۲۹ خرداد: اندازه گیری محیط زمین برای نخستین بار در طول تاریخ

همیشه دانشمندانی وجود داشته‌اند که فراتر از علم روز جهان حرکت کردند تا قدمی بسوی پیشرفت بشر بردارند. 2254 سال پیش یعنی 240 سال قبل از میلاد در چنین روزی برای نخستین بار اراتوستن دانشمند بزرگ یونانی که در دوران اسکندر مقدونی می زیست توانست با استفاده از تفاوت زاویه تابش خورشید در اسکندریه و اسوان محیط زمین را اندازه گیری نماید.

دانش ریاضی یکی مهمترین علوم پایه است که بشر را در جهت پیشرفت یاری رسانده و با گسترش خود معماهای زیادی را برای بشر، حل کرده است. بسیاری از فناوری‌های امروزی که بشر از آنها بهره می‌برد، بصورت مستقیم یا غیر مستقیم بر پایه‌ها و اصول ریاضی بنا نهاده شده‌اند.

2254 سال پیش در چنین روزی یعنی 19 جوئنِ سالِ 240 قبل از میلاد اراتوستن ریاضیدان، شاعر، ورزشکار، جغرافی‌دان و ستاره شناسِ یونانی، توانست برای نخستین بار در طول تاریخ با بهره‌گیری از زاویه تابش خورشید در اسکندریه و اسوان محیط زمین را اندازه‌گیری کند. تکنیکی که این دانشمند با امکانات و دانش آن روز جهان توانسته است محیط زمین را اندازه‌گیری کند، تحسین بر‌انگیز و شگفت انگیز است.

این دانشمند بزرگ یونانی توانست به کمک روش خود محیط کره زمین را برابر با 4074 کیلومتر اندازه گیری نماید که این مقدار تنها 66 متر با مقداری که دانش امروزی بشر با تجهیزات پیشرفته محاسباتی به دست می‌آورد متفاوت است و به عبارتی دیگر محاسبات این دانشمند بزرگ در بیش از 2200 سال پیش دارای تنها 0.16% خطا بوده است که این میزان دقت بدون دسترسی به تجهیزات پیشرفته محاسباتی جای شگفتی دارد. تحقیقات در حوزه جغرافیای این دانشمند بزرگ در بسیاری از کتب قدیمی و باستان به عنوان سند اشاره شده است. جالب است بدانید که او اولین نویسنده خارجی است که نام ایران را در کتاب‌های خود استفاده کرده و قسمتی از ایران را آریانا نامیده است.

یکی دیگر از کارهای معروف اراتوستن محاسبه انحراف محور زمین است که بطور اعجاب آوری نزدیک به محاسبات دقیق امروزی است. در خصوص نظریه اعداد این دانشمند توانست روش غربال اراتوستن را معرفی نماید که به کمک روش وی، ریاضی دانان قادر بودند به سهولت اعداد اول میان دو عدد مشخص را شناسایی کنند. همچنین وی توانست اولین نقشه جهان بر اساس دانش آن روز جهان را ترسیم کند و بسیاری از اصطلاحات و مفاهیمی که از وی به جای مانده است کماکان در علم جغرافیا استفاده می‌شوند.  بسیاری این دانشمند بزرگ یونانی را پدر علم جغرافیا می‌دانند.

به‌واسطه تلاش ها و زحماتِ اراتوستن،  یکی از دهانه‌های کره ماه به نام وی ثبت شده است. این دانشمند بزرگ 194 سال قبل از میلاد و در 80 سالگی چشم از جهانی که متعجب از نبوغ و دانش وی بود فرو بست. ولی حتی با گذشت بیش از 2200 سال همچنان نام وی پابرجاست و بشر از تلاش‌های وی بهره می برد.