۱ تیر: انقلاب تابستانی شمال و شب یلدای جنوب

امروز 21 ژوئن در تقویم میلادی و 1 تیر در تقویم هجری شمسی مصادف است با روز انقلاب تابستانی بلندترین روز سال در نیم کره شمالی و شب یلدا یعنی بلندترین شب سال در نیمکره جنوبی زمین.

روز اول تیرماه / 21 ژوئن که به انقلاب تابستانی نیم کره شمالی و انقلاب زمستانی نیمکره جنوبی معروف است، قطب شمال بیش از هر زمان دیگر بسوی خورشید با زاویه 23.26 درجه متمایل می‌شود و بیشترین نور را از خورشید دریافت می‌کند. در حالی که در نیم کره جنوبی زمین معدود کشورهایی زاویه تابش عمود خورشید را تجربه خواهند نمود. انقلاب تابستانی در نیم کره شمالی زمین نشان گر آغاز فصل تابستان در این نیم‌کره و انقلاب زمستانی در نیم‌کره جنوبی نشان گر آغاز فصل زمستان در این نیم‌کره است.

در این روز زمین بیشترین انحراف محوری خود را نسبت به خورشید که صفحه مداری زمین را مشخص می‌کند، تجربه کرده و این وضعیت دوبار در طول یک سال زمینی اتفاق می‌افتد که همین امر موجب شکل‌گیری فصل‌ها در زمین می‌شود. همین انحراف 23.26 درجه‌ای زمین باعث می‌شود که در بازه‌های زمانی متفاوت در طول سال میزان انرژی دریافتی از خورشید در سطح زمین در بخش‌های گوناگون متفاوت باشد. این موضوع موجب اختلاف دما در فصل‌های مختلف و شکل‌گیری شرایط جوی گوناگون در فصول مختلف می‌شود. در منظومه شمسی سیارات دیگر که بدور ستاره خود یعنی خورشید در گردش هستند دارای انحراف‌های محوری متفاوتی هستند. برای نمونه در سیاره اورانوس بدلیل انحراف محوری 97 درجه‌ای نسبت به صفحه مداریش با خورشید، قطب شمالِ آن همیشه رو به خورشید است.

حیات کنونی کره زمین کاملا وابسته به این پدیده‌ی دورانی با انحراف محوری است. بطوریکه کوچکترین تغییری از این انحراف محوری می‌تواند حیات بسیاری از جانداران کره‌ی خاکی از جمله بشر را به خطر بیاندازد. جالب است بدانید که برخورد شهاب سنگ‌های بزرگ با کره زمین به سادگی می‌تواند باعث تغییر انحراف محوری زمین شود. سیاره ناهید دارای انحراف محوری 177 درجه است که بعضی از دانشمندان معتقد هستند این انحراف محوری بدلیل برخورد سیاره یا شهاب سنگی بزرگ بوجود آمده است.