آشنایی با شبکه‌های کامپیوتری؛ قسمت ششم: وای‌فای در مقابل اینترنت

حال که به مباحث تخصصی‌تر وارد شده‌ایم، بهتر است به برخی موارد سؤال‌برانگیز پاسخ بگوییم. در این قسمت به تفاوت‌های بین وای‌فای و اینترنت بی‌سیم می‌پردازیم.

آنچه تاکنون در سری «آشنایی با شبکه‌های کامپیوتری» مطرح شده است:

- قسمت اول: شبکه‌های باسیم
- قسمت دوم: شبکه‌های بی‌سیم
- قسمت سوم: بهینه‌سازی شبکه وای‌فای به کمک موقعیت و تجهیزات
- قسمت چهارم: بهینه‌سازی شبکه وای‌فای به کمک تنظیمات
- قسمت پنجم: نگاهی به کابل و کابل‌کشی در شبکه

در ادامه، قسمت ششم از این سری به شما تقدیم می‌گردد.

توضیح:
۱- بخشی از مفاهیم بیان شده در این مقاله ممکن است برای کاربران حرفه‌ای، ساده و ابتدایی به نظر برسد. اما لطفاً سایر کاربران را مدنظر داشته باشید.
۲- برای درک بهتر مباحث مطرح شده، مرور قسمت‌های پیشین مفید خواهد بود.

اینگونه شروع می‌کنیم: وای‌فای و اینترنت، دو چیز کاملاً متفاوت هستند.

با افزایش محبوبیت شبکه‌های بی‌سیم، لفظ وای‌فای اغلب با اینترنت مترادف شده و بعضی کاربران از عبارت وای‌فای به معنای اتصال‌ (Connection)های اینترنت یاد می‌کنند. در ادامه این مقاله، سعی داریم، این دیدگاه را اصلاح نموده و با تعاریف مرتبط، بهتر و دقیق‌تر آشنا شویم. این مسأله به ما در شناسایی بهتر خطاها و افزایش سطح آگاهی کمک بسیاری شایانی می‌کند.

وای‌فای در مقابل اینترنت

Wi-Fi: همانگونه که در قسمت‌های پیش اشاره شد، وای‌فای تنها یک جایگزین برای کابل‌های شبکه جهت اتصال دستگاه‌های مختلف به شبکه‌های LAN محسوب می‌شود. برتری شبکه‌های وای‌فای نسبت به شبکه‌های باسیم، در عدم استفاده از کابل‌های شبکه برای اتصال دستگاه‌های مختلف است. وای‌فای به دستگاه‌ها امکان می‌دهد بدون نیاز به کابل‌های فیزیکی، به راحتی به یکدیگر متصل شوند. یک شبکه‌ی وای‌فای، در حقیقت یک شبکه محلی بدون سیم محسوب می‌شود.

مشابه شبکه‌های بی‌سیم، ادمین، به طور کامل بر روی شبکه وای‌فای تسلط دارد. او می‌تواند نام شبکه، کلمه‌عبور یا تعداد دستگاه‌های مجاز به اتصال را تغییر دهد. می‌تواند اجازه تبادل اطلاعات بین دو کلاینت را صادر یا لغو نموده‌ یا روتر/اکسس‌پوینت وای‌فای را به گونه‌ای پیکربندی کند که در زمان دلخواه به صورت خودکار خاموش یا روشن شود.

یک شبکه وای‌فای خانگی که در بیشتر موارد با یک روتر همراه است، بستری مستقل و جدا از اینترنت محسوب می‌شود. این مسأله به این معنا است که کلاینت‌های متصل به شبکه وای‌فای – حتی بدون وجود اینترنت - می‌توانند به راحتی با یکدیگر در ارتباط بوده و فعالیت کنند. وجود اینترنت به کلاینت‌ها امکان می‌دهد در کنار موارد فوق، از سرویس‌های مبتنی بر اینترنت، مانند اسکایپ، وبگردی و غیره استفاده کنند.

برای اتصال یک شبکه وای‌فای به اینترنت، لازم است که روتر شبکه، به کمک پورت WAN، به یک میزبان اینترنت، مثلاً مودم‌های پهن‌باند متصل شود. با انجام این کار، سیگنال‌های وای‌فای امکان اتصال کلاینت‌ها به اینترنت را نیز فراهم می‌کنند. به عبارت دیگر، وای‌فای، تنها یک مسیر برای انتقال اینترنت به دستگاه‌های مختلف است.

اینترنت: به صورت کلی، به عنوان Wide Area Network شناخته می‌شود. اینترنت رایانه‌های سراسر جهان را به یکدیگر متصل می‌کند. در واقعیت اینترنت با اتصال رایانه‌های محلی (Local) به کمک روترها، باعث حیات و فعالیت شبکه گسترده جهانی (World Wide Web) می‌شود. به کمک اینترنت، شبکه‌خانگی شما، یک شبکه تنها و دور افتاده نبوده و بخشی از شبکه عظیم جهان‌شمول محسوب می‌شود.

اینترنت در حالت کلی از کنترل کاربران خارج است. در بهترین حالت کاربران می‌توانند برای استفاده از سرویس‌های مختلف، هزینه پرداخت نموده و امیدوار باشند که آنچه را برایش هزینه کرده‌اند به دست بیاورند. البته تفاوت سرویس‌دهی در محدوده‌ی بین عالی و فاجعه در نوسان است. در دهه‌های گذشته، سرعت اینترنت به صورت کاملاً چشمگیری افزایش یافته است. ۱۰ سال پیش، یک ارتباط خوب، سرعتی بین ۱.۵ تا ۳ مگابیت در ثانیه داشت؛ اما حالا این سرعت به محدوده ۲۰ تا ۵۰ مگابیت در ثانیه رسیده است.

توجه داشته باشید که سرعت اینترنت، در اغلب موارد کمتر از سرعت یک شبکه باسیم (یعنی چیزی بین ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ مگابیت در ثانیه) است. در یک شبکه وای‌فای، سرعت شبکه محلی، به استاندارد به کار گرفته شده توسط روتر/اکسس‌پوینت وای‌فای و تعداد کلاینت‌های متصل وابسته بوده است. پیکربندی نادرست می‌تواند سرعت یک شبکه‌ی خانگی را از سرعت اینترنت هم کمتر کند.

انواع ارتباط‌های اینترنتی

اینترنت باسیم (Wired Internet یا Residential Broadband): وقتی برای استفاده از اینترنت از کابل‌های فیزیکی یعنی خط تلفن (DSL)، کابل خط (Cable Line) یا فیبر نوری (FIOS) استفاده می‌شود، در حقیقت از اینترنت باسیم بهره گرفته‌ایم. این نوع اتصال (علی‌الخصوص هنگام بهره‌گیری از فیبر نوری) علاوه بر برخوداری از سرعت بالا، از نظر اقتصادی مقرون به صرفه بوده و بسیار محبوب نیز می‌باشد. در کشورهای پیشرفته، اینترنت‌های باسیم، معمولاً بدون محدودیت‌های انتقال دیتا یا با ظرفیت انتقال داده بسیار بالا عرضه می‌شوند. از این رو کاربران این نوع اینترنت بدون نگرانی قادر به دانلود و آپلود فایلهای خود هستند. البته این مسأله در ایران بیشتر به افسانه شبیه است!!

اینترنت ماهواره‌ای (Satellite Internet یا Satellite Broadband): این نوع اینترنت شبیه به اینترنت باسیم است؛ با این تفاوت که شبکه‌ی خانگی به جای اتصال به سرویس‌دهنده از طریق کابل، به دیش ماهواره که معمولاً بر روی سقف قرار دارد متصل می‌شود. در مرحله بعد دیش، برای اتصال به اینترنت، با ماهواره ارتباط برقرار می‌کند. اینترنت ماهواره‌ای در مقایسه با اینترنت باسیم، گران‌تر بوده و از سرعت پایین‌تر و تأخیر بیشتر نیز برخودار است. با این حال برای اتصال به اینترنت در مناطقی که کابل، DSL یا فیبر نوری وجود ندارد، مقرون به صرفه است. در حال حاضر برخی از سرویس‌دهنده‌های کشورمان برای مناطق دور افتاده‌ای که فاقد بستر‌های مخابراتی هستند، این نوع سرویس را ارائه می‌دهند.

اینترنت سلولی (Cellular Internet یا Wireless Broadband): اینترنت سلولی برای تبادل اطلاعات در اینترنت، از سیگنال‌های تلفن‌همراه استفاده می‌کند. در حال حاضر، چندین استاندارد تبادل اطلاعات سلولی وجود دارد. اولین استاندارد، 3G است. 3G از سرعت قابل قبولی برخوردار است. آخرین استاندارد در حال اجرا، 4G LTEاست که سرعت آن برابر با یک اینترنت باسیم متوسط است. یعنی چیزی بین ۵ تا ۲۰ مگابیت در ثانیه. استاندارد جدیدتر 5G هم به زودی توسط اپراتورهای پیشتاز جهان عرضه خواهد شد.

اینترنت سلولی عموماً گران است؛ چرا که با حجم انتقال داده ماهانه‌ی پایین عرضه شده و کاربران برای در اختیار داشتن حجم بیشتر، مجبور به پرداخت هزینه هستند. این نوع از اینترنت، هنگام اتصال دستگاه‌های همراه مانند تلفن‌های هوشمند و تبلت به اینترنت، کاربرد داشته و با توجه به ویژگی قابلیت جابه‌جایی، بسیار محبوب است. نوع دیگری از اتصال نیز وجود دارد که از محبوبیت زیادی برخوردار است. این اتصال که Hot Spot همراه نامیده می‌شود، اینترنت سلولی و وای فای را در یک راه حل (Solution) ارائه می دهد. یکی از مهمترین دلایلی که بعضی کاربران را در تعریف و تفکیک وای‌فای و اینترنت دچار ابهام می نماید، همین اتصال (Hot spot) است.

نسخه ورایزون آیپد، از جمله گجت هایی است که از ویژگی Hot Spot برخوردار بوده و
به کاربران امکان می دهد اتصال 4G تبلت خود را به کمک وای فای با سایر کاربران به اشتراک بگذارند.

ترکیب وای‌فای و اینترنت

اگر یک لپ‌تاپ مانند MacBook Air داشته باشید، بهترین راه اتصال به اینترنت، استفاده از بستر وای‌فای است؛ چراکه این دستگاه، فاقد پورت شبکه بوده و از اینترنت سلولی نیز پشتیبانی نمی‌کند. در شبکه‌های خانگی می‌توان از روترهایی بهره برد که پس اتصال به یک اینترنت با سیم، آن را از طریق وای‌فای به اشتراک می‌گذارند. اما در شرایطی که در حال حرکت هستید، نمی توانید روتر وای‌فای را همراه خود داشته باشید. در اینجا، پای Hot Spotها به مسأله باز می‌شود. تنها کافی است به کمک موبایل به اینترنت متصل شده و آن را از طریق وای‌فای داخلی و Hot Spot با سایر دستگاه‌ها (در اینجا یعنی MacBook Air) به اشتراک بگذارید. سرعت نهایی اینترنت در MacBook Air، به وضعیت اتصال سلولی Hot Spot و اتصال وای‌فای مابین MacBook و Hot Spot بستگی دارد. در پایان، سرعت تبادل داده‌ها، مطابق با سرعت دستگاه کندتر خواهد بود. یک Hot Spot همراه، این امکان را فراهم می کند که چندین دستگاه به طور همزمان از یک اتصال سلولی بهره ببرند. بسیاری از تلفن‌های هوشمند دارای ویژگی Hot Spot هستند. این امکان در آیفون Personal Hotspot نامیده شده و از طریق بخش تنظیمات (Settings) قابل فعال‌سازی است. همانگونه که در بالا اشاره شد، یکی از شاخص ترین نمونه‌های ادغام وای فای و اینترنت، Mobile Hot Spotها هستند.

تا اینجا به تفاوت‌های وای‌فای و اینترنت پرداخته و با انواع کانکشن‌ها آشنا شدیم. اما شاید، در استفاده از اینترنت از طریق وای‌فای با مشکلاتی مواجه شده باشیم که در توضیحات این بخش به آن ها اشاره نشده است. در ادامه با ما همراه باشید.

سؤالات متداول

سؤال: سیگنال‌های کانکشن وای‌فای بسیار قوی هستند، اما تماشای ویدئوهای آنلاین بدون یک تأخیر طولانی ممکن نیستند. برای لود‌شدن کامل صفحات یک وب‌سایت معمولاً باید زمان زیادی منتظر ماند. چرا؟

پاسخ: پیش از هر چیز این مسأله را یادآور می‌شویم که سرعت وای‌فای، ارتباطی با سرعت اینترنت (که کیفیت تجربه وبگردی ما را تعیین می‌کند) ندارد. برای مثال، اگر سرعت اینترنت شما برابر با یک مگابیت در ثانیه باشد و این اینترنت را به کمک یک شبکه وای‌فای عالی و با سرعت ۱۰۰ مگابیت در ثانیه Share کنید، سرعت اتصال رایانه شما به اینترنت در بهترین حالت برابر با یک مگابیت در ثانیه خواهد بود. پس برای مشکل فوق باید سرعت اینترنت بررسی شود.

سؤال: سرعت اینترنت هنگام استفاده از طریق کابل شبکه حداقل برابر با ۵۰ مگابیت در ثانیه است؛ اما هنگام استفاده از همین اینترنت از طریق وای‌فای سرعت به ۲۰ مگابیت در ثانیه کاهش می یابد. چرا؟

پاسخ: از آنجاکه سرعت استانداردهای وای‌فای در واقعیت بسیار کمتر از بالاترین سرعت‌های فعلی است، این مورد یک مسأله طبیعی محسوب می‌شود. برای مثال، محبوب‌ترین استاندارد وای‌فای فعلی، یعنی استاندارد 802.11n یا Wireless-N در حالت کلی و در فرکانس ۲.۴ گیگاهرتز، سرعتی در حدود ۲۰ مگابیت در ثانیه را ارائه می دهد. اگر از استانداردهای قدیمی‌تر استفاده شود، مسأله از این هم بغرنج‌تر می شود. برای فائق آمدن به این مشکل (مشروط به پشتیبانی کلاینت‌ها) از روترهای Dual-Band در فرکانس ۵ گیگاهرتز استفاده کنید. بعضی از دستگاه‌ها مانند iPhone 4 و نسل دوم آیپد تنها از فرکانس ۲.۴ گیگاهرتز پشتیبانی می‌کنند. به این مسأله نیز توجه داشته باشید که با افزایش فاصله کلاینت از روتر/ اکسس‌پوینت، سرعت اتصال به شبکه وای‌فای کاهش می‌یابد.

سؤال: هنگام استفاده از سرویس آنلاین محاسبه‌ی سرعت اینترنت، با تغییر سرور، سرعت نمایش داده شده به طور فاحشی تغییر می‌کند؛ چگونه می‌توان به سرعت واقعی اتصال اینترنت پی برد؟

پاسخ: سرعت واقعی اینترنت، بالاترین سرعت نمایش داده است. این تغییر سرعت‌های نمایش داده شده به فاصله‌ی سرور، حجم درخواست‌های ارسال شده به آن در هنگام تست و تعداد پل‌های (Bridge) پیش‌روی دیتا از سرور تا رایانه مقصد، بستگی دارد. به طور کلی، نتیجه‌ی تست بر اساس زمان Ping (زمانی که برای رفت و برگشت دیتا بین رایانه و سرور صرف می‌شود) تغییر می‌کند. Ping کوتاه‌تر نشانه سرعت بالاتر است. پس بالاترین نتیجه بازگشتی از سرور، سرعت واقعی اتصال محسوب می شود.

سؤال: سرعت اینترنت در هر دو حالت باسیم و وای‌فای بسیار خوب است؛ اما در مواقعی، دانلود فایلهای بسیار کوچک هم با مشکلاتی همراه است. چرا؟

پاسخ: برخورداری از سرعت اینترنت خوب، یک تجربه وبگردی خوب همه جانبه را تضمین نمی‌کند. این مسأله به این علت است که اینترنت مجموعه از بخش‌های کوچک است و کیفیت یک تعامل بین دو بخش، به وضعیت هر دو بخش بستگی دارد. اگر درصدد دانلود یک فایل از منبعی باشید که به طور ذاتی سرعت تعامل پایینی دارد، پروسه‌ی دانلود از سرعتی پایین برخوردار خواهد بود و کاری از کاربر ساخته نیست.

سؤال: با وجود برخورداری از سرعت اینترنت خوب (دانلود: ۳۰ مگابیت در ثانیه / آپلود: ۶ مگابیت در ثانیه)، هنگام آپلود فایل‌های سنگین، سرعت دانلود نیز کاهش می یابد. آیا این مسأله طبیعی است؟

پاسخ: بله. دانلود و آپلود با یکدیگر کار می‌کنند. اطلاعات در اینترنت به صورت بسته‌هایی مشخص (Packet) جابه‌جا می شوند. هر زمان که یک بسته دریافت شود، اتمام پروسه انتقال بسته، نیازمند ارسال یک پیام تأیید از سمت گیرنده است. پس از ارسال پیام تأیید از طرف گیرنده و دریافت آن توسط فرستنده است که بسته‌ی بعدی ارسال می شود. وقتی که یک فایل حجیم آپلود می‌شود، پهنای‌باند باقی‌مانده برای ارسال پیام‌های تأیید به سرور، کافی نیست؛ از این رو سرعت دانلود کاهش می یابد.

در قسمت بعد با نحوه‌ی راه‌اندازی روتر آشنا خواهیم شد.

به خاطر داشته باشید که ندانستن عیب نیست. ما برای یادگرفتن از همدیگر در زومیت جمع شده‌ایم. پرسش های شما ممکن است پرسش سایر کاربران نیز باشد. پس لطفاً سؤالات خود را با دوستانتان به اشتراک بگذارید.