۲۳ تیر: اولین ملاقات در فضا

۳۹ سال پیش در چنین روزی در پی اجرای پروژه موشکی آپولو-سایوز دو موشک روسی و امریکایی به سمت فضا پرتاب شدند. دراین دو موشک در مجموع ۳ فضانورد امریکایی و ۲ فضانورد روسی حضور داشتند که قرار بود با هم در فضا ملاقات کنند تا یکی از پرهزینه‌ترین و جذاب‌ترین ملاقات‌های قرن بیستم میلادی شکل بگیرد.

۳۹ سال پیش در چنین روزی با پرتاب موشک‌های امریکایی و روسی به فضا ماموریت فضایی مشترک اتحاد جماهیر شوروی و امریکا آغاز شد. در این عملیات فضایی که نخستین همکاری فضایی بین المللی نیز به حساب می‌آید فضاپیمای آمریکایی آپولو و فضاپیمای روسی سایوز در مدار زمین به هم متصل شدند و فضانوردان آن‌ها با هم ملاقات کرده و عملیات مشترکی را به انجام رساندند.

بعد از جنگ کره تنش میان غرب و شوروی شدت یافت و با شروع مسابقه فضایی امریکا و شوروی در دهه شصت میلادی و جریان سقوط هواپیمای U2 تنش میان دو کشور در جنگ سرد به اوج خود رسید. درکنار این موضوع دست یابی طرفین به سلاح هسته ای و انجام آزمایشات اتمی متعدد در دهه 50 و 60 میلادی این تنش ها را افزایش داد که شاید اوج درگیری میان دوکشور را بتوان در بحران اتمی کوبا جستجو کرد که حتی می توانست یک جنگ اتمی وحشتناک را به وجود بیاورد. در اوایل دهه 70 میلادی شرایط کمی تغییر کرد، التهاب غرب و شرق کمی کاهش یافت و زمانی بود که مسابقه فضایی آمریکا و شوروی به پایان رسیده بود مسابقه ای که با پرتاب اسپاتنیک 1 آغاز شد، با حضور گاگارین در فضا به سود شوروی پیش رفت و با فرود نیل آرمسترانگ به سطح ماه به سود آمریکایی‌ها به پایان رسید. در اوایل دهه 70 با تغییر شرایط، تنش میان غرب و شرق کمی کاهش یافت. در این زمان نیکسون رئیس جمهور وقت آمریکا پیشنهاد برنامه فضایی مشترک را به لئونید برژنف ارائه کرد. در واقع این برنامه فضایی مشترک در کنار اهداف علمی خود اهداف سیاسی را نیز به منظور بهتر کردن روابط شوروی و آمریکا دنبال می‌کرد. این طرح فضایی مشترک در واقع نمادی از دوره تنش زدایی شوروی و آمریکا در دهه 70 میلادی به حساب می‌آید.

برژنف این طرح را پذیرفت و دانشمندان دو طرف شروع به انتقال تجربیات و ارائه طرح های مشترک کردند تا بتوانند با اصلاح طراحی آپولو و سایوز شرایط را برای اتصال این دو فضاپیما فراهم کنند. این کار مشترک تحقیقاتی بسیار حائز اهمیت است چرا که زیربنایی برای برنامه‌های فضایی مشترک را ایفا نمود و همچنین نتایج آن باعث شد تا پروژه‌های دیگری چون آپولو-میر ممکن و اجرایی شود. در سال ۱۹۷۲ توافق نهایی میان شوروی و آمریکا بدست آمد و از آن پس دو طرف مهندسان و دانشمندان خود را جهت اشتراک دانش و ساخت سخت‌افزار اتصال آپولو و سایوز معرفی کردند و سفرهای تحقیقاتی دو طرف آغاز شد. بعد از چند سال تحقیق و بررسی و انجام آزمایشات متعدد سر انجام همه چیز برای اجرای این طرح بزرگ در سال ۱۹۷۵ آماده شد.

سرانجام در ۱۵ جولای ۱۹۷۵ فضاپیمای سایوز به فرماندهی الکسی لئونوف و خلبانی والری کوباسوف به فضا پرتاب شد. به فاصله هفت ساعت و نیم فضاپیمای آپولو ۱۸ نیز به فضا پرتاب شد. این دو فضاپیما دو روز بعد از پرتاب در مدار زمین به هم ملحق شدند و سه ساعت بعد از اتصال با باز شدن دریچه ارتباطی میان دو فضاپیما اولین ملاقات فضایی در تاریخ به ثبت رسید و فضانوردان دو طرف با یکدیگر دست دادند. این دو فضاپیما به مدت ۴۴ ساعت به یکدیگر متصل باقی ماندند و فضانوردان امریکایی نخست به عنوان مهمان وارد سایوز شدند. در مهمانی شام به میزبانی سایوز منوی غذا عبارت بود از سوپ چغندر، کیک عسلی، نان سیاه روسی، آجیل، آلو و خوراک گوشت خمیر شده داخل تیوب. سرانجام بعد از حدود ۲ روز این دو فضاپیما از یکدیگر جدا شدند تا یکی از بزرگترین ماموریت های فضایی که زیربنای ماموریت‌های مشترک دیگر نظیر آپولو-میر و ساخت ایستگاه فضایی بین‌المللی را فراهم آورد به پایان برسد.