واکسن پیشگیری از سکته با فناوری نانو
تحریک سیستم ایمنی برای نبرد با پلاک‌های شریانی
به گزارش مجله نیچر[2]، دانشمندان دانشگاه علم و فناوری نانجینگ در چین، از توسعه واکسنی خبر داده‌اند که با استفاده از پروتئین p۲۱۰ و نانوذرات اکسید آهن، سیستم ایمنی بدن را به مقابله با تشکیل پلاک‌های خطرناک در شریان‌ها وادار می‌کند. آترواسکلروز، که به دلیل التهاب و تجمع چربی در دیواره رگ‌ها رخ می‌دهد، یکی از عوامل اصلی بروز خون‌لختگی، سکته مغزی و حمله قلبی است. این واکسن با رویکردی نوآورانه، به جای تکیه بر روش‌های سنتی مانند جراحی، از قدرت طبیعی بدن برای مبارزه با این بیماری بهره می‌برد. در این روش، پروتئین p۲۱۰ به نانوذرات اکسید آهن متصل شده و همراه با یک ماده کمکی (ادجوانت) که به طور جداگانه روی نانوذرات دیگر قرار دارد، تزریق می‌شود. این ترکیب، که به "واکسن کوکتل" شهرت یافته، با فعال‌سازی سلول‌های دندریتیک یا نگهبانان ستاره‌شکل سیستم ایمنی، پاسخ ایمنی هدفمندی را برمی‌انگیزد که به تولید آنتی‌بادی‌های اختصاصی علیه پلاک‌ها منجر می‌شود.
طراحی هوشمند و اثربخشی خیره‌کننده
یکی از جنبه‌های برجسته این واکسن، طراحی "کوکتل" آن است که در آن آنتی‌ژن p۲۱۰ و ادجوانت به جای اتصال به یک نانوذره واحد، روی نانوذرات جداگانه قرار گرفته‌اند. این جداسازی، به دلیل تفاوت در مکانیسم‌های جذب سلولی، امکان هدف‌گیری دقیق‌تر و فعال‌سازی مؤثرتر سلول‌های ایمنی را فراهم کرده است. در آزمایش‌هایی که روی موش‌هایی با رژیم غذایی پرچرب انجام شد، این واکسن توانست با تحریک سلول‌های T و تولید آنتی‌بادی‌های اختصاصی، از پیشرفت آترواسکلروز جلوگیری کند. نتایج نشان داد که موش‌های واکسینه‌شده کاهش چشمگیری در میزان پلاک‌های شریانی داشتند، در حالی که گروه کنترل، که این واکسن را دریافت نکرده بودند، همچنان شاهد افزایش پلاک‌ها و وخامت بیماری بودند. این موفقیت اولیه، پتانسیل بالای این روش را برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی نشان می‌دهد و نویدبخش رویکردی است که می‌تواند جایگزین مداخلات تهاجمی شود.
چالش‌ها و گام‌های پیش رو در مسیر آزمایش انسانی
با وجود این دستاورد چشمگیر، دانشمندان تأکید دارند که این واکسن هنوز در مراحل ابتدایی توسعه قرار دارد. یکی از پرسش‌های اصلی این است که آیا این محافظت کوتاه‌مدت خواهد بود یا می‌تواند ایمنی پایداری در برابر آترواسکلروز ایجاد کند؟ علاوه بر این، ایمنی و عوارض جانبی احتمالی این واکسن در انسان هنوز به طور کامل بررسی نشده است. نانوذرات اکسید آهن، که پیش‌تر در کاربرد‌هایی مانند تصویربرداری MRI و تحویل دارو تأیید شده‌اند، به طور کلی بی‌خطر تلقی می‌شوند، اما واکنش بدن انسان به این ترکیب خاص در مقیاس وسیع نیازمند آزمایش‌های بالینی دقیق است. دانشمندان چینی در حال برنامه‌ریزی برای مطالعات تکمیلی هستند تا دوز بهینه، فواصل تزریق و اثرات بلندمدت این واکسن را مشخص کنند. آنها همچنین به دنبال درک عمیق‌تر مکانیسم عملکرد این واکسن هستند تا بتوانند آن را با اطمینان بیشتری به مرحله آزمایش انسانی برسانند. در صورت موفقیت، این روش می‌تواند به‌عنوان یک سپر پیش‌فعال عمل کند و نیاز به جراحی‌هایی مانند آنژیوپلاستی را در افراد در معرض خطر به حداقل برساند.
امیدی برای کاهش بار جهانی بیماری‌های قلبی
اهمیت این پژوهش زمانی آشکارتر می‌شود که به آمار تکان‌دهنده بیماری‌های قلبی-عروقی نگاه کنیم. بر اساس گزارش انجمن قلب آمریکا، این بیماری‌ها هر ۳۴ ثانیه یک نفر را در ایالات متحده به کام مرگ می‌کشند و آترواسکلروز یکی از عوامل اصلی این فاجعه است. در ایران نیز، با افزایش شیوع عواملی مانند فشار خون بالا، دیابت و سبک زندگی کم‌تحرک، نیاز به راهکار‌های نوین پیشگیری بیش از پیش احساس می‌شود. این واکسن، در صورت تأیید برای استفاده انسانی، می‌تواند جان میلیون‌ها نفر را نجات دهد و بار اقتصادی و روانی ناشی از درمان‌های پرهزینه و ناتوان‌کننده را کاهش دهد. تصور کنید روزی که افراد در معرض خطر بتوانند با یک تزریق ساده، از بروز سکته مغزی یا حمله قلبی در امان بمانند؛ این رویا با پیشرفت‌هایی مانند این واکسن، دیگر دور از دسترس به نظر نمی‌رسد. دانشمندان امیدوارند که با ادامه تحقیقات، این دستاورد به زودی از آزمایشگاه به کلینیک‌ها راه پیدا کند و زندگی‌های بی‌شماری را متحول سازد.
References
Authors: صاحب‌خبران - جدیدترین و آخرین اخبار ایران و جهان - علمی-فناوری