختلال عاطفی فصلی یک زیر گروه از اختلال افسردگی اساسی (MDD) است. برخلاف افسردگی، که می‌تواند در هر زمانی از سال رخ دهد، افسردگی فصلی از یک الگوی فصلی پیروی می‌کند. اغلب در اواخر پاییز یا اوایل زمستان ظاهر می شود و در ماه های بهار و تابستان برطرف می‌شود. با این حال، برخی از افراد ممکن است علائمی را در طول بهار یا تابستان تجربه کنند که به عنوان «افسردگی تابستانی» شناخته می‌شود.

افسردگی زمان‌شناس؟
«افسردگی فصلی »یا اخـــــتلال عاطفی فصلی (SAD)Seasonal affective disorder یک اصطلاح قدیمی‌تر برای اختلال افسردگی اساسی (MDD) نوعی افسردگی است که با تغییر فصول خود را نشان می‌دهد. هر سال تقریباً در یک زمان مشخص شروع می‌شود و پایان می‌یابد. افسردگی فصلی اغلب در نوجوانان و افراد جوان به‌خصوص خانم‌ها رخ می‌دهد. سعی نکنید برای حل کردن این مشکل به‌تنهایی عمل کنید و حتما از روانشناس یا روانپزشک کمک بگیرید زیرا پیشگیری یا درمان به‌موقع آن در حفظ روحیه و انگیزه برای فصول دیگر سال لازم است.

چرا به افسردگی بهاری مبتلا می‌شویم؟
به طور مشخص هنوز هیچ دلیل ثابت و قطعی برای بروز افسردگی‌های فصلی وجود ندارد اما دانشمندان معتقدند تغییرات میزان نور و تغییر میزان ترشح هورمون‌ها بیشترین عامل ابتلا به این اختلال زودگذر است. به‌طوری‌ که افزایش ناگهانی نور خورشید باعث می‌شود بدن شما ملاتونین کمتری تولید کند و در نتیجه کمتر بخوابید و در نتیجه احساس بی‌حالی و بی‌میلی در شما افزایش یابد. از سوی دیگر سطح سروتونین در بدن انسان با افسردگی مرتبط است. همان‌طور که میزان زیاد سروتونین منجر به اختلال اضطراب اجتماعی می‌شود میزان کم این هورمون نیز باعث افسردگی می‌شود.

چه گروه‌هایی بیش از دیگران در معرض افسردگی فصلی قرار دارند؟
تغییر ساعت بیولوژیکی بدن (ریتم شبانه‌روزی): کاهش سطح نور خورشید در پاییز و زمستان ممکن است باعث شروع افسردگی فصلی شود.
این کاهش نور خورشید ممکن است ساعت داخلی بدن شما را مختل کرده و منجر به احساس افسردگی شود. به‌همین‌دلیل، افرادی‌که در مناطقی از جهان زندگی می‌کنند که در فصل زمستان شب‌های طولانی‌تری دارند (به‌دلیل عرض جغرافیایی بالاتر) و نور خورشید در منطقه آنها کمتر است، احتمالاً این اختلال را بیشتر تجربه می‌کنند. به عنوان مثال، شیوع افسردگی فصلی در کانادا و آلاسکا بیشتر از فلوریداست.
سطح سروتونین مغز: افت سروتونین، نوعی ماده شیمیایی مغز (انتقال‌دهنده عصبی) که بر خلق‌وخوی تأثیر می‌گذارد، ممکن است در بروز افسردگی فصلی نقش داشته باشد. کاهش نور خورشید می‌تواند باعث افت سروتونین شود که ممکن است باعث افسردگی شود.
سطح ملاتونین مغز: تغییر فصل می‌تواند تعادل سطح هورمون ملاتونین بدن را که در الگوهای خواب و خلق‌وخو نقش دارد، مختل کند.

اختلالات فصلی به روایت اعداد
بیشترین سن بروز افسردگی بین ۳۰ تا ۴۰ سال است  یا اختلال دوقطبی و یا بروز شیدایی در ۲۰ تا ۲۵ ساله‌ها بیشتر دیده می‌شود. این اختلالات، تاریخ دقیق شروع  یا سن خاصی ندارد، حتی ممکن است فردی در سن بالای ۵۰ یا کمتر از ۲۰ سال دچار افسردگی یا افسردگی فصلی شود.

اهمیت درمان
اگر چنانچه این بیماری به موقع تشخیص و درمان‌ها پیش از شدت گرفتن علائم آغاز شود، روند درمان تا حدود زیادی از بروز مشکلات بعدی جلوگیری خواهد کرد.

پیشگیری بهتر از درمان!
قبل از هر چیزی بپذیرید که برای انسان هر تغییری حتی مثبت، استرس‌زا است؛ تغییر مکان زندگی، رفتن به شغل جدید، بچه دار شدن و… همگی با اینکه ممکن است آرزوی خیلی از انسان‌ها باشد در همان لحظات ابتدایی برایشان استرس‌زا است. پس بدانید که این تغییر حال و هوا در بهار خیلی زود به حالت نرمال بر خواهد گشت و همانطور که هر روز بد یا هفته بد روز خوب و هفته‌های خوب دیگری را به دنبال دارد به زودی این احساسات تغییر خواهند کرد و زیبایی‌های بهار بیشتر از قبل برایتان خودنمایی می‌کند.
به بهداشت خواب خود اهمیت بدهید؛ خواب کافی و خوب می‌تواند تا حد زیادی از ابتلا به این اختلال جلوگیری کند. اتاق خواب خود را تاریک و خنک کرده و از ملحفه‌هایی استفاده کنید که گردش هوا در آن به خوبی صورت می‌گیرد.
 خود را در معرض نور آفتاب قرار دهید؛ با توجه به اینکه بیشترین دلیل ابتلا به این اختلال تغییرات نور خورشید است، بهتر است در ساعات آغازین روز خود را در معرض اشعه خورشید قرار داده و از آن لذت ببرید. حتی اگر این فرصت را ندارید از لایت باکس‌های درمانی استفاده کنید و روزانه 30 دقیقه در معرض آن‌ها باقی بمانید از یک متخصص کمک بگیرید؛ قبل از بزرگ کردن و پرورش اشتباه هر مشکلی ابتدا با یک مشاور یا متخصص روان درمانی گفت‌وگو کنید تا الگوهای مخربی راکه ممکن است بعدا این اختلال را به سطح جدی‌تری برساند، را شناخته و از بین ببرید.
چه باید کرد؟
به میزان و کیفیت خوابتان بیشتر اهمیت بدهیددر صورتی که دما و گرمای هوا باعث حس کلافگی شما می شود، بهتر است خود را در معرض هوای گرم قرار ندهید. هرچند که تاکنون ثابت نشده که گرما تاثیری در افزایش میزان افسردگی دارد اما با این حال گرما در برخی افراد باعث تغییر خلق و خو می‎شود. ورزش منظم علاوه بر تاثیر به سزایی که در کاهش استرس و علائم افسردگی دارد، می‌تواند منجر به یک خواب با کیفیت شود. مدیتیشن کنید و خاطرات روزمره‌تان را بنویسید. این کار به شما کمک می‌کند تا احساسات ناخوشایند یا ناخواسته کمتر شود. بیشتر در گروه دوستان یا خانواده حاضر شوید و در مورد احساسات‌تان صحبت کنید. یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید و به دنبال غذاهای مغذی و کاهش دهنده افسردگی باشید. البته فراموش نکنید که این افسردگی هم ممکن است همچون یک افسردگی اساسی بدون دخالت یک متخصص روانشناس یا روانپزشک بهبود پیدا نکند و در ادامه فصول نیز همراه‌تان باشد پس اگر علائم بهبود را در خودتان نمی‌بینید حتما از یک متخصص کمک بگیرید.

علائم افسردگی فصلی چیست؟

در بیشتر افراد، علائم اختلال افسردگی فصلی در اواخر پاییز یا اوایل زمستان ظاهر می‌شوند و در روزهای آفتابی بهار و تابستان از بین می‌روند. البته در بعضی از افراد این علائم از بهار یا تابستان شروع می‌شوند. معمولا علائم به‌صورت خفیف شروع شده و با پیشرفت فصل شدیدتر می‌شوند. علائم و نشانه‌های افسردگی فصلی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
تقریباً هر روز احساس افسردگی می‌کنید
علاقه به فعالیت‌‎هایی را که زمانی از آن‌ها لذت می‌بردید ،را از دست می‌دهید
کمبود انرژی
مشکل در خوابیدن
تغییراتی در اشتها یا وزن
احساس سستی یا آشفتگی
مشکل در تمرکز کردن
احساس ناامیدی، بی‌ارزشی یا گناه
داشتن افکار مکرر درباره مرگ یا خودکشی
البته ممکن است این علائم را قبل از زمان شروع آن نیز تجربه کنید.

روایت کاربران

کاربر جوانی با نام بهار می‌گوید:
فک کنم افسردگی گرفتم
همش تو خودمم یا دلم میخواد بخوابم  
همیشه دلم گرفته  اونم الکی
کاربر دیگری به نام فاطمه در پاسخ به او می‌گوید:
منم همینطور عاشق پاییز و زمستونم. این جور مواقع اصلا امید به زندگیم صفر میشه.
کاربر دیگری با نام مبینا می نویسد:
من از اواسط بهار تا آخرای تابستون افسردگی فصلی دارم. اکثرا پاییز و زمستون بقیه بهش دچار می‌شن ولی من توی بهار و تابستون. واقعا حالم الان خوب نیست... هرسال پیش روانپزشک رو عقب مینداختم، به نظرم الان دیگه باید دیگه برم تا بهم دارو بده چون حالم واقعا بده و نمی‌تونم تحمل کنم!

شاید حالا شاید هیچوقت!

مینا بلاگر، 25 ساله و اهل شیراز است. او درباره آنچه در افسردگی بهاری از سر گذرانده به این طور«شهروند» می‌گوید:«با شروع بهار و تحویل سال مشتاقانه برنامه‌ریزی می‌کنم از برنامه‌ها و تصمیماتی که در طول سال گذشته نیمه‌کاره رها شدند تا اموری که صرفا از ذهنم عبور کردند. شاید سخت‌ترین قسمت ماجرا عملی کردن تمام این تصمیمات دشوار و روی هم  جمع شده باشد. تصمیماتی که برای رشد و توسعه‌فردی گرفته می‌شوند اما تا زمان حصول نتیجه اضطراب و سردرگمی من را بیشتر می‌کنند.
دقیقا زمانی که همه‌چیز برای شروع چیده شده، ناخودآگاه احساس رخوت و خواب‌آلودگی میل به عملی کردن خواسته‌ها و تصمیماتم را کم و کمتر می‌کند. هرچه بیشتر به خواب‌آلودگی بهاری‌تم فرصت می‌دهم میل به حرکت و جنب و جوش به حداقل می‌رسد؛ روز به روز با خستگی، احساس بیماری و بی‌حالی کم‌اشتهایی و ضعف بیشتر از تصمیمات سال جدید عقب‌نشینی میکنم. فکر میکنم ادامه چنین روند کلافه‌کننده‌ای حتی می‌تواند بیش از یک فصل طول بکشد و زندگی روزمره را با پیچیدگی و موانع بسیار مواجه کند..

افسردگی نوروزی و بهاری باهم تفاوت دارند؟

«شیدایی» یا «مانیا» حالتی از افسردگی است، در این مدل از اختلال خلق که همزمان با فصل بهار آغاز می‌شود انرژی فرد بسیار زیاد می‌شود به شکلی که این اختلال با تظاهراتی همانند نشاط‌زدگی، تحریک‌پذیری، فعالیت بیش از حد، خلق بالا به صورت شادی، خوش‌بینی افراطی، بیقراری حرکتی، اشکال در تمرکز و برنامه‌ریزی‌های بلندپروازانه دیده می‌شود. یکی از احساساتی که در ابتدای نوروز و گاه همزمان با تحویل سال فرد را در خود غرق می کند، مرور اهمال‌کاری، اهداف به ثمر نرسیده و آرمانگرایی‌های او در هدف‌گذاری سال گذشته است. اتفاقی که استمرار و گستردگی آن باعث بروز «افسردگی نوروزی» در انسان می شود. از این رو علائم و ریشه افسردگی بهار و نوروز به سادگی از یکدیگر قابل تفکیک است.  فصل تعطیلات و تعطیلات طولانی مدتی مثل نوروز ممکن است باعث آمدن مهمان های ناخواسته شود که حتماً استرس را به همراه دارد. هیچ جای تعجبی وجود ندارد. تعطیلاتی مثل عید نوروز گاهی اوقات به دلیل مشغله های زیاد مثل پختن غذاهای مختلف، استرس خرید، پول، لباس، لوازم منزل و غیره ممکن است ذهن شما را کلاً به هم بریزد. از طرفی بیماری کووید 19 هم شیوع پیدا کرده و ممکن است استرس شما را در چنین حالتی افزایش دهد. همچنین ممکن است که افراد در تعطیلات به دلیل بیکار شدن، بیش از همیشه نگران سلامتی خودشان و کسانی باشند که دوستشان دارند و در نتیجه استرس و نگرانی آن ها افزایش پیدا می کند.

Authors: صاحب‌خبران - جدیدترین و آخرین اخبار ایران و جهان - علمی-فناوری