با پروفسور مریم میرزاخانی نخستین زن برنده جایزه فیلدز در دنیا بیشتر آشنا شویم
دکتر مریم میرزاخانی جزو چهار برنده مدال فیلدز سال 2014 میلادی معرفی شد. با توجه به اینکه که جایزه نوبل در علم ریاضیات وجود ندارد، معمولا مدال فیلدز معادل «نوبل ریاضی» برشمرده می‌شود. دکتر میرزاخانی اولین زن برنده این جایزه در طول تاریخ اعطای آن است.
مدال فیلدز جایزه‌‌ای است که هر چهار سال یک بار به چهار ریاضیدان زیر چهل سال که فعالیت‌های برجسته‌ای در زمینه ریاضیات داشته‌اند، اعطا می‌شود. اعطای جایزه فیلدز از سال ۱۹۳۶ میلادی آغاز و نام خود را از «جان چارلز فیلدز» ریاضیدان کانادایی گرفته که نقش مهمی در اعطای این جایزه داشته است.
مریم میرزاخانی متولد سال ۱۳۵۶ در تهران و از دانش‌اموختگان دبیرستان فرزانگان تهران است. او از جمله بازماندگان سانحه غم‌بار سقوط اتوبوس حامل نخبگان ریاضی دانشگاه صنعتی شریف به دره در اسفندماه ۷۶ است. دکتر میرزاخانی در دو دوره متوالی المپیاد جهانی ریاضی، در سالهای 1994 و 1995، عضو تیم ایران بوده و هر دو سال مدال طلا گرفت. او در سال 1995 با کسب 42 امتیاز از 42 امتیاز قابل کسب، با نمره کامل به مدال طلا دست یافت. او دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد ریاضی را در دانشگاه صنعتی شریف به اتمام رساند و برای دوره تحصیلات تکمیلی به دانشگاه هاروارد رفت. مریم میرزاخانی دوره دکتری را زیر نظر کورتیس مک‌مولن، برنده مدال فیلدز سال ۱۹۹۸ میلادی، در سال ۲۰۰۴ در دانشگاه هاروارد به پایان رساند.
او به همراه ۹ محقق برجسته دیگر در چهارمین نشست۱۰ استعداد درخشان نشریه پاپیولار ساینس در آمریکا مورد تقدیر قرار گرفت. به نوشته‌ی یواس‌ای تودی این فهرست ۱۰ نفره شامل محققان و نخبگان جوانی است که در حوزه‌های ابتکاری مشغول به فعالیت هستند و با این حال معمولاً از چشم عموم پنهان مانده‌اند. این فهرست بر اساس پیشنهادهای ارایه شده از سوی سازمان‌های گوناگون، روسای دانشگاه‌ها و ناشران انتشارات علمی برگزیده شده‌اند. این محققان برجسته جوان در حوزه‌های گوناگونی از گرافیک رایانه‌ای تا ریاضیات و علوم رباتیک، افق‌های تازه‌ای در مرزهای جهان اطراف ما گشوده‌اند و مریم میرزاخانی ریاضیدان ایرانی که در آن زمان 33 سال داشت، یکی از آنها بود. او از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۸ محقق موسسه ریاضی کلِی و استادیار و سپس استاد تمام دانشگاه پرینستون بوده و از سال ۲۰۰۸ میلادی نیز استاد تمام دانشگاه استنفورد بوده است.
وی پیش از این نیز جایزه Ruth Lyttle Satter Prize in Mathematics که به زنان تاثیر گذار در حوزه ریاضی اعطا می شود را نیز به خود اختصاص داده بود.
جیمز کارلسون از Clay Mathematics Institute می‌گوید:
میرزاخانی در یافتن ارتباطات جدید، عالی است. وی می‌تواند به سرعت از یک مثال ساده به دلیل کاملی از یک نظریه ژرف و عمیق برسد.
فیلم مورد علاقه او داگویل است. سلیقه او در فیلم، منعکس کننده ذات پژوهش او که شامل تعیین مشخصات غیرطبیعی فرمهای هندسی است. او می‌گوید:
گاهی مواقع احساس می‌کنم در یک جنگل بزرگ هستم و نمی‌دانم به کجا می‌روم. ولی به طریقی به بالای تپه‌ای می‌رسم و می‌توانم همه چیز را واضحتر ببینم. آن چه آن گاه رخ می‌دهد، واقعاً هیجان‌انگیز است.
همسر وی جان وندراک، از پژوهشگران آی‌بی‌ام است و از او دارای یک فرزند به نام آناهیتا است.
تحقیقات مریم میرزاخانی در ریاضی به شاخه‌های مختلفی از جمله هندسه هذلولوی، هندسه جبری، توپولوژی، سیستم‌های دینامیکی و نظریه احتمال مرتبط بوده و آنها را به هم مرتبط و زمینه‌ساز روش‌های جدیدی در این شاخه‌ها شده، از جمله اینکه دیدگاه و اثبات بدیعی از برخی مسائل مطرح ریاضی، هم‌چون حدس ویتن در مورد فضای زمینه سطوح ریمانی یا شار ترستن در سیستم‌های دینامیکی به دست می‌دهند. جدیدترین کار مریم میرزاخانی و همکارانش اثبات حدسی در حوزه فضاهای زمینه مختلط است که علیرغم تلاش ریاضی‌دانان برای مدت‌ها حل‌نشده باقی مانده بود.