چگونه دنیایی مملو از خودروهای بدون راننده خواهیم داشت؟
در حال حاضر رانندگی یکی از کارهای خسته کننده و البته خطرناک است. به نظر میرسد فناوری کمکم به مرحلهای نزدیک شده که این وظیفه نیز بر دوش روباتها گذاشته شود. شرکتهای مختلف و در رأس آنها گوگل در حال تکمیل پروژههای خودروی بدون راننده خود هستند. در ادامه ابعاد مختلف حضور این خودروها در خیابانها را بررسی میکنیم.
هر ساله 1.2 میلیون نفر در سراسر دنیا در اثر تصادفات جادهای جان خود را از دست میدهند و حدود 50,000 نفر نیز به انواع معلولیتها دچار میشوند. میلیونها نفر، میلیاردها ساعت را در رفتوآمد هدر میدهند. با خودروهای بدون راننده این افراد میتوانند به مطالعه بپردازند، کارهای عقب افتاده خود را انجام دهند و البته دیگر دغدغه پیدا کردن جای پارک مناسب را نداشته باشند.
افراد نابینا و نوجوانان نیز میتوانند با وسیله نقلیه خود آزادانه رفتوآمد کنند بدون اینکه فردی را به عنوان راننده داشته باشند. صرفهجویی انسانی، پولی و افزایش بهرهوری به این روش فوقالعاده بالا است. ماشینهای بدون راننده نوشیدنی الکلی مصرف نمیکنند، خسته نمیشوند و در هنگام رانندگی حواسشان پَرت نمیشود همچنین قوانین راهنمایی و رانندگی را دقیقا رعایت میکنند. تمام این موارد مطلوب و دارای آثار مثبتی هستند ولی سوالی که در حال حاضر مطرح است این است که چقدر مانده تا به آن مرحله برسیم که خودروهای بدون راننده به وفور در خیابانها مشاهده شوند.
جهانی با خودروهای بدون راننده
گوگل این پروژه را به صورت زیر توصیف میکند:
از زمانی که ما پروژه خودروی بدون راننده گوگل را آغاز کردیم، با هدف رسیدن به خودرویی که تمام بار رانندگی را به دوش بکشد، سخت کار کردیم. فقط تصور کنید سوار بر چنین خودرویی در یکی از زمانهای شلوغ روز مثلا وقت نهار به مرکز شهر بروید بدون اینکه نگران این باشید که 20 دقیقه از وقت شما صرف پیدا کردن پارکینگ شود. رانندگی با حالت غیر طبیعی و حواسپرتی رانندگان به تاریخ خواهد پیوست. این خودروها شما را به هرجا که بخواهید تنها با فشردن یک دکمه میرسانند و این یک قدم مهم در راستای امنیت جادهها و حملونقل میلیونها انسان محسوب میشود.
خودروهای بدون راننده تبدیل به یک موضوع داغ طی سالهای اخیر شدهاند و در این میان گوگل پیشتاز است. خودروهای بدون راننده گوگل حدود 1.1 میلیون کیلومتر بدون حادثه جدی را طی کردهاند.
غیر از گوگل، تویوتا، هوندا و فورد نیز خودروهای بدون سرنشین خود را دارند ولی هیچکدام برنامههای به پیشرفتگی گوگل ندارند. در واقع علاوه بر نامهای ذکر شده چندین شرکت خودروسازی از خیر تولید خودروی بدون راننده گذشتهاند و به جای آن روی ویژگیهای کمکی رانندهها سرمایهگذاری کردهاند.
گوگل به نوبه خود یک چارچوب زمانی برای تجاریسازی خودروهای بدون راننده تعیین کرده است. از این رو این شرکت در تلاش است تا با همکاری مشترک با یک شرکت خودروسازی تا قبل از سال 2020 خودروی بدون راننده کاملی را به بازار عرضه کند. اگر دقیقتر بخواهیم بگوییم گوگل در تلاش است تا خودروهای بدون راننده خود را تا قبل از سال 2018 به بازار عرضه کند ولی چه موانعی بر سر راه گوگل وجود دارد؟
چالشهای فنی
نمونه ساخته شده توسط گوگل واقعا خوب است ولی هنوز کامل نیست. اولین چیزی که در این خودرو توجه شما را به خود جلب میکند لیدار (LIDAR) گردان بالای سقف آن است. این لیدار با استفاده از اشعه فروسرخ با سرعت بسیار بالایی تصویری از اطراف خودرو به دست میدهد. با ثبت موقعیت و میزان تراکم لیزری که بازتابش به لیدار میرسد، یک الگوریتم ساده میتواند یک نقشه سه بُعدی از اشیای اطراف خودرو ارائه میدهد که ماشین را قادر میسازد تا خودروهای دیگر، عابرین پیاده، پیادهروها و حتی علائم ترافیکی را تشخیص دهد.
علاوه بر لیدار گردان، این خودرو مجهز به دوربینهایی است که برای جمعآوری اطلاعات اضافی از اطراف خودرو مورد استفاده قرار میگیرند. در نهایت این خودرو مجهز به GPS است که موقعیتیابی دقیق را برایش ممکن میسازد. هیچیک از مواردی که در بالا ذکر کردیم به تنهایی آنقدر خوب نیستند که برای هدایت خودرو بدون راننده کافی باشند ولی با استفاده از یک نرمافزار هوشمند که بتواند اطلاعات حاصل از آنها را ترکیب کند این خودرو قادر خواهد بود تا تصمیمات هوشمندی را در هنگام رانندگی اتخاذ کند. همچنین گوگل برای سادهتر کردن مسیریابی خودروها از مدتها پیش بوسیله خودروهای دیگری که دارای لیدار روی سقف خود بودهاند، اقدام به نقشهنگاری سهبُعدی از خیابانها کرده است. تمامی این اطلاعات به دقت گردآوری و دستهبندی شدهاند تا کامپیوتر خودرو از موقعیت مکانی چراغهای راهنما، محدودیت سرعت و خطکشی مخصوص هر جاده اطلاع داشته باشد.
این خودرو میتواند موقعیت جغرافیایی خود را از طریق مقایسه دادههای فعلی لیدار خود و نقشههای سه بُعدی از جادهای که روی آن در حرکت است، تنظیم کند تا مطمئن شود که هنگام حرکت از خط خارج نشده است. این امر همچنین زمانی که خودرو در داخل تونلها یا گاراژ در حال حرکت است، کمک میکند.
این ترکیب سختافزار و نرمافزار میتواند کارهای بسیار قابل توجهی انجام دهد؛ میتواند حرکات موتور سوارها و عابران پیاده را ببیند و حتی پیشبینی کند، میتواند علامتهایی را نظیر جاده در دست تعمیر است و جاده مسدود است، تشخیص دهد. این خودرو قادر است تا سرعت خود را در بزرگراهها با سایر خودروها تنظیم کند. نرمافزار این خودرو حتی از نقاط کور خودرو نیز آگاهی دارد و با دقت نسبت به مواردی که ممکن است عابر پیادهای ناگهان از بین خودروها ظاهر شود عکسالعمل مناسبی اتخاذ میکند.
متاسفانه برخی کارها هم هستند که این خودرو از عهده انجام آنها بر نمیآید. مهمترین مساله آبوهوا است. خودروی گوگل اکثرا در کالیفرنیا مورد آزمایش قرار گرفته است. در یک آزمایش وسیعتر که در جادههای نقاط مختلف دنیا صورت گیرد، خودروهای بدون راننده باید در مسیرهایی با بارشهای سیلآسا، مه غلیظ و برف سنگین مواجه شوند که این خود یک مساله مهم است چرا که تمام این موارد بر کیفیت کار لیدار روی سقف این خودرو تاثیر میگذارند.
برف و آبی که در یکجا جمع شده باشد اشعه لیزر را مختل میکنند و جمعآوری اطلاعات را با مشکل مواجه میکنند. مه و باران شدید نیز به شدت دامنه دید لیدار را کاهش میدهند. بدون یک لیدار قابل اعتماد این خودرو تقریبا نابینا است.
حل مساله آبوهوا هنوز هم یک موضوع پژوهشی باز در این زمینه است. اگر بخت با ما یار باشد شاید بتوانیم از الگوریتمهای هوشمند فیلتر نویز برای جمعآوری دادههای معنادار حتی در هوای نامساعد بهره بگیریم یا این که قسمت عمده بار شناسایی مسیر را بر دوش دوربینها بگذاریم که در این صورت احتمالا خودرو مجبور خواهد بود تا با سرعت کمتری حرکت کند. شاید هم نیاز به استفاده از یک مجموعه سنسور جدید داشته باشیم شاید SONAR (مسیریابی از طریق صدا) یا RADAR (شناسایی از طریق امواج رادیویی) بتوانند قابلیت ترسیم نقشههای سه بُعدی را در مواقعی که سیستم لیدار قادر به انجام آن نیست، به خودرو بدهند. در حال حاضر گوگل مشغول کار روی هر دو مورد ذکر شده است.
اما مسئله مهمتر مسیرهای طولانیتر و شرایط پیچیدهتر است. اکثر مسیرهایی که از خودروهای بدون راننده در آنها استفاده خواهد شد، آزاد راهها هستند. برای یک روبوت، رانندگی در آزاد راه ساده است. استفاده دیگر از این خودروها شاید رانندگی با سرعت پایین و در هوای خوب داخل شهر باشد که روبوت راننده از عهده این نیز به خوبی بر میآید. اگرچه مواردی که ذکر کردیم حدود 90 درصد از شرایط رانندگی را شامل میشوند ولی رانندگی فقط در این دو مورد خلاصه نمیشود. خودروهایی که در مراسمها باید به نوعی رژه بروند، آمبولانسها، خودروهای باربری، خودروهای راهسازی، تصادفات جادهای و غیره نیز بخشی از رانندگی هستند.
واقعیت این است که وقتی مجموعه کارهایی را که یک خودروی بدون راننده باید بتواند مدیریت کند لیست میکنیم، تقریبا با یک لیست با بینهایت مورد مواجه میشویم که هر کدام احتمالی هر چند ناچیز برای رخ دادن دارند.
باید بپذیریم که در نهایت هم اتفاقی برای خودروی بدون راننده میافتد که برای آن برنامهای نداشتهایم که حتی ممکن است لطمههای جبران ناپذیری را باعث شود. در حال حاضر خودروی گوگل دارای ویژگیهای مختلفی که بتواند لیست موارد احتمالی را به طور کامل پوشش دهد، نیست اما در حال پیشرفت است. گوگل در حال کار بر روی توسعه واکنشهای ایمنی جایگزین برای این خودرو است تا در مواقع ضروری تضمین کند که این خودرو در مواردی مانند اشتباهات نرمافزاری یا شرایط رانندگی پیشبینی نشده باعث آسیبدیدگی کسی نمیشود.
البته محدودیتهای دیگری نیز بر سر خرید خودروی گوگل وجود دارد. LIDAR گردان موجود بر روی سقف این خودرو در حال حاضر به تنهایی بیش از 30,000 دلار قیمت دارد. اما خبر خوش در این مورد این است که دلیل قیمت بالای این لیدارهای گردان به دلیل تعداد محدود آنها است و در تولید انبوه بدون شک قیمت آنها کاهش خواهد یافت.
چالشهای قانونی
اما خودروهای بدون راننده از دید قانونی با چالشهایی مواجه هستند. روبوتهای خودکار با قدرت کشتن انسانها، بیکار شدن بسیاری از انسانها که شغلشان رانندگی بوده است و نکته بسیار مهم دیگر، شرکتهای بزرگی که میلیونها دوربین سیار را در قالب یک خودروی بدون راننده در سراسر دنیا پخش کردهاند.
احتمالا خودروهای روبوتیک هم انسانها را خواهند کشت (البته بسیار کمتر از خودروهایی که انسانها هدایت آنها را بر عهده دارند)، جای میلیونها راننده کامیون و البته دهها میلیون راننده تاکسی را خواهند گرفت و البته اطلاعات زیادی از کاربران خود به گوگل خواهند داد. ناگفته پیدا است که مقاومتی بر سر قانونی شدن خودروهای بدون راننده وجود دارد بخصوص که ورود آنها به دنیای واقعی نیازمند تغییر و البته اضافه شدن برخی قوانین به قانونهای رایج کشورها است.
افرادی که در زمینه قانونگذاری فعالیت میکنند تایید کردهاند که وضع قوانین برای خودروهای بدون راننده کار دشواری است:
ما در زمینه ارائه گواهینامه، وضع قوانین برای خودروهای فعلی و شرکتهای فرونده این خودروها به جایگاه مطلوبی رسیدهایم ولی تجربه کافی برای توسعه اینگونه قوانین برای خودروهای بدون راننده نداریم.
با این حال حتی این دسته از افراد نیز معتقدند که این حوزه از فناوری ارزش تلاش بیشتر و تمرکز برای وضع قوانین را دارد.
این یک مسئله در ارتباط با آینده است که بدون تردید اتفاق خواهد افتاد و کار روی آن بسیار جذاب است. بدون تردید خودروهای بدون راننده نوع زندگی تمام انسانها را تغییر خواهند داد.
مسیر پیش رو
اگر فقط یک نتیجه باشد که بتوانیم از نکات ذکر شده در این مقاله بگیریم، این نکته است که چالشهای باقیمانده تا زمانی که خودروهای بدون راننده در سراسر دنیا متداول شوند، چالشهایی دشوار و بنیادین هستند. زیرساختهای فناوری و قانونی فعلی به اندازهای کارآمد نیستند که شاهد خودروهای بدون راننده با حداکثر پتانسیل ممکن آنها باشیم. با این حال جای امیدواری وجود دارد چرا که این مسائل و چالشها به خوبی شناسایی و تعریف شدهاند، قابل حل هستند و در حال حاضر جمعی از باهوشترین افراد این کره خاکی مشغول تحقیق در مورد آنها هستند.
شانس این وجود دارد که این فناوری تا سال 2018 حداقل در مناطقی مانند کالیفرنیا و نوادا آماده بهرهبرداری شود. حتی امکان این امر وجود دارد که تا 10 سال آینده این فناوری نحوه زندگی هر فردی در سراسر دنیا را تغییر دهد.
این تغییرات بسته به فرهنگ رانندگی، اینکه مردم چگونه کار میکنند و فعالیتهای اجتماعیشان به چه نحو است و البته این که شهرها چگونه طراحی میشوند، متفاوت است. اگر این تغییرات رخ دهد، بدون تردید بزرگترین تحول در حملونقل از زمان اختراع خودروها خواهد بود.