‍۱ تیر: شروع عملیات بارباروسا

۷۳ سال پیش در چنین روزی ماشین جنگی آلمان عملیات بارباروسا را با هدف شکست ارتش سرخ و از بین بردن نیروهای شوروی به فرمان آدولف هیتلر آغاز کرد. این عملیات حدود ۵ ماه و نیم در مناطقی که امروزه بلاروس، لهستان، اکراین، مولداوی، لیتوانی، لاتویا، استونی و روسیه شرقی نامیده می‌شوند به طول انجامید.

۷۳ سال پیش در چنین روزی یعنی ۲۲ جوئن ۱۹۴۱ عملیات نظامی آلمان نازی به فرمان آدولف هیتلر و با رمز عملیات بارباروسا آغاز گردید. هیتلر نام این عملیات را به افتخار فردریک بارباروسا فرمانروای قرون وسطای آلمان که به ملت آلمان خدمات زیادی کرده بود انتخاب کرد. در این عملیات نظامی که شاید پیچیده‌ترین عملیات نظامی تاریخ به شمار رود، مشکلات لجستیک و وسعت کشور روسیه و جبهه گسترده عملیات کار را دشوار کرده بود. کشورهای ایتالیا ، فنلاند ، رومانی ، مجارستان ، اسلواکی و کروواسی نیز آلمان ها را یاری می‌رساندند.

با فرمان آغاز عملیات حدود ۴ میلیون سرباز متحدین در خط مقدم به وسعت ۳٫۰۰۰ کیلومتر عملیات بارباروسا را شروع کردند و طولانی‌ترین خط مقدم جنگی در تاریخ را به‌وجود آوردند. در این عملیات آلمان ها از ۶۰۰٫۰۰۰ خودروی زرهی و ۷۵۰٫۰۰۰ هزار سواره نظام  به همراه ۴٫۳۰۰ تانک، ۴٫۳۸۹ هواپیمای جنگی و ۷٬۲۰۰ توپخانه استفاده کردند. در یورش نظامی آلمان به شوروی از سال ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۴ ارتش هیتلر ۹۵% تلفات کل جنگ خود را متحمل گردید و در سوی دیگر ۶۵% کل تلفات متحدین نیز مربوط به این جنگ است.

در عملیات بارباروسا ارتش آلمان به سه گروه اصلی شمالی، مرکزی و جنوبی تقسیم بندی شده بود که هریک ماموریت‌های ویژه و خاصی را بطور همزمان دنبال می‌کردند. گروه شمال از ارتش شانزده و هجده ورماخت در کنار ارتش چهارم زرهی آلمان تشکیل شده بود و وظیفه آنها بعد از تصرف لنینگراد حرکت به سمت شمال روسیه، قطع ارتباط نیروهای شمالی ارتش سرخ و از بین بردن‌ آنها در عملیات مشترک با نیروهای فنلاند بود و در نهایت حرکت به سمت مسکو.

گروه مرکزی از ترکیب ارتش چهارم و نهم ورماخت در کنار ارتش دوم و سوم زرهی تشیکل شده بود که هدف آن‌ها شکستن خطوط دفاعی شوروی در لهستان و حرکت مستقیم بسمت مسکو بود. ارتش جنوب متشکل از ارتش شش، یازده و هفده ورماخت در کنار ارتش زرهی اول آلمان که ارتش سوم و چهارم رومانی نیز آنها را همراهی می‌کردند. هدف این گروه حمله به مناطق جنوبی شوروی اشغال استالینگراد و دسترسی به مناطق نفت خیز باکو بود تا بتوانند سوخت یگان‌های زرهی ارتش آلمان را در جنگ تامین نمایند. عملیات گازانبریک آلمان‌ها طوری طراحی شده بود که قویترین خطوط دفاعی ارتش سرخ را از میان می‌برد؛ ولی روس‌ها استراتژی موفقی را در قبال آلمان‌ها استفاده کردند که ارتش آلمان را تضعیف نمود.

فرماندهان ارتش شوروی بجای درگیری مستقیم با آلمان‌ها فرمان عقب نشینی را صادر کردند و اجازه دادند ارتش آلمان به سرعت در حدود ۵۰۰ هزار مایل در خاک شوروی پیش روی کند. آن‌ها چند هدف را دنبال کردند. نخست جلوگیری از تلفات سنگین و از دست دادن تجهیزات نظامی، دوم مشکل کردن تدارکات و لجستیک جنگی برای آلمان‌ها و در نهایت طول دادن جنگ تا زمستان. ارتش سرخ به رهبری استالین قصد داشت تا فرصت لازم برای تجهیز ارتش برای مقابله با آلمان‌ها را ایجاد کند و بعد از تضعیف آن‌ها حمله اصلی را آغاز کند که این طرح تا سال 1944 بطول انجامید. برنامه لجستیک آلمان‌ها در جنگ با شوروی یکی از دقیق‌ترین و پیچیده‌ترین برنامه‌های لجستیکی به حساب می‌آید، چراکه آن‌ها محبور بودند سوخت و تجهیزات نظامی ۴ میلیون سرباز و هزاران ماشین جنگی را در عمق خاک شوروی و با خط مقدم بیش از ۳٫۰۰۰ کیلومتر تامین کنند.

یکی از دلایل شکست سنگین آلمان‌ها در شوروی مربوط به پافشاری شدید هیتلر به پیشروی سریع نیروهای متحدین به سمت مسکو حتی در طول زمستان است. آلمان‌ها با مقاومت سنگین  مردم شوروی روبرو شدند، بطوریکه شهر لنینگراد بعد از سه سال محاصره به تسلیم نیروهای آلمانی در نیامد تا در کنار بزرگترین فجایع انسانی در این شهر مثل زنده زنده خوردن انسان‌ها به عنوان غذا، ارتش آلمان نتواند این شهر را به اشغال خود درآورد.

شکست هیتلر در روسیه شبیه سرنوشتی است که ناپلئون بناپارت با آن روبرو شد. وسعت و سرما دو نیرویی هستند که از سرزمین روسیه در مقابل دشمنان دفاع می‌کنند و ارتش سرخ به خوبی از این دو نیرو در مقابل ماشین زرهی آلمان استفاده نمود. عدم موفقیت ماشین جنگی آلمان در خاک شوروی از سال ۱۹۴۳ به بعد تا حدی آلمان را تضعیف کرد که دیگر قادر به ادامه جنگ در شمال آفریقا و غرب نبود و در نهایت تسلیم نیروهای متفقین شدند.