سیستم عامل قابل حمل: چطور یک ماشین مجازی را از روی فلش مموری اجرا کنیم

برای اکثر کاربران یک سیستم‌عامل کافی است و نیازهای آن‌ها را پوشش می‌دهد. اما شاید گاهی اوقات بنا به دلایلی چون: امنیت، اهداف آزمایشی یا عدم سازگاری با یک نرم‌افزار خاص، نیاز به نصب سیستم عامل دوم پیدا کنید. بنا به دلایل تکنیکی نصب سیستم عامل دوم برروی یک رایانه با مشکلاتی همراه است. هرچند که نهایتا با نصب سیستم عامل دوم بر روی دیسک سخت مجزا یا با استفاده از نرم‌افزارهایی مانند EasyBCD می‌توان رایانه را به بوت دوگانه مجهز کرد.

در این مطلب سعی داریم تا در کنار آموزش کاربردی، کمی هم شما را با فناوری مجازی سازی آشنا کنیم.

مقدمه مجازی سازی (Virtualization)

امروزه سرورهای مجازی یا حتی کامپیوترهای کلاینت مجازی به دلایل زیادی به سرعت در حال فراگیر شدن هستند. شاید به جرات بتوان گفت طی سال‌های اخیر مجازی سازی جزو ۱۰ تحول اساسی در فناوری‌ سیستم‌عامل‌ها محسوب می‌شود.

تا چند سال پیش، فناوری مجازی سازی تنها جهت آزمایش‌ سیستم عامل‌ها یا برای حل مشکلات سازگاری با نرم‌افزهای خاص استفاده می‌شد، به این‌صورت که با نصب نرم‌افزار مجازی سازی بر روی سیستم‌عامل می‌توانستید تقریبا هر سیستم عاملی را بر روی ویندوز، مک یا لینوکس نصب کنید و آزمایش‌های خود را به سادگی هرچه تمام‌تر به سرانجام برسانید؛ استفاده روز افزون این نرم‌افزارها، تولیدکننده‌گان را بر آن داشت تا به توسعه هر چه بیشتر این فناوری بپردازند؛ در این میان سخت‌افزار سروها نیز به سرعت درحال پیشرفت بودند، همین بهانه خوبی بود تا با بهره‌گیری از فناوری مجازی سازی بتوان بر روی یک سرور فیزیکی بیش از یک سیستم‌عامل نصب کرد. یکی از دغدغه‌های اساسی مجازی سازی تخصیص منابع است، در همین راستا کمپانی‌های بزرگی مثل VMware شروع به توسعه سیستم‌‌عامل اختصاصی خود کردند، Vmware‌ به لطف FreeBSD سیستم عاملی را ساخت که کمترین منابع را استفاده می‌کند که در اینصورت بیشترین منابع در اختیار ماشین‌های مجازی قرار داده می‌شود.

این فناوری موجب می‌شود تا از منابع یک سرور به بهترین شکل ممکن استفاده کرد به طور مثال ممکن است توان سخت افزاری یک سرور بیش از نیاز نرم‌افزارهای موجود در آن باشد از این رو در اکثر مواقع بیشتر توان سرور بلا استفاده می‌ماند؛ ولی با وجود فناوری مجازی‌سازی این مشکل به طور کامل حل شد، چرا که براحتی می‌توان منابع یک سرور فیزیکی را به سرورهای مختلف مجازی تخصیص داد.

کمپانی معتبر Vmaware اینگونه مجازی‌سازی را تعریف کرده است: مجازی‌سازی تنها و موثرترین راه کار برای کاهش هزینه‌های سازمان‌های IT است. درعین حال این راه کار موجب افزایش بهره‌وری و چابکی هر چه بیشتر کسب و کارهای بزرگ و کوچک می‌شود.

با استفاده از نرم‌افزارهای مجازی سازی مثل: Vmware workstation، Microsoft Hyper-v,Xen یا Oracle Virtual Box براحتی می‌توان سیستم عامل‌های دیگری را به صورت مجازی در ویندوز، لینوکس یا مک او‌اس‌ایکس اجرا کنید بدون اینکه نیاز  داشته باشید تا از سیستم عامل فعلی خارج شوید. با استفاده از نرم‌افزار Oracle VirtualBox Virtualization‌ که معروف به ویرچال‌باکس‌ِ قابل حمل است، نیازی نیست خودتان را محدود به یک سیستم عامل کنید یا اینکه از سیستم عامل فعلی خارج شوید و سیستم عامل دوم را برای بوت شدن انتخاب کنید. از طریق Virtual Box‌ می‌توانید ماشین مجازی یا همان سیستم عامل مجازی که نصب کرده‌اید را بر روی فلش مموری کپی کنید و در هر کامپیوتری که می‌خواهید در حالیکه ویندوز در پس زمینه اجرا است بوت کنید و از آن استفاده کنید چیزی شبیه به Windows Go Option که در نسخه انترپرایز ویندوز ۸ وجود دارد یا Windows Xp mode‌ در ویندوز ۷.

VirtualBox قابل حمل، به راحتی نصب و راه اندازی می‌شود، تنها باید به چند گزینه در هنگام نصب رسیدگی کرد تا مراحل نصب تکمیل شوند. در ادامه مطلب نگاهی کلی به این نرم‌افزار و قابلیت‌های آن می‌اندازیم و به بارزترین نگرانی‌ها در مورد اجرای ماشین مجازی بر روی فلش مموری، اشاره خواهیم کرد.

نکاتی که باید در نظر داشته باشید

یکی از مهمترین مواردی که باید در نظر داشته باشید، این است که ویرچوال باکس‌ِ ‌قابل حمل برای اجرا شدن نیاز به دسترسی ادمین دارد. این مورد برای کاربران خانگی اهمیتی ندارد و عموما کاربران خانگی حساب کاربریشان ادمین است، ولی اساسا در سازمان‌ها و اداراه‌ها، رایانه‌ها توسط مدیران شبکه محدود شده‌اند واین بدان معنی است که هر زمان که خواستید VirtualBox‌ را اجرا کنید مجورید از مدیر شبکه بخواهید که رمز عبور حساب ادمین را وارد کند. (البته احتمال موافقت با این درخواست هم بسیار پایین است)

هچنین VirtualBox هم مثل خیلی از نرم‌افزار‌های مجازی سازی مقداری از فضای دیسک سخت و حافظه رم و مقداری از قدرت پردازنده را نیز اشغال می‌کند. در هنگام نصب می‌توانید مقدار حافظه رم، سی‌پی‌یو و فضای دیسک سخت را تعیین کنید. این بدان معناست که باید فلش مموری که می‌خواهید ماشین مجازی‌تان را بر روی آن نصب کنید به اندازه کافی فضای خالی داشته باشد، برای مثال ویندوز اکس پی ۱.۵ گیگابایت و اوبونتو ۵ گیگابایت فضا نیاز دارد. همانطور که پیداست ماشین مجازی مورد نظر  روی رایانه‌های قدیمی به دلیل ضعیف بودن سخت افزار آنها نمی‌توان اجرا کرد؛ در واقع رایانه‌ای که می‌خواهید ماشین مجازی را بر روی آن اجرا کنید می‌بایست آنقدر منابع داشته باشد که هم بتواند سیستم عامل فعلیش را اجرا کند و هم منابع اضافه برای اجرا شدن ماشین مجازی داشته باشد.

به خاطر داشته باشید که VirtualBox همراه با هیچ سیستم عاملی ارایه نمی‌شود، بنابراین برای راه اندازی آن بر روی رایانه دیگر باید فایل‌های مربوط به نصب VirtualBox را به همراه داشته باشید. اگر هم سیستم عامل ماشین مجازی شما ویندوز است، باید سریال نصب آن را به همراه داشته باشید. ( اگر هم که به دنبال سیستم عامل خوب و رایگان هستید، اوبونتو گزینه مناسبی است).

نهایتا در نظر داشته باشید که باید فلش مموری خود را با فایل سیستم NTFS فرمت کرده باشید چراکه اکثر فلش مموری‌ها با فایل سیستم FAT32 فرمت شده‌اند که در اینصورت بر روی آن نمی‌توانید فایل‌هایی با ظرفیت بیشتر از ۴ گیگابایت کپی کنید. دقت داشته باشید که با فرمت کردن فلش مموری همه محتویات آن پاک خواهد شد.

نصب و راه‌اندازی VirtualBox قابل حمل

بعد از اینکه فلش مموری را فرمت کردید، VirtualBox قابل حمل را دانلود کنید؛ فایل دانلود شده را باز کنید و آن‌را از حالت فشرده خارج کرده و بر روی فلش مموری کپی کنید. (می‌توانید پوشه جدید ایجاد کنید و محتویات فایل فشرده را در آن کپی کنید) حالا وارد پوشه‌ای که فایل‌ها را در آن قرار داده‌اید، شوید و فایل Portable-VirtualBox.exe را اجرا کنید.

پنجره‌ای نمایان خواهد شد و از شما اجازه دانلود کردن VirtualBox گرفته می‌شود که از این طریق می‌توانید مسیر نصب فایل‌های VirtualBox را فلش مموری انتخاب کنید. بعد از اتمام دانلود با فشار دادن دکمه OK نرم‌افزار شروع به بازکردن فایل‌ها بر روی فلش مموری می‌کند. (در حال حاضر شرکت جاوا از سرویس دادن به آی پی‌های ایران خودداری می‌کند، بنابراین برای دانلود این نرم‌افزار باید از برنامه‌ها تغییر آی‌پی استفاده کنید.)

اگر نسخه کامل VirtualBox بر روی رایانه‌ شما نصب شده باشد، این پنجره برای شما نمایان نخواهد شد و به جای آن خود VirtualBox اجرا می‌شود که در این صورت باید آن را Uninstall کنید و سپس مراحل نصب را از سر گیرید.

بعد از اینکه مراحل نصب و کپی فایل‌ها بر روی فلش مموری به پایان رسید دومرتبه برنامه را اجرا کنید، در حین اجرا ویندوز از شما تاییده‌ی دسترسی ادمین را می‌خواهد با تایید کردن آن باید پنجره استانداردی از برنامه VirtualBox نمایش داده شود.

مثل خیلی نرم‌افزاهای ویندوزی زمانی که VirtualBox را اجرا می‌کنید آیکانی از آن در System Tray (گوشه سمت راست پایین صفحه) پدیدار می‌شود، در صورتی که دیده نمی‌شود با کلیک کردن بر روی فلش رو به بالا باقی آیکان‌ها نمایان خواهند شد. بر روی این آیکان کلیک راست کرده و گزینه settings را انتخاب کنید یا اینکه با فشار دادن کلیدهای ترکیبی Ctrl 5 وارد بخش تنظیمات شوید.

به خاطر داشته باشید که شبکه و USB به صورت پیش فرض غیر فعال هستند، در صورت نیاز به استفاده از این امکانات به تب مربوطه رفته و آنها را فعال کنید. بعد از فعال کردن این امکانات. هر بار که ماشین مجازی را از طریق ویچوال باکس‌‌‌‌ِ قابل حمل راه اندازی کنید، ویندوز شروع به نصب درایورها می‌کند.

تنظیماتی که انجام می‌دهید، بر روی فایلی در فلش مموری ذخیره می‌شوند به این ترتیب هر کجا که بخواهید ماشین مجازی را اجرا کنید تنظیمات همراه‌تان خواهد بود.

ایجاد و راه‌اندازی ماشین‌های مجازی

ساختن ماشین مجازی بسیار ساده است. بر روی دکمه New در VitualBox کلیک کرده و طبق ویزارد پیش روید تا بتوانید ماشین مجازی را راه‌اندازی و سیستم عامل دلخواه‌تان را بر روی آن نصب کنید. زمانی که فلش مموری را به رایانه‌ی دیگری وصل می‌کنید، ماشین مجازی شما آماده به کار می‌شود و تنها باید بر روی دکمه استارت کلیک کنید تا همه چیز برای ادامه کار فراهم شود.

در حالت پیش فرض ماشین‌های مجازی VirtualBox قابل حمل در مسیر Portable-VirtualBox\data\.VirtualBox\Machines ذخیره می‌شوند.

پیش از اینکه فلش مموری یا دیسک سخت اکسترنال‌تان را بخواهید از رایانه جدا کنید، ماشین مجازی که در حال استفاده از آن بودید را خاموش کنید و حتما آن را Safe to Remove کنید. اگر هم از دیسک‌های سخت اکسترنال استفاده می‌کنید مراقب باشید که هنگام کار کردن با ماشین مجازی، تکان شدیدی به آن وارد نشود، چرا که ممکن است موجب ایجاد بد سکتور در آن شود که نهایتا باعث از بین رفتن اطلاعات موجود در آن خواهد شد.